ความดันโลหิตต่ำ (Hypotension)

ความดันโลหิตต่ำ เป็นภาวะที่ความดันโลหิตลดลงอย่างกะทันหัน ถึงระดับต่ำกว่า 90/60 มิลลิเมตรปรอท ซึ่งจะทำให้ปริมาณเลือดลดลง เนื่องหากหัวใจไม่บีบตัว

คำจำกัดความ

ความดันโลหิตต่ำคืออะไร

ความดันโลหิตต่ำ (Hypotension) หรือเรียกอีกอย่างหนึ่งว่า Low blood pressure เป็นภาวะที่ความดันโลหิตลดลงอย่างกะทันหัน ถึงระดับต่ำกว่า 90/60 มิลลิเมตรปรอท ซึ่งจะทำให้ปริมาณเลือดลดลง เนื่องหากหัวใจไม่บีบตัว

ค่าความดันโลหิตมี 2 ตัวเลข ตัวแรกที่มีค่าสูงกว่าคือ ค่าความดันซิสโตลิก (systolic pressure) หรือความดันในหลอดเลือดเมื่อหัวใจเต้นและลำเลียงเลือดผ่านเส้นเลือด ตัวเลขที่ 2 คือ ค่าความดันไดแอสโตลิก (diastolic pressure) หรือความดันในหลอดเลือดเมื่อหัวใจหยุดพักในระหว่างการเต้น

ดังนั้น ผู้ที่ถือว่ามีความดันโลหิตต่ำก็ต่อเมื่อ ได้ค่าความดันโลหิตต่ำกว่า 90/60 ซึ่งหมายความว่า

• 90 มิลลิเมตรปรอท หรือต่ำกว่า เป็นความดันซิสโตลิก
• 60 มิลลิเมตรปรอท หรือต่ำกว่า เป็นความดันไดแอสโตลิก

ความดันโลหิตต่ำ เป็นอาการหนึ่งของภาวะทางสุขภาพหลายประการ และสามารถทำให้เกิดผลกระทบต่อสุขภาพโดยเฉพาะในผู้ใหญ่ อย่างไรก็ดี การออกกำลังกายเป็นประจำ การยืนเป็นเวลานานเกินไป หรือแม้แต่การยืนขึ้นจากท่านั่งหรือท่านอน ก็สามารถทำให้ความดันโลหิตลดลงได้ โดยเรียกว่า ความดันโลหิตลดลงในท่ายืน (Postural Hypotension หรือ Orthostatic Hypotension)

ความดันโลหิตต่ำพบได้บ่อยเพียงใด

ความดันโลหิตต่ำสามารถส่งผลต่อทุกคน สามารถจัดการได้โดยลดความเสี่ยง โปรดปรึกษาแพทย์สำหรับข้อมูลเพิ่มเติม

อาการ

อาการของความดันโลหิตต่ำ

อาการต่างๆ ของความดันโลหิตต่ำ เกิดขึ้นเมื่อเลือดที่ลำเลียงไปเลี้ยงสมองลดลง โดยอาการทั่วไป ได้แก่

• อาการเวียนศีรษะหรืออาการมึนศีรษะ
• เป็นลมหรือวูบ
• ไม่มีสมาธิ
• การมองเห็นไม่ชัด
• คลื่นไส้
• ตัวเย็น ชื้น หรือซีด
• หายใจเร็วและสั้น
• อ่อนเพลีย
• มีอาการซึมเศร้า
• กระหายน้ำ

ความดันโลหิตต่ำเรื้อรังที่ไม่มีอาการถือว่าไม่รุนแรง เนื่องจากบางคนที่มีสุขภาพดี หรือออกกำลังกายเป็นประจำอยู่แล้ว ก็มีแนวโน้มที่จะมีความดันโลหิตต่ำได้ แต่ความดันโลหิตที่ลดลงกะทันหัน สามารถทำให้เลือดไปหล่อเลี้ยงอวัยวะสำคัญต่างๆ ไม่เพียงพอ โดยเฉพาะสมอง โดยปริมาณเลือดที่ลดลงทำให้อวัยวะต่างๆ เกิดการขาดสารอาหารไปหล่อเลี้ยงได้

ผู้ป่วยความดันโลหิตต่ำบางรายมักมีอาการต่างๆ ที่รุนแรง เช่น เป็นลม ช็อค และชีพจรลดลง

อาจมีสิ่งบ่งชี้หรืออาการบางประการที่ไม่ได้กล่าวถึงข้างต้น หากมีข้อสงสัยเกี่ยวกับอาการ โปรดปรึกษาแพทย์

