ไตติดเชื้อ (การติดเชื้อระบบทางเดินปัสสาวะ)

ไตติดเชื้อ (การติดเชื้อระบบทางเดินปัสสาวะ) หรือกรวยไตอักเสบ เป็นภาวะทางเดินปัสสาวะติดเชื้อประเภทหนึ่ง โดยเริ่มเกิดขึ้นบริเวณท่อปัสสาวะหรือกระเพาะปัสสาวะ ซึ่งเป็นระบบทางเดินปัสสาวะส่วนล่าง แล้วเคลื่อนที่ไปยังท่อไตและไตข้างใดข้างหนึ่งหรือทั้ง 2 ข้าง ไตติดเชื้อจำเป็นต้องได้รับการรักษาอย่างทันท่วงที และหากไม่ได้รับการรักษาอย่างถูกต้อง อาจส่งผลทำให้ไตเสียหายอย่างถาวร ทั้งยังอาจเกิดการติดเชื้อในกระแสเลือด ซึ่งเป็นอันตรายถึงแก่ชีวิตได้

คำจำกัดความ

ไตติดเชื้อ คืออะไร

ไตติดเชื้อ (การติดเชื้อระบบทางเดินปัสสาวะ) หรืออีกอย่างหนึ่งว่า กรวยไตอักเสบ (Pyelonephritis) เป็นภาวะทางเดินปัสสาวะติดเชื้อประเภทหนึ่ง โดยเริ่มเกิดขึ้นบริเวณท่อปัสสาวะหรือกระเพาะปัสสาวะ ซึ่งเป็นระบบทางเดินปัสสาวะส่วนล่าง แล้วเคลื่อนที่ไปยังท่อไตและไตข้างใดข้างหนึ่ง หรือทั้ง 2 ข้าง ไตติดเชื้อจำเป็นต้องได้รับการรักษาอย่างทันท่วงที และหากไม่ได้รับการรักษาอย่างถูกต้อง อาจส่งผลทำให้ไตเสียหายอย่างถาวร ทั้งยังอาจเกิดการติดเชื้อในกระแสเลือด ซึ่งเป็นอันตรายถึงแก่ชีวิตได้

ไตติดเชื้อพบบ่อยเพียงใด

ไตติดเชื้ออาจเกิดขึ้นได้กับทุกเพศทุกวัย แต่อาจเกิดขึ้นได้บ่อยในผู้หญิงมากกว่าผู้ชาย เนื่องจากท่อปัสสาวะของผู้หญิงสั้นกว่าของผู้ชาย โดยท่อปัสสาวะของผู้หญิงนั้นอยู่ใกล้กับช่องคลอดและทวารหนักจึงอาจทำให้แบคทีเรียเข้าสู่ร่างกายและเข้าสู่ทางเดินปัสสาวะได้ง่ายขึ้น

อาการ

อาการไตติดเชื้อ

ภาวะไตติดเชื้ออาจเริ่มต้นด้วยการติดเชื้อทั่วไป แต่อาการรุนแรงขึ้นได้อย่างรวดเร็วและรุนแรงมาก เมื่อแบคทีเรียไปถึงทางเดินปัสสาวะส่วนบน โดยสัญญาณบ่งชี้และอาการของภาวะไตติดเชื้อ ได้แก่

อาจมีสิ่งบ่งชี้หรืออาการที่ไม่ได้ระบุไว้ข้างต้น หากมีข้อสงสัยเกี่ยวกับอาการต่าง ๆ โปรดปรึกษาคุณหมอ

ควรไปพบหมอเมื่อใด

หากเกิดอาการต่าง ๆ เหล่านี้ ควรไปพบคุณหมอ

• กำลังได้รับการรักษาอาการติดเชื้อทางเดินปัสสาวะใด ๆ แต่อาการไม่ดีขึ้น
• มีอาการของไตติดเชื้อหนึ่งประการหรือมากกว่า

สาเหตุ

สาเหตุของไตติดเชื้อ

ภาวะไตติดเชื้อมักเกิดจากเชื้อแบคทีเรียเข้าสู่ทางเดินปัสสาวะผ่านทางท่อไตที่ทำหน้าที่ลำเลียงปัสสาวะจากร่างกาย แล้วเริ่มเพิ่มจำนวนขึ้น เชื้อแบคทีเรียที่พบได้มากที่สุดมักพบในอุจจาระ ได้แก่ เชื้ออีโคไล (E. coli) หรือเชื้อเคลบเซลลา (Klebsiella) ในขณะที่แบคทีเรียบนผิวหนังหรือในสิ่งแวดล้อมอื่น ๆ อาจทำให้เกิดกรวยไตอักเสบได้น้อยกว่า

นอกจากนี้ ภาวะไตติดเชื้อยังอาจเกิดได้จากกระแสเลือดที่เข้าสู่ไตแล้วนำพาแบคทีเรียจากการติดเชื้อในบริเวณอื่นในร่างกายมาแพร่กระจายไปยังบริเวณไต แต่กรณีนี้อาจพบได้น้อยมาก

