เม็ดเลือดขาวสูง สาเหตุ การรักษาและการป้องกัน

เม็ดเลือดขาวสูง เป็นภาวะที่เม็ดเลือดขาวมากกว่าปกติ อาจเกิดจากร่างกายสร้างเซลล์เม็ดเลือดขาวเพื่อต่อต้านเชื้อโรค ความผิดปกติของไขกระดูก การติดเชื้อ หรือภาวะอื่น ๆ ซึ่งอาจทำให้เกิดอาการปวดท้อง เหนื่อยล้า มีไข้ ขึ้นอยู่กับสาเหตุหลักของอาการ นอกจากนี้ เม็ดเลือดขาวสูงอาจเป็นสัญญาณของปัญหาสุขภาพ เช่น การติดเชื้อ การอักเสบ การบาดเจ็บทางร่างกาย ความผิดปกติของระบบภูมิคุ้มกัน ดังนั้น การรู้สาเหตุ การป้องกันและการรักษา อาจช่วยรับมือกับปัญหาสุขภาพในอนาคตได้

คำจำกัดความ

เม็ดเลือดขาวสูง คืออะไร

เม็ดเลือดขาวสูง (Leukocytosis) เป็นภาวะที่ร่างกายมีเม็ดเลือดขาวมากกว่าปกติ เซลล์เม็ดเลือดขาวเป็นเซลล์ภูมิคุ้มกัน มีหน้าที่ช่วยปกป้องร่างกายจากไวรัส แบคทีเรีย และเชื้อโรคอื่น ๆ ที่คุกคามร่างกาย โดยปกติร่างกายจะมีเซลล์เม็ดเลือดขาวอยู่ 4,000 – 11,000 เซลล์/ไมโครลิตร ซึ่งเซลล์เม็ดเลือดขาวมีหลายประเภทและทำหน้าที่ปกป้องร่างกายแตกต่างกัน จำนวนเม็ดเลือดขาวแต่ละประเภทที่เพิ่มสูงขึ้น อาจเกิดจากตัวกระตุ้นที่แตกต่างกันด้วย ดังนี้

• โมโนไซต์ (Monocytes) ปกติจะมีปริมาณ 100 – 700 เซลล์/ไมโครลิตร หรือ ระหว่าง 2% – 8% ของเม็ดเลือดขาวทั้งหมด หากมีปริมาณมากกว่าจะถือว่าเป็นเม็ดเลือดขาวสูงซึ่งอาจเกิดจากการติดเชื้อเรื้อรัง โรคมะเร็ง โรคระบบภูมิคุ้มกัน โรคเลือด
• ลิมไฟไซต์ (Lymphocytes) ปกติจะมีปริมาณ 1,000 – 4,000 เซลล์/ไมโครลิตร หรือ ระหว่าง 20–40 เปอร์เซ็นต์ ของเม็ดเลือดขาวทั้งหมด หากมีปริมาณมากกว่านี้จะถือว่าเม็ดเลือดขาวสูง ซึ่งอาจเกิดจากไวรัสหรือการติดเชื้อ และมะเร็งต่อมน้ำเหลือง มะเร็งเม็ดเลือดขาว
• นิวโทรฟิล (Neutrophils) ปกติจะมีปริมาณ 2,500 – 8,000 เซลล์/ไมโครลิตร หรือ ระหว่าง 55 – 70 เปอร์เซ็นต์ ของเซลล์เม็ดเลือดขาวทั้งหมด หากมีปริมาณมากกว่านี้จะถือว่าเม็ดเลือดขาวสูง ซึ่งจำนวนที่เพิ่มขึ้นเป็นการตอบสนองของร่างกายเพื่อป้องการการติดเชื้อ การบาดเจ็บ หรือยาบางชนิด
• อีโอซิโนฟิล (Eosinophils) ปกติจะมีปริมาณ 50 – 500 เซลล์/ไมโครลิตร หรือ ระหว่าง 1 – 4 เปอร์เซ็นต์ ของเซลล์เม็ดเลือดขาวทั้งหมด หากมีปริมาณมากกว่านี้จะถือว่าเป็นเม็ดเลือดขาวสูง เรียกว่า อีโอซิโนฟีเลีย (Eosinophilia) ซึ่งเป็นปฏิกิริยาต่อสารก่อภูมิแพ้หรือโรคหอบหืด
• เบโซฟิล (Basophils) ปกติจะมีปริมาณ 25 – 100  เซลล์/ไมโครลิตร หรือ ระหว่าง 0.5 – 1 เปอร์เซ็นต์ ของเม็ดเลือดขาวทั้งหมด หากมีปริมาณมากกว่าจะถือว่ามีภาวะเม็ดเลือดขาวสูง เรียกว่า บาโซฟีเลีย (Basophilia) ซึ่งอาจเกิดจากมีประวัติโรคต่อมไทรอยด์ หรือ ภาวะขาดไทรอยด์ฮอร์โมน (Hypothyroidism)

