ไฮเปอร์ไทรอยด์ (ไทรอยด์ทำงานเกิน) อาการ สาเหตุ การรักษา

ไฮเปอร์ไทรอยด์ (Hyperthyroid) เป็นภาวะที่ต่อมไทรอยด์ทำงานมากเกินไป และมีระดับฮอร์โมนไทรอยด์ในเลือดสูงเกินไป ส่งผลให้ร่างกายมีระบบการเผาผลาญมากเกินปกติ จนทำให้น้ำหนักลดลงโดยไม่ได้ตั้งใจ ทั้งยังอาจทำให้หัวใจเต้นเร็วหรือผิดปกติได้ ผู้ที่มีภาวะไฮเปอร์ไทรอยด์ หากไม่ได้รับการวินิจฉัยและรักษาอย่างทันท่วงที อาจทำให้ต่อมไทรอยด์ทำงานหนัก จนส่งผลกระทบต่อระบบต่าง ๆ ของร่างกายได้

ไฮเปอร์ไทรอยด์ คืออะไร

ไฮเปอร์ไทรอยด์ เป็นภาวะที่ต่อมไทรอยด์ทำงานมากเกินไป โดยต่อมไทรอยด์เป็นต่อมไร้ท่อชนิดหนึ่งอยู่บริเวณส่วนหน้าของลำคอ มีลักษณะคล้ายปีกผีเสื้อ มีหน้าที่สร้างฮอร์โมน ได้แก่ ไตรไอโอโดไทโรนีน (Triiodothyronine หรือ T3) ไทรอกซีน (Thyroxine หรือ T4) ต่อมไทรอยด์มีความสำคัญ คือ ควบคุมการเผาผลาญในร่างกาย (Metabolism) และควบคุมการเต้นของหัวใจ นอกจากนี้ยังมีฮอร์โมนที่ควบคุมปริมาณแคลเซียมในเลือด ดังนั้น หากต่อมไทรอยด์ทำงานมากเกินไป อาจทำให้อัตราการเผาผลาญแคลอรี่ในร่างกายมากขึ้น และก่อให้เกิดอาการทางสุขภาพต่าง ๆ ตามมา

อาการของไฮเปอร์ไทรอยด์

ไฮเปอร์ไทรอยด์อาจมีอาการให้สังเกต ดังนี้

• หัวใจเต้นเร็ว ไม่สม่ำเสมอ ใจสั่น
• เหนื่อยง่าย อ่อนเพลีย แขนขาไม่มีแรง
• นอนไม่หลับ
• อารมณ์แปรปรวน
• รู้สึกประหม่า วิตกกังวล
• ท้องเสีย ท้องร่วง
• เหงื่อออกง่าย
• น้ำหนักลดลงอย่างไม่ทราบสาเหตุ
• ผมเปราะบางขาดง่าย ผมร่วง
• ผิวหนังบาง มีอาการคัน
• ประจำเดือนมาผิดปกติ
• ต่อมไทรอยด์บริเวณลำคอบวม หรือโตขึ้น

นอกจากนี้ ผู้สูงอายุที่มีภาวะไฮเปอร์ไทรอยด์ อาจไม่ปรากฏอาการของโรคที่ชัดเจน หรือมีอาการเพียงเล็กน้อย เช่น อัตราการเต้นของหัวใจเพิ่มขึ้น เหงื่อออกง่าย หรือเหนื่อยง่ายขึ้นเมื่อทำกิจวัตรประจำวัน

สาเหตุของไฮเปอร์ไทรอยด์

ปัจจัยการเกิดภาวะไฮเปอร์ไทรอยด์อาจมีหลายสาเหตุ ดังนี้

• โรคเกรฟส์ (Grave’s Disease) เป็นสาเหตุที่อาจพบได้บ่อย เป็นโรคภูมิต้านตนเองชนิดหนึ่ง ซึ่งเกิดจากความผิดปกติของระบบภูมิคุ้มกัน ซึ่งมีผลกระทบต่อการทำงานของต่อมไทรอยด์ ทำให้ต่อมไทรอยด์ผลิตฮอร์โมนมากเกินไป
• ไอโอดีน การได้รับไอโอดีนมากเกินไป อาจส่งผลให้ต่อมไทรอยด์ทำงานผิดปกติ ซึ่งไอโอดีนอาจสามารถพบได้ในยาบางชนิด เช่น ยาแก้ไอ ยารักษาโรคหัวใจ รวมถึงการรับประทานอาหารทะเล หรือผลิตภัณฑ์เสริมอาหารจากสาหร่ายทะเลมากเกินไป
• รับประทานยาฮอร์โมนไทรอยด์มากเกินไป อาจเกิดกับผู้ป่วยภาวะต่อมฮอร์โมนไทรอยด์ทำงานน้อยเกินไป และรับประทานยาฮอร์โมนไทรอยด์มากเกินไป
• ก้อนที่ต่อมไทรอยด์ เป็นก้อนเนื้อที่เจริญเติบโตในต่อมไทรอยด์ อาจส่งผลให้เกิดการหลั่งฮอร์โมนไทรอยด์มากขึ้น ส่วนใหญ่พบในผู้สูงอายุ
• ไทรอยด์อักเสบ มีการหลั่งฮอร์โมนไทรอยด์ออกมาในกระแสเลือดมากกว่าปกติ

