ท้องลมคือ อะไร สาเหตุ อาการ วิธีรักษา

ภาวะไข่ฝ่อ หรือ ท้องลมคือ การตั้งครรภ์ผิดปกติที่มักเกิดขึ้นในช่วง 20 สัปดาห์แรกของการตั้งครรภ์ สาเหตุเกิดจากโครโมโซมผิดปกติหรือมีปัญหาทางพันธุกรรมระหว่างการแบ่งเซลล์ ทำให้ตัวอ่อนไม่สามารถเจริญเติบโตได้ตามปกติและสลายตัวไปเอง เหลือไว้เพียงถุงตั้งครรภ์ อาจสังเกตได้จากอาการปวดท้องที่รุนแรงกว่าปวดประจำเดือนปกติ และอาจมีจุดเลือดออกหรือเลือดไหลออกจากช่องคลอด หากพบว่าตัวเองมีอาการผิดปกติที่สงสัยว่าเป็นอาการของภาวะท้องลม ควรไปพบคุณหมอทันทีเพื่อวินิจฉัยหาสาเหตุและรับการรักษาที่เหมาะสม

ท้องลมคือ อะไร

ภาวะท้องลม (Blighted ovum) หรือที่ทางการแพทย์เรียกว่า ภาวะไข่ฝ่อ เกิดขึ้นเมื่อไข่ที่ได้รับการปฏิสนธิกลายเป็นตัวอ่อนฝังตัวในมดลูกแล้วแต่ไม่สามารถพัฒนาต่อไปได้อย่างสมบูรณ์ ตัวอ่อนจึงฝ่อตัวหลุดออกจากผนังมดลูก ทำให้ไม่สามารถดำเนินการตั้งครรภ์ไปจนถึงครบกำหนดคลอดได้ บางครั้งตัวอ่อนอาจสลายไปเร็วมากก่อนที่คุณแม่จะรู้ตัวว่าตัวเองตั้งครรภ์อยู่ ผู้ที่มีภาวะนี้มักสูญเสียตัวอ่อนในครรภ์ไปในช่วงสัปดาห์ที่ 7-12 ของการตั้งครรภ์

โดยทั่วไป เมื่อเกิดการตั้งครรภ์ ไข่ที่ผสมกับอุสจิและปฏิสนธิแล้วจะกลายเป็นตัวอ่อนฝังตัวเข้ากับผนังมดลูก  โดยจะใช้เวลาประมาณ 5-6 สัปดาห์ กว่าตัวอ่อนจะเจริญเติบโตไปเป็นทารกที่สมบูรณ์แข็งแรงอยู่ในครรภ์ แต่หากเกิดภาวะท้องลม ถุงตั้งครรภ์จะยังคงก่อตัวและเติบโตต่อไป แต่ตัวอ่อนที่อยู่ข้างในจะไม่มีพัฒนาการไปด้วยและจะสลายตัวไปเอง รกและถุงตั้งครรภ์ที่ว่างเปล่าจะยังคงปล่อยฮอร์โมนการตั้งครรภ์หรือเอชซีจี (hCG) ทำให้ยังมีอาการเหมือนกำลังตั้งครรภ์ตามปกติ และสามารถตรวจพบการตั้งครรภ์ได้

สาเหตุของภาวะท้องลม

ยังไม่ทราบแน่ชัดว่าภาวะท้องลดเกิดจากสาเหตุใด แต่อาจเกิดจากโครโมโซมของไข่ที่ปฏิสนธิผิดปกติ ซึ่งอาจเป็นผลมาจากปัจจัยทางพันธุกรรม ไข่หรืออสุจิมีคุณภาพต่ำ หรือเซลล์ตัวอ่อนไม่สามารถเพิ่มจำนวนได้ตามปกติและสลายตัวไป ภาวะท้องลมเป็นภาวะเกิดขึ้นได้ตามธรรมชาติและไม่สามารถป้องกันได้ แต่มักเกิดขึ้นเพียงครั้งเดียวในผู้หญิงที่มีสุขภาพแข็งแรง