เม็ดเลือดขาวสูงในบางกรณีอาจไม่มีสาเหตุที่แน่ชัด จัดอยู่ในกลุ่มอาการ ไฮเปอร์โอซิโนฟิลิก ซินโดรม (Hypereosinophilic Syndrome) ซึ่งเป็นความผิดปกติของเลือดเมื่อมีเซลล์เม็ดเลือดขาวชนิดอีโอซิโนฟิล (Eosinophils) มากเกินไป อาจทำให้เกิดโรคแทรกซ้อน เช่น เกิดความเสียหายที่ปอด ผิวหนัง ตับ และระบบประสาท

อาการ

อาการเม็ดเลือดขาวสูง

โรคเม็ดเลือดขาวสูงมักไม่ก่อให้เกิดอาการใด ๆ แต่ผู้ป่วยอาจมีอาการของโรคที่เป็นสาเหตุให้เม็ดเลือดสูงขึ้น โดยอาการที่พบมีตั้งแต่ระดับเบา ปานกลาง ไปจนถึงรุนแรง ขึ้นอยู่กับสาเหตุนั้น ๆ

อย่างไรก็ตาม หากเม็ดเลือดขาวสูงร่วมกับมีอาการดังต่อไปนี้ อาจเป็นสัญญาณว่าเม็ดเลือดขาวสูงจากโรคร้ายแรง เช่น มะเร็งเม็ดเลือดขาว ซึ่งควรเข้าพบคุณหมอทันที

• มีไข้
• เหงื่อออกตอนกลางคืน
• น้ำหนักลดโดยไม่ทราบสาเหตุ

สาเหตุ

สาเหตุเม็ดเลือดขาวสูง

สาเหตุของภาวะเม็ดเลือดขาวสูง อาจแตกต่างกันไปตามชนิดของเม็ดเลือดขาว ดังนี้

โมโนไซต์ (Monocytes)

จำนวนโมโนไซต์ที่สูงขึ้นมักมีสาเหตุมาจากการติดเชื้อเรื้อรังหรือกึ่งเฉียบพลัน การฟื้นตัวจากการติดเชื้อ หรืออาจเกิดจากมะเร็งบางชนิด โดยเฉพาะมะเร็งเม็ดเลือดขาว นอกจากนี้ อาจเกิดจากสาเหตุอื่น ๆ ได้แก่

• การฟื้นฟูไขกระดูก
• ความผิดปกติของเลือด
• ความผิดปกติของคอลลาเจนและข้อต่ออักเสบ
• การติดเชื้อที่ลิ้นหัวใจ เยื่อบุหัวใจอักเสบ
• การติดเชื้อโปรโตซัว (Protozoa)
• วัณโรค ปอดติดเชื้อ
• โรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์

ลิมไฟไซต์ (Lymphocytes)

จำนวนลิมไฟไซต์ที่สูงขึ้นเกิดจากร่างกายกำลังอยู่ในภาวะอักเสบหรือติดเชื้อ หรืออาจเกิดจากภาวะร้ายแรงอย่างมะเร็งเม็ดเลือดขาว

