backup og meta

ข้อควรรู้ก่อนใช้ ยาคอร์ติโคสเตียรอยด์เฉพาะที่

ตรวจสอบข้อมูลทางการแพทย์โดย เภสัชกรอาชานนท์ สมศักดิ์ · ยาและอาหารเสริม · Hello Health Group


เขียนโดย พลอย วงษ์วิไล · แก้ไขล่าสุด 25/01/2019

    ข้อควรรู้ก่อนใช้ ยาคอร์ติโคสเตียรอยด์เฉพาะที่

    คุณอาจจะเคยได้ยินมาว่า ยาคอร์ติโคสเตียรอยด์เฉพาะที่ (topical corticosteroids) นั้นเป็นอันตรายต่อผิวของคุณ เรื่องนี้จะจริงก็ต่อเมื่อคุณใช้ยานี้เป็นเวลานานติดต่อกันเท่านั้น สำหรับบางกรณีที่รุนแรงของสภาวะผิวบางชนิดนั้น ยาคอร์ติโคสเตียรอยด์เฉพาะที่จะสามารถช่วยบรรเทา และช่วยจัดการกับรอยแดงและอาการคันได้ ยาคอร์ติโคสเตียรอยด์เฉพาะที่มีมาตั้งแต่ช่วงปีค.ศ. 1950 และแพทย์ผิวหนังมักจะเป็นผู้สั่งใช้ยานี้ แต่ก็ไม่ได้หมายความว่า ยานี้จะปลอดภัย เพียงแต่มันขึ้นอยู่กับความรุนแรงของสภาวะของคุณ

    ยาคอร์ติโคสเตียรอยด์นั้นคล้ายกับคอร์ติซอล (cortisol) ฮอร์โมนตามที่ร่างกายผลิตขึ้น ยานี้ทำงานโดยการกดการตอบสนองของระบบภูมิคุ้มกันต่อสารก่อภูมิแพ้หรือสารที่ทำให้ระคายเคืองซึ่งนำไปสู่การบรรเทาอาการอักเสบ แพทย์ผิวหนังของคุณอาจจะแนะนำให้ใช้ยาคอร์ติโคสเตียรอยด์เฉพาะที่เพื่อรักษาสภาวะผิวหนังดังต่อไปนี้

    • โรคผื่นผิวหนังอักเสบ (Eczema)
    • โรคผิวหนังอักเสบเซ็บเดิร์ม (Seborrhoeic dermatitis) – ซึ่งเป็นสภาวะที่ทำให้เกิดผิวหนังลอกเป็นขุย
    • โรคสะเก็ดเงิน (Psoriasis)
    • ผื่นผ้าอ้อม (Nappy rash)
    • โรคไลเคนพลานัส (Lichen planus) – สภาวะที่ทำให้เกิดผื่นคันที่ไม่ติดเชื้อ
    • โรคดีแอลอี (Discoid lupus erythematosus) – โรคลูปัส (lupus) ชนิดหนึ่งที่มักจะส่งผลต่อผิวหนังเท่านั้น
    • อาการแพ้ที่ผิวหนังที่เกิดจากแมลงหรือเหล็กใน

    ยาคอร์ติโคสเตียรอยด์เฉพาะที่ไม่ได้ใช้เพื่อรักษาสภาวะเหล่านี้เท่านั้น ในบางกรณีแพทย์อาจจะแนะนำให้ใช้ยานี้ร่วมกับยาอื่น ตามปกติมักจะใช้ยาคอร์ติโคสเตียรอยด์เฉพาะที่เพื่อบรรเทาอาการอย่างรวดเร็วเท่านั้น ก่อนที่คุณจะใช้ยาคอร์ติโคสเตียรอยด์เฉพาะที่ มีบางอย่างที่คุณควรจะรู้

    ข้อควรรู้เกี่ยวกับผลข้างเคียง

    ยาคอร์ติโคสเตียรอยด์เฉพาะที่มักจะไม่ทำให้เกิดผลข้างเคียงที่รุนแรง หากใช้ยาไม่บ่อยนัก การใช้ยาในระยะยาวอาจทำไปสู่ผลข้างเคียงรุนแรงที่มากขึ้น ผลข้างเคียงอาจมีดังต่อไปนี้

    • ผิวบางลง หรือผิวเสื่อม (atrophy)
    • รอยแตกลายบริเวณรักแร้หรือขาหนีบ (striae)
    • มีรอยช้ำและผิวฉลอกง่าย อย่างจ้ำเลือดที่ผิวหนังในผู้สูงอายุ (senile purpura) หรือจ้ำเลือดที่ผิวหนังจากแสงอาทิตย์ (solar purpura)
    • หลอดเลือดโป่งพอง (telangiectasia)
    • มีขนดกหนาขึ้นเฉพาะส่วน หรือโรคมนุษย์หมาป่า (hypertrichosis)

    ไม่ควรใช้ยาคอร์ติโคสเตียรอยด์เฉพาะที่ หากคุณตั้งครรภ์ หรือกำลังให้นมบุตร คุณควรหลีกเลี่ยงการใช้ยาคอร์ติโคสเตียรอยด์ขนานแรงในเด็ก