สัญญาณและอาการของภาวะท้องลม

อาการของภาวะท้องลมในช่วงเริ่มต้นจะคล้ายกับการตั้งครรภ์ตามปกติ เช่น ประจำเดือนขาด แพ้ท้อง คลื่นไส้ อาเจียน และยังสามารถตรวจพบการตั้งครรภ์ได้เมื่อใช้ชุดทดสอบการตั้งครรภ์ จากนั้นจะเริ่มมีอาการที่เป็นสัญญาณของภาวะแท้งบุตร เช่น

• ปวดท้องและบริเวณอุ้งเชิงกรานติดต่อกันหลายวัน
• มีจุดเลือดหรือเลือดออกจากช่องคลอด
• เลือดออกขณะตั้งครรภ์

ทั้งนี้อาการเลือดออกจากช่องคลอดในช่วงไตรมาสที่ 1 หรือ 3 เดือนแรกของการตั้งครรภ์ ไม่ได้หมายถึงภาวะแท้งบุตรเสมอไป อย่างไรก็ตาม หากมีอาการผิดปกติลักษณะนี้ในขณะตั้งครรภ์ ควรไปพบคุณหมอเพื่อวินิจฉัยหาสาเหตุที่แท้จริงโดยเร็วที่สุด

การวินิจฉัยภาวะท้องลม

การใช้ที่ตรวจครรภ์ไม่สามารถยืนยันได้ว่ามีภาวะท้องลมหรือไม่ เพราะถึงแม้จะมีภาวะท้องลม แต่ก็ยังจะสามารถตรวจพบฮอร์โมนเอชซีจีในปัสสาวะซึ่งเป็นฮอร์โมนตั้งครรภ์ที่ผลิตมาจากเซลล์ของรกได้อีกระยะหนึ่ง เนื่องจากรกยังอาจเจริญเติบโตต่อไปอีกเป็นเวลาสั้น ๆ แม้ว่าตัวอ่อนจะสลายไปแล้ว จึงอาจทำให้เข้าใจผิดได้ว่ายังตั้งครรภ์ตามปกติ การวินิจฉัยภาวะท้องลมที่แม่นยำที่สุดสามารถทำได้ด้วยการอัลตราซาวด์ทางช่องคลอด หากพบถุงการตั้งครรภ์ที่ขนาดโตกว่า 20 มิลลิเมตร และไม่พบตัวอ่อน แปลว่าท้องลม

วิธีรักษาภาวะท้องลม

การรักษาภาวะท้องลมจะขึ้นอยู่กับปัจจัยต่าง ๆ  เช่น อายุครรภ์ ประวัติทางการแพทย์ สภาวะทางอารมณ์ โดยวิธีรักษาภาวะท้องลมที่คุณหมอใช้อาจมีดังนี้

ภาวะท้องลมทำให้ท้องได้ยากขึ้นหรือไม่

ผู้หญิงที่เคยมีภาวะท้องลมสามารถตั้งครรภ์และให้กำเนิดบุตรที่มีสุขภาพแข็งแรงสมบูรณ์ได้ตามปกติ คุณหมออาจแนะนำให้รออย่างน้อย 1-3 เดือนก่อนพยายามตั้งครรภ์ครั้งต่อไป เพื่อให้ร่างกายฟื้นสภาพอย่างเต็มที่ โดยควรดูแลตัวเองอย่างเหมาะสมด้วยวิธีต่อไปนี้

• รับประทานอาหารที่มีประโยชน์และหลากหลายเพื่อให้ร่างกายได้รับสารอาหารครบถ้วน
• ออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ
• นอนหลับให้เพียงพอ อย่างน้อย 8 ชั่วโมง/วัน
• ไม่ทำงานหรือออกกำลังกายหักโหมเกินไป
• รับประทานอาหารเสริมกรดโฟลิกอย่างน้อย 0.4 มิลลิกรัมก่อนตั้งครรภ์ประมาณ 3 เดือนและรับประทานต่อเนื่องไปจนถึงเดือนที่ 3 ของการตั้งครรภ์ อาจช่วยลดความเสี่ยงในการเกิดภาวะแท้งบุตรและภาวะพิการของทารกได้