Diabetes (โรคเบาหวาน) คืออะไร มีสัญญาณเตือนและการป้องกันอย่างไรบ้าง

Diabetes เป็นศัพท์เฉพาะที่ใช้เรียกโรคเบาหวาน ซึ่งเป็นหนึ่งในโรคเรื้อรังที่ไม่สามารถรักษาให้หายขาดได้ แต่มีวิธีรักษาที่สามารถควบคุมโรคให้ผู้ป่วยยังคงมีสุขภาพโดยรวมที่ดีได้ อีกทั้งยังมีวิธีการดูแลตัวเองเพื่อป้องกันหรือควบคุมโรคเบาหวาน รวมถึงลดความเสี่ยงในการเกิดภาวะแทรกซ้อนจากระดับน้ำตาลในเลือดสูง เช่น โรคปลายประสาทเสื่อม โรคหัวใจและหลอดเลือด โรคไตและโรคเบาหวานขึ้นตา

Diabetes คืออะไร

Diabetes คือ หนึ่งในโรคเรื้อรังที่มีสาเหตุหลักมาจากการทำงานที่ผิดปกติของฮอร์โมนอินซูลิน ซึ่งเป็นฮอร์โมนหลักในการควบคุมความสมดุลของระดับน้ำตาลในเลือด โดยอินซูลินจะกระตุ้นให้เซลล์ในร่างกายนำน้ำตาลไปเปลี่ยนเป็นพลังงาน โดยในตับอ่อนจะมีเซลล์ชนิดเบต้า (Beta Cells) ที่มีหน้าที่ผลิตฮอร์โมนอินซูลิน หากตับอ่อนผิดปกติและไม่สามารถผลิตฮอร์โมนอินซูลินให้เพียงพอ หรือการจัดการกับน้ำตาลของเซลล์ในร่างกายผิดปกติไป จะทำให้ระดับน้ำตาลในเลือดเพิ่มสูงขึ้น และอาจนำไปสู่การเกิดภาวะก่อนเบาหวานและโรคเบาหวานได้

โรคเบาหวานสามารถแบ่งออกเป็น 3 ประเภทคร่าว ๆ ดังนี้

สัญญาณเตือนของ Diabetes

สัญญาณเตือนของ Diabetes อาจมีดังต่อไปนี้

• กระหายน้ำมากและถ่ายปัสสาวะบ่อย ปกติแล้วคนทั่วไปมักถ่ายปัสสาวะ 4-7 ครั้ง/วัน แต่เมื่อระดับน้ำตาลในเลือดสูง ไตจะขับน้ำตาลส่วนเกินออกทางปัสสาวะ ทำให้ปัสสาวะบ่อยกว่าปกติ และเป็นการเสียน้ำออกจากร่างกาย ดังนั้น สมองจึงกระตุ้นให้รู้สึกกระหายน้ำเพื่อให้ดื่มน้ำทดเเทน
• ผิวและริมฝีปากแห้ง เกิดจากภาวะร่างกายขาดน้ำเนื่องจากถ่ายปัสสาวะบ่อย เเละดื่มน้ำทนเเทนไม่เพียงพอ จึงทำให้ผิวขาดความชุ่มชื้น ส่งผลให้ริมฝีปากและผิวหนังแห้ง และมีอาการคันระคายเคืองผิว
• ตาพร่ามัว ภาวะน้ำตาลในเลือดสูงเรื้อรังอาจส่งผลให้เกิดภาวะเบาหวานขึ้นตา ซึ่งหากไม่รักษาอาจเสี่ยงเกิดภาวะจอประสาทตาบวม มองเห็นภาพซ้อน ตาพร่ามัว และนำไปสู่ภาวะตาบอดได้
• เหนื่อยล้า เมื่อระดับน้ำตาลในเลือดสูงเป็นระยะเวลาหนึ่ง นอกจากจะทำให้เสียน้ำออกจากร่างกายทางปัสสาวะ จนอาจเสี่ยงต่อภาวะขาดน้ำแล้ว การที่ร่างกายไม่สามารถจัดการกับน้ำตาลในเลือดได้อย่างเหมาะสม ยังทำให้ร่างกายขาดพลังงาน จึงเกิดอาการเหนื่อยล้า อ่อนเพลีย 
• ปลายมือและเท้าชา เกิดจากภาวะน้ำตาลในเลือดสูงทำให้หลอดเลือดและเส้นประสาทส่วนปลายเสียหาย เช่น เส้นประสาทที่เลี้ยงบริเวณปลายมือเเละเท้า ส่งผลให้เกิดอาการชา หรือในบางรายมีอาการปวดแสบหรือเสียวซ่าที่บริเวณปลายมือและปลายเท้า
• น้ำหนักลดลง ปกติแล้วอินซูลินจะทำหน้าที่ดึงน้ำตาลในเลือดเข้าสู่เซลล์เพื่อใช้เป็นพลังงาน แต่ในผู้ที่ปล่อยให้มีระดับน้ำตาลในเลือดสูงมากระดับหนึ่ง จนเกิดภาวะที่ร่างกายไม่สามารถเปลี่ยนน้ำตาลในเลือดให้เป็นพลังงานได้อย่างเพียงพอ อาจทำให้ร่างกายจำเป็นต้องเผาผลาญกล้ามเนื้อและไขมันมาใช้เป็นพลังงานแทน จึงส่งผลให้น้ำหนักลดลงได้