    ข้อควรรู้เกี่ยวกับระดับของความแรง

    ยาคอร์ติโคสเตียรอยด์เฉพาะที่มีระดับความแรงอยู่หลายระดับ มีช่วงตั้งแต่ระดับน้อยที่สุด (ระดับ 7) ไปจนถึงระดับรุนแรงมากพิเศษ (ระดับ 1) ยาคอร์ติโคสเตียรอยด์ที่มีฤทธิ์แรง มักจะเก็บไว้ใช้สำหรับกรณีรุนแรง และไม่ควรใช้กับบริเวณที่บอบบาง เช่นใบหน้า แพทย์มักจะแนะนำให้คุณเริ่มโดยการใช้ยาคอร์ติโคสเตียรอยด์ที่มีฤทธิ์แรงน้อยที่สุด แล้วจึงค่อยเปลี่ยนเป็นยาที่มีฤทธิ์แรงกว่าหากจำเป็น ยาที่มีฤทธิ์แรงกว่านั้นจะมีความเสี่ยงมากกว่าที่จะเกิดผลข้างเคียงไม่พึงประสงค์ รายชื่อของยาคอร์ติโคสเตียรอยด์เฉพาะที่พร้อมกับระดับของความแรงบางประการมีดังต่อไปนี้

    ระดับรุนแรงมากพิเศษ (ระดับ 1)

    • โคลเบทาซอล โพรพิโอเนต (Clobetasol propionate) 0.05% แบบโลชั่น ยาพ่น แชมพู สารละลาย ครีม หรือขี้ผึ้ง
    • เบต้าเมทาโซน ไดโพรพิโอเนต (Betamethasone dipropionate) 0.05% แบบขี้ผึ้ง
    • ฮาโลเบทาซอล โพรพิโอเนต (Halobetasol propionate) 0.05% แบบขี้ผึ้ง หรือแบบครีม
    • ฟลูโอซิโนนายด์ (Fluocinonide) 0.01% แบบครีม
    • ไดฟลอราโซล ไดอะซิเตต (Diflorasone diacetate) 0.05% แบบขี้ผึ้ง
    • เดสออกซิเมทาโซน (Desoximetasone) 0.25% แบบยาพ่น

    ระดับแรง (ระดับ 2)

    • เบต้าเมทาโซน ไดโพรพิโอเนต 0.05% แบบครีม
    • โมเมทาโซน ฟูโรเอต (Mometasone furoate) 0.1% แบบขี้ผึ้ง
    • ไดฟลอราโซล ไดอะซิเตต 0.05% แบบขี้ผึ้ง
    • ฮาลซินโนไนด์ (Halcinonide) 0.1% แบบขี้ผึ้ง หรือครีม
    • ฟลูโอซิโนโลน 0.05% แบบครีม เจล หรือขี้ผึ้ง
    • ไดฟลอราโซล ไดอะซิเตต 0.05% แบบครีม
    • เดสออกซิเมทาโซน 0.025% แบบครีม หรือขี้ผึ้ง
    • เดสออกซิเมทาโซน 0.05% แบบเจล

    ระดับปานกลางส่วนบน (ระดับ 3)

    • ฟลูติคาโซน โพรพิโอเนต (Fluticasone propionate) 0.005% แบบขี้ผึ้ง
    • ฟลูโอซิโนโลน 0.05% แบบครีม
    • เบต้าเมทาโซน วาเลเรต (Betamethasone valerate) 0.12% แบบโฟม

    ระดับปานกลาง (ระดับ 4)

    • ไฮโดรคอร์ติโซน วาเลเรต (Hydrocortisone valerate) 0.2% แบบขี้ผึ้ง
    • เดสออกซิเมทาโซน 0.05% แบบขี้ผึ้ง หรือครีม
    • ฟลูโอซิโนโลน อะเซโทไนด์ (Fluocinolone acetonide) 0.03% แบบขี้ผึ้ง
    • ไตรแอมซิโนโลน อะเซโทไนด์ (Triamcinolone acetonide) 0.1% แบบครีม หรือยาพ่น
    • โมเมทาโซน ฟูโรเอต 0.1% แบบครีม
    • ฟลูแรนเดรโนไลด์ (Flurandrenolide) 0.05% แบบขี้ผึ้ง

    ระดับปานกลางส่วนล่าง (ระดับ 5)

    • ฟลูโอซิโนโลน อะเซโทไนด์ 0.01% แบบแชมพู
    • ฟลูแรนเดรโนไลด์ 0.05% แบบครีม โลชั่น หรือแบบสายเทป
    • ฟลูติคาโซน โพรพิโอเนต 0.05% แบบครีม หรือโลชั่น
    • เพรดนิคาร์เบท (Prednicarbate) 0.1% แบบครีม
    • เดสโซไนด์ (Desonide) 0.05% แบบโลชั่น
    • ไฮโดรคอร์ติโซน บิวทีเรท (Hydrocortisone butyrate) 0.1% แบบครีม ขี้ผึ้ง หรือสารละลาย
    • ฟลูโอซิโนโลน อะเซโทไนด์ 0.03%, 0.01% แบบครีม
    • ไฮโดรคอร์ติโซน วาเลเรต 0.2% แบบครีม

