respiratory failure คือ ภาวะหายใจล้มเหลว หมายถึงภาวะที่ระบบทางเดินหายใจไม่สามารถแลกเปลี่ยนออกซิเจนและคาร์บอนไดออกไซด์ได้ตามปกติ ส่งผลให้มีออกซิเจนไปเลี้ยงส่วนต่าง ๆ ไม่เพียงพอ จนเซลล์ขาดออกซิเจน หรือมีคาร์บอนไดออกไซด์สะสมในร่างกายมากเกินไป ส่งผลให้ความเป็นกรดในร่างกายเสียสมดุล จนอาจทำให้การหายใจล้มเหลวได้ ภาวะนี้แบ่งออกเป็น 2 ชนิด คือ ภาวะหายใจล้มเหลวเฉียบพลัน และภาวะหัวใจล้มเหลวเรื้อรัง
[embed-health-tool-heart-rate]
คำจำกัดความ
respiratory failure คือ อะไร
respiratory failure คือ ภาวะหายใจล้มเหลว สามารถเกิดขึ้นได้เมื่อระบบทางเดินหายใจมีปัญหาในการแลกเปลี่ยนก๊าซ กล่าวคือ ไม่สามารถลำเลียงออกซิเจนไปเลี้ยงเซลล์ต่าง ๆ ในร่างกายได้อย่างเพียงพอ หรือไม่สามารถขจัดคาร์บอนไดออกไซด์ออกจากเลือดได้ ทำให้เกิดการสะสมในร่างกาย จนส่งผลให้เซลล์เสียหายและทำงานผิดปกติ ระบบทางเดินหายใจทำหน้าที่สำคัญในการการรับออกซิเจนและกำจัดคาร์บอนไดออกไซด์ จึงได้รับผลกระทบมากที่สุด และอาจนำไปสู่ภาวะหายใจล้มเหลวได้
การหายใจเข้า เป็นการรับออกซิเจนเข้าสู่ร่างกาย ออกซิเจนจะเคลื่อนเข้าไปในกระแสเลือด ไปยังอวัยวะและเนื้อเยื่อต่าง ๆ ในร่างกาย ออกซิเจนมีส่วนสำคัญในการทำให้ระบบต่าง ๆ ในร่างกายสามารถทำงานได้เป็นปกติ
การหายใจออก เป็นการปล่อยคาร์บอนไดออกไซด์ออกจากร่างกาย ซึ่งคาร์บอนไดออกไซด์เป็นของเหลือ ที่เกิดขึ้นเมื่อเซลล์ในร่างกายย่อยสลายน้ำตาลจากอาหารที่รับประทาน การขจัดคาร์บอนไดออกไซด์ออกจากเลือดถือเป็นกระบวนการสำคัญของร่างกาย เพราะหากมีก๊าซนี้ในร่างกายมากเกินไป อาจทำให้อวัยวะเสียหายได้
ภาวะหายใจล้มเหลวแบ่งเป็น 2 ชนิด ได้แก่
- ภาวะหัวใจล้มเหลวเฉียบพลัน เป็นภาวะหายใจล้มเหลวที่เกิดขึ้นอย่างฉับพลันทันใด และเสี่ยงเป็นอันตรายถึงชีวิต ต้องได้รับการช่วยเหลือฉุกเฉิน
- ภาวะหัวใจล้มเหลวเรื้อรัง เป็นภาวะหายใจล้มเหลวที่ค่อย ๆ พัฒนาขึ้นตามกาลเวลา และต้องทำการรักษายาวนาน
respiratory failure พบบ่อยเพียงใด
ภาวะหายใจล้มเหลวสามารถเกิดขึ้นได้กับคนทุกเพศทุกวัย แต่พบมากในผู้ชาย
อาการ
อาการของ respiratory failure
อาการที่พบได้เมื่อเกิดภาวะหายใจล้มเหลว อาจมีดังนี้
อาการเมื่อออกซิเจนในเลือดต่ำ
- เหนื่อยง่ายมาก แม้จะแค่ทำกิจกรรมในชีวิตประจำวัน เช่น อาบน้ำ แต่งตัว ขึ้นบันได
- หายใจลำบาก หรือหายใจถี่อย่างรุนแรง
- เซื่องซึม
- มีอาการเขียว สังเกตได้จากริมฝีปาก นิ้วมือ และนิ้วเท้าเป็นสีเขียว
อาการเมื่อมีคาร์บอนไดออกไซด์ในเลือดสูง
- มองเห็นไม่ชัด
- สับสน
- ปวดศีรษะ
- หัวใจเต้นเร็วผิดปกติ
ผู้ป่วยบางรายอาจมีทั้งอาการของการขาดออกซิเจนและคาร์บอนไดออกไซด์ในเลือดสูง
ควรไปพบคุณหมอเมื่อใด
การได้รับการวินิจฉัยและรักษาตั้งแต่เนิ่น ๆ อาจช่วยไม่ให้ภาวะหายใจล้มเหลวแย่ลง และช่วยป้องกันอาการฉุกเฉินอื่น ๆ ที่อาจเกิดขึ้นได้ ดังนั้น เมื่อมีอาการข้างต้น ควรรีบปรึกษาคุณหมอ เพื่อไม่ให้อาการที่เป็นอยู่แย่ลง
