เจ็บลิ้น เพราะอะไร รักษาและป้องกันอย่างไร

ลิ้น เป็นอวัยวะภายในปากที่ถูกปกคลุมด้วยเนื้อเยื่อ หรือปุ่มรับรส หากเกิดอาการเจ็บลิ้น ก็อาจส่งผลให้รับประทานอาหารลำบาก และรู้สึกเจ็บปวดได้ ดังนั้น เมื่อพบว่ามีอาการเจ็บลิ้น ควรเข้ารับการตรวจจากคุณหมอ เพื่อหาสาเหตุ และหาทางรักษาได้อย่างถูกต้องเหมาะสม

สาเหตุที่ทำให้เจ็บลิ้น

สาเหตุที่ทำให้เจ็บลิ้น อาจมีดังต่อไปนี้

• การกัดลิ้นตัวเองโดยไม่ได้ตั้งใจ

การเผลอกัดลิ้นขณะเคี้ยวอาหารอาจทำให้เกิดแผลบนลิ้น ซึ่งอาจต้องใช้ระยะเวลาประมาณ 1 สัปดาห์กว่าแผลจะหายสนิท หรือบรรเทาอาการได้ด้วยการกลั้วปากด้วยน้ำเกลือผสมน้ำอุ่น นอกจากนี้ อาการชักก็อาจทำให้ผู้ป่วยเผลอกัดลิ้นตัวเอง จนเป็นแผลฉีกขาด ซึ่งอาจจำเป็นต้องทำการรักษาอย่างเหมาะสม

• ร้อนใน หรือแผลเปื่อยในปาก

ร้อนในเป็นแผลที่สามารถเกิดขึ้นได้ทั่วทั้งในช่องปาก รวมถึงบนลิ้น มีลักษณะเป็นจุดวงกลมตรงกลางสีขาว และมีขอบสีแดง ทำให้เกิดอาการเจ็บแสบ และอาจส่งผลต่อการรับประทานอาหารและการพูด ร้อนในสามารถหายไปเองได้ภายใน 7-10 วัน แต่อาจเร่งบรรเทาอาการได้โดยการกลั้วปากด้วยน้ำเกลือ หรือน้ำยาบ้วนปาก

• เชื้อราในช่องปาก

เชื้อราแคนดิดาที่อยู่ภายในช่องปากและลำคอ หากเจริญเติบโตมากเกินไปอาจส่งผลให้เกิดการติดเชื้อราในช่องปาก ซึ่งทำให้เกิดฝ้าในปาก และอาการเจ็บลิ้น สามารถพบได้บ่อยในทารกแรกเกิด และผู้ที่มีภูมิคุ้มกันอ่อนแอ

• โรคเริม

เกิดจากการติดเชื้อจากไวรัสเริม (HSV) ที่อาจแพร่กระจายได้ผ่านทางการสัมผัส สามารถเกิดขึ้นได้ทั่วทั้งร่างกาย รวมถึงลิ้น ส่งผลให้เกิดอาการเจ็บลิ้น และแสบร้อนได้

• ไลเคนพลานัส (Lichen planus)

ไลเคนพานัสในช่องปากมีสาเหตุมาจากความผิดปกติของระบบภูมิคุ้มกัน มักเกิดขึ้นกับกระพุ้งแก้ม และด้านข้างของลิ้น ทำให้บริเวณนั้นเป็นแผล รู้สึกเจ็บปวด

• ฝ้าแดง

เป็นภาวะที่ทำให้เกิดรอยแดงภายในช่องปากทุกพื้นที่ รวมทั้งบริเวณด้านข้างลิ้น บางครั้งอาจไม่ส่งผลอาการเจ็บปวดใด ๆ แต่รอยแดงนี้อาจเป็นสัญญาณเตือนมะเร็งระยะลุกลามได้ ดังนั้น จึงควรเข้ารับการตรวจสุขภาพอย่างละเอียดโดยคุณหมอ เพื่อทราบผลที่แน่ชัด

• เนื้องอกบนลิ้น

เนื้องอกบนลิ้นอาจปรากฏเป็นจุด ๆ ก้อนเนื้อ รอยแดง และรอยสีขาว เป็นอีกสาเหตุที่ส่งผลให้เจ็บลิ้น เนื้องอกมีทั้งรูปแบบอันตราย และไม่อันตราย เพื่อคลายความกังวลใจ ควรเข้ารับการวินิจฉัยอย่างละเอียดจากคุณหมอ และรับการรักษาอย่างเหมาะสม

อาการเจ็บลิ้น

อาการเจ็บลิ้นทั่วไปที่พบได้บ่อย ส่วนใหญ่อาจสังเกตได้จาก

• ลิ้นบวมแดง เจ็บลิ้น รู้สึกแสบร้อนในลิ้น
• ลิ้นเป็นแผล
• การเปลี่ยนแปลงของพื้นผิวลิ้น และสีของลิ้นเป็นสีขาว สีแดง สีดำ
• มีปัญหาในการรับประทานอาหาร กลืนอาหาร และการสื่อสาร

การรักษาและการป้องกันอาการเจ็บลิ้น

การรักษาอาการเจ็บลิ้นขึ้นอยู่กับสาเหตุที่ส่งผลให้ลิ้นเจ็บ หรือลิ้นเป็นแผล คุณหมออาจให้ใช้ยาต้านเชื้อราในช่องปาก ยาปฏิชีวนะ หรือยาต้านเชื้อไวรัส และอาจแนะนำวิธีบรรเทาอาการอาการเจ็บลิ้น และป้องกันการเกิดแผลที่ลิ้นด้วยวิธีต่าง ๆ ดังนี้

• ฝึกสุขอนามัยรักษาความสะอาดในช่องปากด้วยการแปรงฟันให้ถูกวิธีด้วยแปรงสีฟันที่มีขนอ่อนนุ่ม ใช้ยาสีฟันประกอบด้วยฟลูออไรด์ ใช้ไหมขัดฟัน และน้ำยาบ้วนปากเป็นประจำ
• รับประทานอาหารที่ดีต่อสุขภาพ และอาจเพิ่มการรับประทานวิตามิน แร่ธาตุเสริม
• หลีกเลี่ยงอาหารที่ส่งผลเสียต่อสุขภาพช่องปาก เช่น อาการที่เป็นกรดโดยเฉพาะรสชาติเผ็ด เปรี้ยว และเค็ม อาหารที่แข็งเกินไป
• รับประทานอาหาร หรือบดเคี้ยวอาหารอย่างช้า ๆ ป้องกันการกัดลิ้นเป็นแผลโดยไม่ได้ตั้งใจ
• หยุดสูบบุหรี่
• เข้ารับการตรวจสุขภาพช่องปากอย่างน้อยทุก ๆ 6 เดือน