    ระดับเบา (ระดับ 6)

    • เดสโซไนด์ 0.05% แบบโฟม หรือเจล
    • ฟลูโอซิโนโลน อะเซโทไนด์ 0.01% แบบครีม หรือสารละลาย
    • อะโคลเมทาโซน ไดโพรพิโอเนต (Aclometasone dipropionate) 0.05% แบบครีม หรือขี้ผึ้ง

    ระดับน้อยที่สุด (ระดับ 7)

    • ไฮโดรคอร์ติโซน 1% หรือ 2.5% แบบครีม ขี้ผึ้ง โลชั่น หรือยาพ่น

    ยาคอร์ติโคสเตียรอยด์บางชนิดสามารถพบได้เป็นผลิตภัณฑ์ที่หาซื้อได้เองตามร้านขายยาแถวบ้าน ยาคอร์ติโคสเตียรอยด์ที่มีฤทธิ์แรงกว่านั้นอาจจะต้องให้แพทย์เป็นผู้สั่งยา

    รูปแบบของยา

    คุณอาจจะคิดว่าคุณสามารถใช้ยาในรูปแบบไหนก็ได้ โดยไม่มีผลต่อความแรงของยา คุณควรจะคิดใหม่อีกครั้ง รูปแบบของยานั้นมีความสำคัญตรงที่วิธีการส่งสารที่ออกฤทธิ์ภายในยาเข้าสู่ร่างกายคุณ ยาคอร์ติโคสเตียรอยด์เฉพาะที่จะมีรูปแบบดังต่อไปนี้

    • ขี้ผึ้ง – ตามปกติแล้วยาที่มีความมัน เยิ้ม และมีฤทธิ์แรงนั้น จะเหมาะสมสำหรับบริเวณที่แห้งและหนา
    • ครีม – มีความมันน้อยกว่าและง่ายต่อการทา และอาจจะลดประสิทธิภาพของยาสเตียรอยด์ (steroid)
    • โลชั่น – ทั้งยาที่มีพื้นฐานเป็นแอลกฮอล์และสารหล่อลื่นนั้น ง่ายต่อการทาบริเวณที่มีเส้นขนมาก ยาที่มีพื้นฐานเป็นแอลกฮอล์นั้นเหมาะสมสำหรับบริเวณที่มีการคั่งบวม (exudative lesions) ส่วนยาที่มีพื้นฐานเป็นสารหล่อลื่นนั้นเหมาะสมสำหรับแผลแห้งบนหนังศีรษะ
    • เจล – มีส่วนประกอบทั้งน้ำและแอลกอฮอล์ มีผลทำให้แห้งเหมาะสมกับผดผื่นเยิ้ม

    เคล็ดลับการใช้ยาคอร์ติโคสเตียรอยด์เฉพาะที่

    คุณควรจะทำตามแนวทางการใช้ยาคอร์ติโคสเตียรอยด์เฉพาะที่จากแพทย์เสมอ ขึ้นอยู่กับแนวทางการใช้ยาของแพทย์ ยาคอร์ติโคสเตียรอยด์เฉพาะที่มักจะทาวันละหนึ่งถึงสองครั้งในเวลากลางวัน เป็นเวลาหนึ่งถึงสองสัปดาห์

    คุณควรหลีกเลี่ยงการใช้ยาเป็นเวลานานและติดต่อกัน ควรทายาตรงบริเวณที่มีอาการเท่านั้น ควรบีบยาปริมาณเล็กน้อยลงบนนิ้วแล้วค่อยๆ นวดให้ซึมเข้าสู่ผิวตามแนวที่เส้นขนเติบโต

    หากคุณใช้ทั้งยาคอร์ติโคสเตียรอยด์เฉพาะที่และสารที่ทำให้ผิวนุ่ม (emollients) ควรทาสารที่ทำให้ผิวนุ่มก่อน แล้วรอ 30 นาที ก่อนจะทายาคอร์ติโคสเตียรอยด์เฉพาะที่

    Hello Health Group ไม่ได้ให้คำแนะนำทางการแพทย์ การวินิจฉัยโรคหรือการรักษาโรคแต่อย่างใด

    หมายเหตุ

    Hello Health Group ไม่ได้ให้คำแนะนำด้านการแพทย์ การวินิจฉัยโรค หรือการรักษาโรคแต่อย่างใด

    ตรวจสอบข้อมูลทางการแพทย์โดย

    เภสัชกรอาชานนท์ สมศักดิ์

    ยาและอาหารเสริม · Hello Health Group


    เขียนโดย พลอย วงษ์วิไล · แก้ไขล่าสุด 25/01/2019

    advertisement iconโฆษณา

    คุณได้รับประโยชน์จากบทความนี้หรือไม่?

    advertisement iconโฆษณา
    advertisement iconโฆษณา