ปัจจัยเสี่ยง

ปัจจัยเสี่ยงของการเกิดไตติดเชื้อ

ปัจจัยที่อาจเพิ่มความเสี่ยงสำหรับภาวะไตติดเชื้อมีหลายประการ เช่น

• ลักษณะทางกายภาพของผู้หญิง เนื่องจากท่อปัสสาวะของผู้หญิงสั้นกว่าของผู้ชาย แบคทีเรียจึงเดินทางไปยังกระเพาะปัสสาวะในระยะทางที่สั้นกว่า ดังนั้น ผู้หญิงจึงมีความเสี่ยงของโรคนี้ได้มากกว่าผู้ชาย
• การอุดตันในทางเดินปัสสาวะ เมื่อปัสสาวะช้าลงหรือความสามารถในการขับปัสสาวะลดลง แบคทีเรียสามารถเข้าไปสู่ท่อไตได้ง่ายขึ้น ซึ่งอาจเพิ่มความเสี่ยงในการเกิดไตติดเชื้อ
• นิ่วในไต
• ระบบภูมิคุ้มกันที่อ่อนแอ เช่น โรคเบาหวาน โรคเอชไอวี
• ความเสียหายต่อเส้นประสาทโดยรอบกระเพาะปัสสาวะ
• การใช้สายสวนปัสสาวะเป็นเวลานาน
• ภาวะที่ทำให้ปัสสาวะไหลผิดวิธี

การวินิจฉัยและการรักษา

ข้อมูลที่นำเสนอในที่นี้ ไม่สามารถใช้แทนข้อแนะนำทางการแพทย์ ให้ปรึกษาคุณหมอสำหรับข้อมูลเพิ่มเติม

การวินิจฉัยไตติดเชื้อ

คุณหมออาจวินิจฉัยตามลักษณะภายนอก สัญญาณชีพ และอาการโดยทั่วไป เช่น อาการไข้และปวดหลัง ซึ่งเป็นเพียงการวินิจฉัยในเบื้องต้นเท่านั้น ผู้ป่วยอาจจำเป็นต้องระบุรายละเอียดหรือให้ตัวอย่างปัสสาวะสำหรับทดสอบหาแบคทีเรีย ตรวจเลือด หรือตรวจหาหนองในปัสสาวะ การทดสอบในห้องปฏิบัติการที่ตรวจหาแบคทีเรียหรือจุลชีพอื่น ๆ ในเลือดก็เป็นสิ่งจำเป็นในผู้ป่วยบางรายด้วยเช่นกัน

การทดสอบอาจใช้เทคนิคภาพถ่ายร่วมด้วย ได้แก่ การอัลตราซาวด์ การตรวจซีทีสแกนหรือการเอ็กซเรย์เพื่อให้เห็นภาพไตและอวัยวะที่เกี่ยวข้องโดยละเอียด

การรักษาไตติดเชื้อ

การรักษาประการแรกสำหรับไตติดเชื้อคือการใช้ยาปฏิชีวนะ ประเภทของยาที่จำเป็นต้องใช้และเวลาที่ต้องใช้ยาขึ้นอยู่กับระดับการติดเชื้อ สุขภาพโดยรวม และชนิดแบคทีเรียที่พบในการทดสอบปัสสาวะ สัญญาณบ่งชี้และอาการของไตติดเชื้ออาจหายไปทีละน้อยภายใน 2-3 วันระหว่างการรักษา แต่อาจจำเป็นต้องใช้ยาปฏิชีวนะต่อไปอีก 1 สัปดาห์หรือมากกว่า ที่สำคัญควรใช้ยาปฏิชีวนะให้ครบตามที่คุณหมอสั่ง

หากมีภาวะไตอักเสบรุนแรง อาจต้องพักในโรงพยาบาลเพื่อรับยาปฏิชีวนะผ่านทางเส้นเลือด นอกจากนี้ หากภาวะไตติดเชื้อเกิดขึ้นใหม่ อาจจำเป็นต้องเข้าพบผู้เชี่ยวชาญเกี่ยวกับไตเพื่อตรวจหาโรคประจำตัว

การปรับไลฟ์สไตล์และการดูแลตัวเอง

การปรับไลฟ์สไตล์และการดูแลพื่อรับมือกับภาวะไตติดเชื้อ

การปรับไลฟ์สไตล์และการปฏิบัติตนขั้นพื้นฐานดังต่อไปนี้ อาจช่วยให้รับมือกับภาวะไตติดเชื้อได้

• ใช้ความร้อน วางแผ่นร้อนลงบนหน้าท้อง หลัง หรือสีข้าง เพื่อบรรเทาความรู้สึกกดทับหรือเจ็บปวด
• ใช้ยาแก้ปวด
• ดื่มน้ำมาก ๆ การดื่มน้ำให้เพียงพออาจช่วยกำจัดแบคทีเรียจากทางเดินปัสสาวะ แต่ควรหลีกเลี่ยงการดื่มกาแฟ