วัยรุ่น ทำร้ายตัวเอง มีสาเหตุจากอะไร ป้องกันได้อย่างไร

วัยรุ่น ทำร้ายตัวเอง ถือเป็นปัญหาสังคมที่ควรได้รับการเยียวยาแก้ไข ความรัก ความเข้าใจ และความเห็นอกเห็นใจภายในครอบครัวเป็นสิ่งสำคัญ เพื่อลดความเสี่ยงวัยรุ่นทำร้ายตัวเอง คุณพ่อคุณแม่ผู้ปกครอง ควรให้ความใส่ใจ หมั่นสังเกต คอยพูดคุยสอบถาม และสอดส่องพฤติกรรมโดยเว้นระยะห่างอย่างเหมาะสม เปิดใจรับฟังในทุกปัญหาและทุกเรื่องราวโดยไม่ต่อว่าหรือดุด่า เมื่อวัยรุ่นรู้สึกว่าเขามีครอบครัวเป็นที่พึ่ง โอกาสที่เขาจะทำร้ายตัวเองย่อมลดน้อยลง

วัยรุ่น ทำร้ายตัวเอง มีสาเหตุจากอะไร

วัยรุ่นทำร้ายตัวเองเกิดจากหลายสาเหตุ

1. ขาดความรักและความใส่ใจ ต้องการให้มีใครสักคนให้เวลาและคอยรับฟังปัญหาด้วยความเข้าใจ
2. มีความเครียดสะสมทางอารมณ์ หรือรู้สึกเศร้า กดดัน จากสิ่งต่าง ๆ และหาทางออกพื่อปลดปล่อยความรู้สึกด้วยการทำร้ายตัวเอง
3. รู้สึกโกรธ และต้องการระบายความโกรธ เกลียดชัง ออกมาผ่านการทำร้ายตัวเอง
4. เปลี่ยนความเจ็บปวดทางความรู้สึกให้กลายเป็นความเจ็บปวดทางร่างกายแทน
5. ส่งสัญญาณขอความช่วยเหลือ เพราะเมื่อทำร้ายตัวเอง อาจทำให้มีคนหยิบยื่นความช่วยเหลือเพิ่มขึ้น

วิธีการที่วัยรุ่นใช้ทำร้ายตัวเอง

วัยรุ่นทำร้ายตัวเองสามารถเกิดขึ้นได้ด้วยวิธีที่แตกต่างกันไป ดังนี้

• ใช้มีดกรีด เกา สลักเครื่องหมายบนรางกาย
• แกะสะเก็ดแผลจนแผลไม่หาย
• ดึงผม หรือตัดผมให้แหว่ง
• ใช้การเผาตัวเอง
• กัดหรือตีตัวเองแรง ๆ หรือใช้อาวุธช่วย
• กระแทกตัวเองเข้ากับสิ่งของ ของแข็ง หรือผนัง ประตูบ้าน

สัญญาณเตือนของ วัยรุ่นทำร้ายตัวเอง

เมื่อวัยรุ่นทำร้ายตัวเอง มักจะพยายามปิดบังสิ่งที่เกิดขึ้น เนื่องจากอาจรู้สึกละอายใจ กังวลว่าผู้อื่นจะโกรธ หรือไม่เข้าใจ สัญญาณเตือนว่าวัยรุ่นอาจมีพฤติกรรมทำร้ายตัวเอง ได้แก่

สัญญาณเตือนทางพฤติกรรม

• วิถีการนอนหรือการรับประทานอาหารมีความเปลี่ยนแปลงไป
• หมดความสนใจในกิจกรรมที่สนใจ หรือเลิกคบเพื่อน ไม่เข้าสังคม หลบหน้าหลบตาคนรอบตัว
• หลีกเลี่ยงกิจกรรมต่าง ๆ ที่สามารถเห็นขา แขน ลำตัว หรือสวมเสื้อผ้าที่คลุมแขนและขาได้
• ไม่เข้าเรียนหรือผลการเรียนแย่ลงอย่างเห็นได้ชัด
• มีลับลมคมนัยชอบซ่อนของบางอย่าง เพื่อไว้สำหรับทำร้ายตัวเอง เช่น ใบมีดโกน มีด ไฟแช็ก และไม้ขีด

