ขี้เหล็ก ข้อมูลโภชนาการ ประโยชน์ และข้อควรระวัง

ขี้เหล็ก เป็นพืชสมุนไพร ที่นิยมนำมาประกอบเป็นอาหารได้หลากหลาย เช่น ยำขี้เหล็ก แกงขี้เหล็ก ห่อหมกขี้เหล็ก  นอกจากนี้ ยังเป็นพืชที่มีคุณค่าทางสารอาหารสูง และอาจมีประโยชน์ต่อสุขภาพ เช่น ช่วยลดความดันโลหิต ขับปัสสาวะ ช่วยบรรเทาอาการนอนไม่หลับ แต่ก็ควรระมัดระวังการรับประทานใบขี้เหล็ก เนื่องจากอาจปนเปื้อนสารเคมีที่เป็นอันตรายต่อสุขภาพได้

ทำความรู้จักสมุนไพร ขี้เหล็ก

ขี้เหล็ก (Thai Copper Pod) มีชื่อทางวิทยาศาสตร์ว่า Cassia siamea Lam. เป็นสมุนไพรพื้นบ้านที่มีชื่อเรียกแตกต่างกันออกไปตามแต่ละท้องถิ่น เช่น ภาคเหนือมักเรียกว่า ขี้เหล็กหลวง ภาคกลาง เรียกว่า ขี้เหล็กใหญ่ ภาคใต้ เรียกว่า ยะหา เป็นต้น  โดยขี้เหล็กมีลักษณะทางพฤกษศาสตร์ ดังต่อไปนี้

• ขนาด เป็นไม้ยืนต้นมีขนาดกลาง สูงประมาณ 10-15 เมตร ลำต้มคดงอเป็นปุ่ม เปลือกต้นมีสีน้ำตาลปนเทา เนื้อไม้มีน้ำตาล รอยแตกตามยาวของลำต้นเป็นร่องตื้น ๆ ยอดอ่อนสีแดงเรื่อ ๆ
• ใบ มีลักษณะเป็นใบประกอบแบบขนนก ขอบใบเรียบ ปลายใบมน ก้านใบมีสีน้ำตาลแดง
• ดอก มีสีเหลือง มีดอกย่อยประมาณ 10-20 ดอก กลีบเลี้ยงกลม 3-4 กลีบ ปลายมน มีกลีบดอก 5 กลีบ เกสรตัวผู้ 10 อัน รังไข่มีขน
• ผล เป็นฝักมีสีน้ำตาล ลักษณะฝักแบนกว้าง 1.0-1.5 ซม. ยาว 20-30 ซม. ยาวและหนา ถ้าฝักแห้งจะแตกออกเป็น 2 ซีก คล้ายกับฝักแค
• เมล็ด มีเมล็ด 10-30 เมล็ดต่อฝัก สีน้ำตาลแก่ เป็นรูปไข่ยาวแบนเรียงตามขวาง

ข้อมูลโภชนาการ

ใบขี้เหล็ก 100 กรัม มีคุณค่าทางโภชนาการ ดังต่อไปนี้

คุณประโยชน์ของสมุนไพรขี้เหล็ก

ขี้เหล็กเป็นสมุนไพรพื้นบ้านที่มีสรรพคุณทางยาสูง อุดมด้วยคุณค่าทางโภชนาการ โดยมีสรรพคุณทางยา ดังต่อไปนี้

ข้อระวังในการบริโภค

ในใบขี้เหล็กอาจมีสารบาราคอล (Barakol) ที่สามารถส่งผลทำลายเซลล์ตับ ทำให้ตับเสื่อมสภาพ นอกจากนี้ ก่อนซื้อใบขี้เหล็กจากตลาด ควรถามผู้ขายให้ละเอียดว่า ใบขี้เหล็กได้ต้มน้ำทิ้งไปแล้วหรือยัง หากยังควรต้มน้ำทิ้งก่อนรับประทาน เพื่อกำจัดเอาสารเคมีที่อาจตกค้างอยู่ในใบขี้เหล็กออกเสียก่อน