นิวโทรฟิล (Neutrophils)

จำนวนนิวโทรฟิลที่สูงขึ้นอาจเกิดขึ้นได้จากหลายสาเหตุ ได้แก่

• การติดเชื้อ เป็นสาเหตุที่พบบ่อย ซึ่งเป็นการติดเชื้อในช่วงเริ่มต้น เช่น การติดเชื้อรา การติดเชื้อปรสิตบางชนิด
• การอักเสบ ทุกภาวะที่ทำให้ร่างกายเกิดการอักเสบ เช่น โรคข้ออักเสบ ไตวายเฉียบพลัน ภาวะกรดในเลือดสูงจากเบาหวาน การผ่าตัด การบาดเจ็บ มักทำให้จำนวนนิวโทรฟิลเพิ่มขึ้นได้
• มะเร็งบางชนิด เช่น มะเร็งต่อมน้ำเหลือง มะเร็งเม็ดเลือดขาว
• ยาบางชนิด เช่น ลิเธียม (Lithium) ยากันชัก (Antiepileptic drugs) คอร์ติโคสเตียรอยด์ (Corticosteroids)

อีโอซิโนฟิล (Eosinophils) 

จำนวนอีโอซิโนฟิล  (Eosinophils) ที่สูงขึ้น อาจเกิดขึ้นได้จากสาเหตุที่ไม่ร้ายแรงไปจนถึงร้ายแรงมาก ได้แก่

• โรคภูมิแพ้ โรคหอบหืด
• โรคแพ้ภูมิตัวเอง
• การติดเชื้อปรสิต
• ความผิดปกติของเลือด และโรคมะเร็ง
• ความผิดปกติของต่อมไร้ท่อ
• การแพ้ยา

เบโซฟิล (Basophils)  

สาเหตุที่พบบ่อยของภาวะเม็ดเลือดขาวชนิดเบโซฟิลสูงขึ้น ได้แก่

• การติดเชื้อ เช่น โรคอีสุกอีใส วัณโรค ที่มักกระตุ้นให่ร่างกายตอบสนองต่อการติดเชื้อ
• โรคภูมิแพ้ เช่น การแพ้อาหาร การแพ้ยา อาจกระตุ้นทำให้จำนวนเม็ดเลือดขาวสูง
• โรคหรือภาวะต่าง ๆ ที่ทำให้เกิดการอักเสบเรื้อรัง เช่น โรคสะเก็ดเงิน โรคลำไส้อักเสบ ไทรอยด์อักเสบ
• ความผิดปกติของไขกระดูก ส่งผลให้กระดูกผลิตเม็ดเลือดขาวมากเกินไป ซึ่งอาจเกิดจากภาวะเกล็ดเลือดต่ำ มะเร็งเม็ดเลือดขาว

ปัจจัยเสี่ยง

ปัจจัยเสี่ยงเม็ดเลือดขาวสูง

ปัจจัยเสี่ยงที่อาจทำให้เซลล์เม็ดเลือดขาวสูง มีดังนี้

• การติดเชื้อไวรัส แบคทีเรีย หรือเชื้อโรคอื่น ๆ
• โรคภูมิแพ้
• การอักเสบเรื้อรัง จากโรคหรือภาวะเจ็บป่วย เช่น บาดแผล
• มะเร็งบางชนิด
• ความผิดปกติของไขกระดูก
• การใช้ยาบางชนิด
• การผ่าตัดม้ามออก

การวินิจฉัยและการรักษา

ข้อมูลในที่นี้ไม่มีเจตนาให้ใช้ทดแทนคำแนะนำทางการแพทย์ ควรปรึกษาคุณหมอทุกครั้งเพื่อรับทราบข้อมูลเพิ่มเติม