สัญญาณเตือนทางอารมณ์

• อารมณ์แปรปรวน
• หงุดหงิดบ่อย
• มีอารมณ์ฉุนเฉียวอย่างต่อเนื่อง
• รู้สึกเศร้า ว่างเปล่า หรือสิ้นหวัง
• รู้สึกไร้ค่าหรือรู้สึกผิดมาก
• ไม่สนใจดูแลสุขภาพตัวเอง

สัญญาณเตือนทางกาย

• มีอาการบาดเจ็บ เช่น รอยกรีด รอยฟกช้ำ ตามร่างกาย
• กระวนกระวายใจ
• เหนื่อยล้า หมดเรี่ยวแรง

วิธีป้องกัน วัยรุ่นทำร้ายตัวเอง

หากพบว่าบุตรหลานมีพฤติกรรมทำร้ายตัวเอง อาจป้องกันวัยรุ่นทำร้ายตัวเอง ได้ด้วยวิธีดังนี้

• พูดคุยอย่างใจเย็นและเข้าใจ โดยการไม่ตัดสินกับการกระทำนั้น ๆ
• หลีกเลี่ยงการเข้าหาด้วยความโกรธ การคุกคาม หรือใช้คำพูดบอกว่าลูกทำเพื่อเรียกร้องความสนใจ
• หากมีพฤติกรรมเก็บตัวอยู่แต่ในห้อง ควรยื่นเสนอความช่วยเหลืออย่างเป็นมิตรและจริงใจ
• ปฐมพยาบาลเบื้องต้นเมื่อมีอาการบาดเจ็บ ปลอบโยนแทนการดุด่า และชี้ให้เห็นว่าร่างกายสำคัญมากแค่ไหน
• พูดคุยกับลูกเกี่ยวกับการทำร้ายตัวเอง ไม่ตัดสินและรับฟังโดยไม่โต้แย้ง
• หากมีพฤติกรรมเสี่ยงฆ่าตัวตาย ควรพาไปพบกับคุณหมอหรือผู้เชี่ยวชาญ

คำแนะนำสำหรับผู้ปกครองเมื่อวัยรุ่นทำร้ายตัวเอง  

เมื่อพบว่าวัยรุ่นทำร้ายตัวเอง คุณพ่อคุณแม่หรือผู้ปกครองควรพูดคุยและรับฟังด้วยความเข้าใจ ไม่ตัดสิน และอาจให้คำแนะนำลูกดังต่อไปนี้

• เมื่อพบเจอกับสถานการณ์ที่ยากลำบาก เกินจะแก้ไขได้ด้วยตนเอง ควรขอความช่วยเหลือจากครอบครัว
• หาเวลาว่างทำกิจกรรมที่ผ่อนคลาย เช่น การอ่านหนังสือ ดูรายการทีวี หรือเขียนระบายความรู้สึก
• ออกกำลังกาย หรือกิจกรรมที่ชื่นชอบเพื่อเพิ่มพลังงานด้านบวกและเพิ่มความรู้สึกผ่อนคลาย

ที่สำคัญที่สุด คุณพ่อคุณแม่ควรให้ความรัก ความใส่ใจ  ให้เวลากับวัยรุ่น รับฟัง ไม่ตัดสิน และหมั่นสังเกตความเป็นไปของวัยรุ่นโดยไม่เข้าไปยุ่งวุ่นวาย แต่ให้พวกเขาได้มีพื้นที่และได้เป็นตัวของตัวเอง และสร้างความมั่นใจให้ลูกรู้ว่า หากมีปัญหา ครอบครัวพร้อมที่จะสนับสนุนและให้ความช่วยเหลือในทุกเรื่อง