สาเหตุ
สาเหตุของ respiratory failure
ปัจจัยต่อไปนี้อาจเป็นสาเหตุทำให้เกิดภาวะหายใจล้มเหลวขึ้นได้
- โรคที่ส่งผลต่อปอด เช่น ปอดอุดกั้นเรื้อรัง (COPD) โรคซิสติกไฟโบรซิส โรคปอดอักเสบ โรคลิ่มเลือดอุดกั้นในปอด โรคโควิด-19
- โรคที่ส่งผลต่อระบบประสาทและกล้ามเนื้อที่มีหน้าที่ควบคุมการหายใจ เช่น โรคกล้ามเนื้ออ่อนแรง โรคกล้ามเนื้อเสื่อมดูเชน การบาดเจ็บที่กระดูกสันหลัง โรคกระดูกสันหลังคด โรคหลอดเลือดสมอง
- การบาดเจ็บที่เนื้อเยื่อและซี่โครงบริเวณปอด
- การใช้ยาและเครื่องดื่มแอลกอฮอล์มากเกินไป
- การสูดสำลักควัน เช่น ควันจากไฟไหม้
ปัจจัยเสี่ยง
ปัจจัยเสี่ยง respiratory failure
ภาวะดังต่อไปนี้ อาจเพิ่มความเสี่ยงในการเกิดภาวะหายใจล้มเหลว
- โรคหลอดลมอุดกั้นเรื้อรัง
- ปอดบวม
- โรคซิสติก ไฟโบรซิส เป็นโรคเรื้อรังทางพันธุกรรม ที่ทำให้เกิดการสร้างเสมหะข้นในปอด เมือกในตับอ่อน และอวัยวะอื่นๆในร่างกาย
- การบาดเจ็บที่กระดูกสันหลัง
- การอุดตันของเส้นโลหิตที่ไปเลี้ยงสมอง
- โรคกล้ามเนื้อเสื่อม
- การบาดเจ็บบริเวณทรวงอก
- การดื่มแอลกอฮอล์และการเสพยา
- การสูบบุหรี่
การวินิจฉัยและการรักษาโรค
ข้อมูลในที่นี้ไม่มีเจตนาให้ใช้ทดแทนคำแนะนำทางการแพทย์ ควรปรึกษาคุณหมอทุกครั้งเพื่อสอบถามข้อมูลเพิ่มเติม
การวินิจฉัย respiratory failure
คุณหมอจะวินิจฉัยภาวะหายใจล้มเหลวด้วยการซักประวัติ และการตรวจร่างกายด้วยวิธีต่อไปนี้
- การวัดปริมาณออกซิเจนในเลือด
- การฟังเสียงหัวใจและปอด
- การวัดความดันเลือด
- การตรวจวิเคราะห์ก๊าซในหลอดเลือดแดง
- การตรวจฉายภาพ เช่น การเอกซเรย์ทรวงอก การทำซีทีสแกน
- การตรวจหัวใจด้วยคลื่นเสียงสะท้อนความถี่สูง
- การส่องกล้องหลอดลม
การรักษาภาวะหายใจล้มเหลว
หากการหายใจล้มเหลวเฉียบพลัน อาจต้องวินิจฉัยและรับการรักษาฉุกเฉินในโรงพยาบาลโดยเร็วที่สุด เพื่อให้สามารถหายใจได้ดีขึ้น และช่วยให้เนื้อเยื่อส่วนต่าง ๆ ได้รับออกซิเจนอย่างเพียงพอ ป้องกันอวัยวะถูกทำลาย หรือการทำงานล้มเหลว
วิธีที่นิยมใช้ในการรักษาภาวะหายใจล้มเหลว เช่น
- การบำบัดด้วยออกซิเจน อาจช่วยให้ปอดได้รับออกซิเจนเพิ่มขึ้นได้ โดยออกซิเจนจะถูกลำเลียงจากถังออกซิเจนผ่านท่อเข้าสู่ปอดผ่านหน้ากาก ท่อจมูก หรือท่อที่ใช้สอดเข้าหลอดลมโดยตรง
- การเจาะคอ คุณหมอจะสอดท่อเข้าไปในหลอดลมเพื่อให้หายใจได้สะดวกขึ้น ซึ่งท่อจะถูกสอดผ่านรอยผ่าตรงหน้าคอที่หลอดลม ท่อนี้เป็นท่อชั่วคราวหรือถาวรก็ได้
- เครื่องช่วยหายใจ หากรักษาด้วยวิธีอื่นแล้วยังไม่ดีขึ้น คุณหมออาจให้ใช้เครื่องช่วยหายใจ เครื่องนี้จะสูบออกซิเจนผ่านท่อที่สอดไว้ที่ปากหรือจมูกลงไปยังหลอดลม
การเปลี่ยนไลฟ์สไตล์และการดูแลตัวเอง
การปรับไลฟ์สไตล์และการดูแลตัวเองเพื่อป้องกัน respiratory failure
วิธีต่อไปนี้อาจช่วยลดความเสี่ยงในการเกิดภาวะหายใจล้มเหลวได้
- เลิกสูบบุหรี่
- หลีกเลี่ยงการรับควันบุหรี่มือสอง
- รับประทานอาหารที่อุดมด้วยผักและผลไม้
- ออกกำลังกายเป็นประจำ