การวินิจฉัยเม็ดเลือดขาวสูง

การวินิจฉัยภาวะเม็ดเลือดขาวสูงทุกชนิด คุณหมอจะตรวจเลือดเพื่อตรวจนับจำนวนเม็ดเลือดขาว โดยค่าปกติของผู้ชายคือ 5,000-10,000 เซลล์/ไมโครลิตร ผู้หญิงคือ 4,500-11,000 เซลล์/ไมโครลิตร และเด็กคือ 5,000-10,000 เซลล์/ไมโครลิตร

นอกจากนี้ อาจมีการทดสอบอื่น ๆ เพิ่มเติม ขึ้นอยู่กับอาการและดุลยพินิจคุณหมอ ดังนี้

• การตรวจเลือดเพิ่มเติม
• การเอ็กซ์เรย์ทรวงอก อัลตราซาวนด์
• การทดสอบการทำงานของตับ
• การตรวจชิ้นเนื้อเนื้อเยื่อและไขกระดูก
• การทดสอบตัวอย่างอุจจาระ ตรวจปัสสาวะ
• การทดสอบทางพันธุกรรม

การรักษาเม็ดเลือดขาวสูง

การรักษาภาวะเม็ดเลือดขาวสูงทุกชนิดขึ้นอยู่กับสาเหตุของอาการ บางครั้งคุณหมออาจให้หยุดยาบางชนิด หลีกเลี่ยงอาหารบางชนิด ที่อาจเพิ่มจำนวนเม็ดเลือดขาว ซึ่งส่วนใหญ่เมื่อสาเหตุที่ทำให้จำนวนเม็ดเลือดขาวสูงหายไป จำนวนเม็ดเลือดขาวอาจกลับมาสมดุลอีกครั้ง ซึ่งวิธีการรักษาสาเหตุของภาวะเม็ดเลือดขาวสูงอาจรวมถึง

• การรักษาโรคภูมิแพ้ เช่น ใช้ยาแก้แพ้ ครีมไฮโดรคอร์ติโซน (Hydrocortisone cream) คอร์ติโคสเตียรอยด์ (Corticosteroids) หลีกเลี่ยงสารก่อภูมิแพ้
• การรักษาโรคที่ทำให้เกิดการอักเสบในร่างกาย ด้วยยากดภูมิคุ้มกัน ยาต้านการอักเสบ เป็นต้น
• การรักษาโรคไขกระดูกผิดปกติ เช่น รังสีบำบัด เคมีบำบัด การผ่าตัดม้าม การปลูกถ่ายสเต็มเซลล์

การปรับไลฟ์สไตล์และการดูแลตัวเอง

การปรับไลฟ์สไตล์และการดูแลตัวเองเพื่อช่วยจัดการเม็ดเลือดขาวสูง

การดูแลตัวเองเพื่อป้องกันเม็ดเลือดขาวสูงสามารถทำได้ ดังนี้

• รับประทานอาหารที่อุดมไปด้วยสารต้านอนุมูลอิสระและโพลีฟีนอล (Polyphenols) เช่น ผักใบเขียว ถั่ว ผลไม้ตระกูลเบอร์รี่ ปลาทะเล เพื่อช่วยต้านการอักเสบ
• หลีกเลี่ยงอาหารที่อาจทำให้เกิดการอักเสบ เช่น เนื้อแดง เนื้อสัตว์แปรรูป อาหารทอด ธัญพืชขัดสี เครื่องดื่มน้ำตาลสูง
• ออกกำลังกาย เพื่อเสริมความแข็งแรงให้ร่างกาย ช่วยลดความเสี่ยงในการเจ็บป่วย
• ล้างมือให้สะอาดอยู่เสมอด้วยสบู่และน้ำ โดยเฉพาะก่อนรับประทานอาหาร เพื่อป้องกันเชื้อโรคเข้าสู่ร่างกาย
• หลีกเลี่ยงการสัมผัสและใช้ของส่วนตัวร่วมกับผู้ป่วย
• ทำความสะอาดและฆ่าเชื้อพื้นผิว หรือสิ่งของอยู่เสมอ