ควรไปพบหมอเมื่อใด

ในผู้ป่วยส่วนใหญ่ ความดันโลหิตต่ำไม่เป็นปัญหารุนแรง คนจำนวนมากมีค่าความดันโลหิตต่ำแต่ยังรู้สึกปกติ ในบางครั้ง อาจรู้สึกมึนศีรษะและเวียนศีรษะ แต่ไม่เป็นปัญหาหากอาการไม่รบกวนชีวิตประจำวัน อย่างไรก็ตาม ควรปรึกษาแพทย์หากมีความดันโลหิตต่ำ เนื่องจากอาจเป็นสิ่งบ่งชี้ของปัญหาสุขภาพที่รุนแรงอื่นๆ ได้มากขึ้น ควรไปพบหมอหรือพยาบาล หากคุณมีอาการใดๆ ดังต่อไปนี้

• รู้สึกเวียนศีรษะหรือรู้สึกเหมือนจะอาเจียน เมื่อยืนเป็นเวลานานขึ้น (มากกว่า 5 วินาที)
• มีอาการใจสั่น (หัวใจเต้นเร็ว แรง หรือผิดปกติ)
• มองเห็นไม่ชัด
• คลื่นไส้
• ตัวอุ่น
• เหงื่อออกมาก
• มึนศีรษะ

สาเหตุ

สาเหตุของความดันโลหิตต่ำ

สาเหตุของความดันโลหิตต่ำมีหลายประการ ได้แก่

• มีของเหลวไม่เพียงพอในหลอดเลือด สามารถเกิดขึ้นได้หากเกิดการสูญเสียเลือดหรือมีภาวะขาดน้ำ ซึ่งหมายความว่าไม่มีของเหลวเพียงพอในร่างกาย โดยมีสาเหตุจาก
  • ดื่มน้ำไม่เพียงพอ
  • มีอาการท้องร่วงหรืออาเจียนรุนแรง
  • มีเหงื่อออกมาก (ตัวอย่างเช่น ในระหว่างออกกำลังกาย)
• หัวใจสูบฉีดไม่แรงพอ
• เส้นประสาทและฮอร์โมนต่างๆ ในร่างกายที่ควบคุมหลอดเลือดทำงานไม่เหมาะสม
• ตั้งครรภ์
• ปัญหาต่างๆ เกี่ยวกับฮอร์โมน เช่น ภาวะไทรอยด์ทำงานต่ำ เบาหวาน หรือน้ำตาลในเลือดต่ำ
• เพลียแดด หรือเป็นลมแดด
• การใช้ยาที่วางจำหน่ายโดยทั่วไปบางชนิด
• ยาที่แพทย์สั่ง เช่น ยาสำหรับความดันโลหิตสูง ภาวะซึมเศร้า หรือโรคพาร์กินสัน

ในผู้ป่วยบางราย ความดันโลหิตต่ำเกี่ยวข้องกับปัญหาอื่นๆ เช่น

• โรคเบาหวาน
• โรคพาร์กินสัน
• ภาวะหัวใจล้มเหลว
• ภาวะหัวใจเต้นผิดปกติ
• หลอดเลือดขยายหรือกว้างขึ้น
• โรคตับ

แต่ผู้ที่มีสุขภาพดีก็สามารถเป็นความดันโลหิตต่ำได้เช่นกัน โดยผู้สูงอายุมีโอกาสเป็นความดันโลหิตต่ำได้มากกว่า นอกจากนี้ ยังพบได้ทั่วไปในหญิงตั้งครรภ์ด้วยเช่นกัน

ในผู้ป่วยบางราย ความดันโลหิตสามารถลดลงได้อย่างกะทันหัน โดยอาจเกิดจากสาเหตุดังต่อไปนี้

• การสูญเสียเลือดจากภาวะเลือดออก
• อุณหภูมิร่างกายต่ำ
• อุณหภูมิร่างกายสูง
• โรคกล้ามเนื้อหัวใจซึ่งทำให้เกิดหัวใจล้มเหลว
• การติดเชื้อในเลือดขั้นรุนแรง
• ภาวะขาดน้ำขั้นรุนแรงจากการอาเจียน ท้องร่วง หรืออาการไข้
• ปฏิกิริยาต่อยาหรือเครื่องดื่มแอลกอฮอล์
• ปฏิกิริยาภูมิแพ้ขั้นรุนแรง หรือเรียกว่าอาการ “แอนาฟิแล็กซิส”

อ่านเพิ่มเติม:

• เวียนหัวเมื่อลุกยืน คุณอาจมีภาวะ ความดันโลหิตต่ำจากการเปลี่ยนท่า ก็เป็นได้
• ความดันโลหิตต่ำจากการเปลี่ยนท่า (Orthostatic hypotension)
• กินลดความดันโลหิต ลองอาหาร 7 อย่างที่หาได้ง่ายพวกนี้เลย!
• วัดความดันโลหิต ด้วยตัวเอง ทำอย่างไรให้ถูกต้อง