การป้องกัน Diabetes และลดความเสี่ยงเกิดภาวะแทรกซ้อน

สามารถป้องกันโรคเบาหวานและลดความเสี่ยงในการเกิดภาวะแทรกซ้อนจากโรคเบาหวานได้ด้วยการดูแลสุขภาพตนเองเบื้องต้น ดังนี้

• รับประทานอาหารที่ดีต่อสุขภาพ เน้นการรับประทานผัก ผลไม้ที่มีดัชนีน้ำตาลต่ำ ธัญพืชไม่ขัดสี เช่น ผักใบเขียว แตงกวา ฟัก กะหล่ำดอก มะเขือเทศ ส้ม กล้วย ผลไม้ตระกูลเบอร์รี่ อัลมอนด์ ถั่วลิสง ข้าวกล้อง ข้าวโอ๊ต รวมทั้งเลือกรับประทานเนื้อสัตว์ที่มีไขมันต่ำเเละมีไขมันดีเป็นส่วนประกอบ เช่น เนื้อสัตว์ไม่ติดมัน แซลมอน ปลาทู อกไก่ ซึ่งจะช่วยควบคุมน้ำหนักและควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดให้อยู่ในเกณฑ์ได้ดีขึ้น
• หลีกเลี่ยงการรับประทานอาหารที่มีแป้ง ไขมันและน้ำตาลสูง เช่น ของทอด ขนมหวาน เบเกอร์รี่ เค้ก โดนัท คุกกี้ ไอศกรีม เนื้อสัตว์/หนังสัตว์ติดมัน อาหารเเปรรูป เช่นไส้กรอก เบคอน ขนมปังขาว ข้าวขาว มันฝรั่ง รวมถึงเครื่องดื่มแอลกอฮอล์และเครื่องดื่มที่มีส่วนประกอบของน้ำตาล เช่น เบียร์ ไวน์ โซจู น้ำอัดลม น้ำผลไม้ เครื่องดื่มชูกำลัง เพราะจะส่งผลให้ระดับน้ำตาลเเละไขมันในเลือดสูงและเสี่ยงเป็นโรคเบาหวานตามมาได้
• ออกกำลังกายเป็นประจำ เเนะนำให้ออกกำลังกายในระดับความเข้มข้นปานกลาง อย่างน้อยวันละ 30 นาที หรือ 150 นาที/สัปดาห์ เช่น เดิน วิ่งเหยาะ ๆ เดินเร็ว ว่ายน้ำ ปั่นจักรยาน ทำงานบ้าน พาสัตว์เลี้ยงออกไปเดินเล่น ซึ่งนอกจากจะช่วยเผาผลาญน้ำตาลส่วนเกินเเล้วยังช่วยเพิ่มความไวต่ออินซูลิน ทำให้ร่างกายสามารถจัดการกับน้ำตาลในเลือดได้ดียิ่งขึ้น 
• เลิกสูบบุหรี่ เนื่องจากบุหรี่มีสารพิษที่ส่งผลทำลายเซลล์ในร่างกาย รวมทั้งนำไปสู่การเกิดภาวะดื้ออินซูลิน เพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดโรคเบาหวาน รวมถึงโรคร้ายแรงอื่น ๆ เช่น โรคหัวใจ โรคหลอดเลือดสมอง โรคปอด โรคมะเร็ง โรคถุงลมโป่งพอง
• ตรวจระดับน้ำตาลในเลือดและเข้ารับการตรวจสุขภาพประจำปี การตรวจระดับน้ำตาลในเลือดเป็นประจำ จะทำให้ทราบว่ากำลังเสี่ยงเป็นเบาหวานอยู่หรือไม่ เพราะหากอยู่ในภาวะระดับน้ำตาลในเลือดสูงระยะเริ่มต้น หรือระดับน้ำตาลในเลือดสูงไม่มาก จะยังไม่มีอาการผิดปกติใด ๆ ให้สังเกตได้ นอกจากนี้ การตรวจสุขภาพประจำปียังเป็นการตรวจคัดกรองโรค เพื่อให้สามารถตรวจพบโรคตั้งเเต่ระยะแฝงและทำการรักษาได้ตั้งเเต่เนิ่น ๆ