ปัจจัยเสี่ยงในการเกิดภาวะไฮเปอร์ไทรอยด์

ปัจจัยเสี่ยงที่อาจก่อให้เกิดไฮเปอร์ไทรอยด์ เช่น

• อายุ และเพศ อาจพบได้บ่อยในผู้หญิงอายุ 60 ปีขึ้นไป
• กรรมพันธ์ุ ครอบครัวมีประวัติการมีภาวะไฮเปอร์ไทรอยด์
• รับประทานอาหารที่มีไอโอดีนเป็นประจำ เช่น อาหารทะเล ปลาทะเล
• ผู้ที่กำลังตั้งครรภ์
• ปัญหาสุขภาพ เช่น โรคโลหิตจาง เบาหวานชนิดที่ 1 และ 2 ภาวะต่อมหมวกไตบกพร่อง
• สูบบุหรี่

ภาวะแทรกซ้อนของไฮเปอร์ไทรอยด์

หากไม่ทำการรักษาภาวะไฮเปอร์ไทรอยด์ อาจส่งผลกระทบต่อปัญหาสุขภาพร่างกายได้ ดังนี้

• ปัญหาสายตา พบได้ในผู้ป่วยโรคเกรฟส์ อาจส่งผลทำให้ตาไวต่อแสง ตาแห้ง เห็นภาพซ้อน ในบางกรณีอาจสูญเสียการมองเห็น
• ปัญหาการเจริญพันธ์ุ เช่น ภาวะมีบุตรยาก
• ปัญหาหัวใจ หากหัวใจเต้นผิดปกติอาจทำให้เกิดลิ่มเลือด หัวใจโต ภาวะหัวใจวาย
• ภาวะแคลเซียมในเลือดสูง ทำให้กระดูกบางลง และกลายเป็นโรคกระดูกพรุน
• ภาวะแทรกซ้อนระหว่างตั้งครรภ์ เช่น ความดันโลหิตสูง คลอดก่อนกำหนด น้ำหนักทารกแรกเกิดต่ำ แท้งบุตร

การวินิจฉัยไฮเปอร์ไทรอยด์

การวินิจฉัยอาจทำได้หลายวิธี โดยคุณหมอจะสอบถามประวัติการรักษา และอาการต่าง ๆ รวมถึงอาจมีการทดสอบเพิ่มเติม เช่น

• ตรวจร่างกาย โดยเช็คบริเวณต่าง ๆ ของร่างกาย เช่น

  • ตา เพื่อตรวจหาอาการตาแดง บวม ที่อาจเป็นสัญญาณของโรคเกรฟส์
  • มือ เพื่อดูว่ามีอาการมือสั่นหรือไม่ รวมถึงการเปลี่ยนแปลงของเล็บ
  • ผิว สัมผัสว่าผิวมีความแห้งหรือมีเหงื่อผิดปกติหรือไม่
  • คอ สัมผัสบริเวณไทรอยด์ เพื่อดูว่าต่อมไทรอยด์โต มีลักษณะนุ่มผิดปกติหรือไม่
  • หัวใจ โดยใช้เครื่องฟังเสียงหัวใจว่าหัวใจเต้นเร็วผิดปกติหรือไม่

วิธีรักษาไฮเปอร์ไทรอยด์

การรักษาไฮเปอร์ไทรอยด์มีหลายวิธี ขึ้นอยู่กับสาเหตุของการเกิดภาวะต่อมไทรอยด์ทำงานเกิน ซึ่งวิธีการรักษาอาจมีดังนี้

• การรับประทานยา เช่น
  • ยาต้านไทรอยด์ เช่น เมไทมาโซล (Methimazole) โพรพิลไทโอยูราซิล (Propylthiouracil) ช่วยทำให้ผลิตฮอร์โมนไทรอยด์น้อยลง อาจต้องกินยาเป็นเวลา 1-2 ปี นอกจากนี้ อาจมีอาการข้างเคียงในการแพ้ยา ทำให้เกิดผื่นคัน กดการสร้างเม็ดเลือดขาวอาจส่งผลให้ร่างกายติดเชื้อได้ง่ายขึ้น
  • ยากลุ่มเบต้าบล็อกเกอร์ เช่น โพรพราโนลอล (Propranolol) อาจช่วยลดอาการต่าง ๆ เช่น อาการใจสั่น มือสั่น หัวใจเต้นเร็ว อาการวิตกกังวล อาจมีผลข้างเคียง เช่น อ่อนเพลีย วิงเวียนศีรษะ
• การบำบัดด้วยรังสีไอโอดีน โดยกลืนสารไอโอดีนกัมมันตรังสี ซึ่งจะทำให้เกิดการทำลายของเนื้อเยื่อต่อมไทรอยด์ ทำให้ต่อมไทรอยด์ผลิตฮอร์โมนได้ช้าลง นอกจากนี้ ผู้ป่วยส่วนใหญ่ที่ได้รับการรักษาด้วยวิธีนี้ต้องรับประทานยาฮอร์โมนไทรอยด์ทดแทนตลอดชีวิต เพื่อรักษาระดับฮอร์โมนให้เป็นปกติ
• การผ่าตัดต่อมไทรอยด์ เมื่อไทรอยด์บางส่วนถูกผ่าตัดออก อาจทำให้ต่อมไทรอยด์ผลิตฮอร์โมนได้ช้าลง หรือไม่สามารถผลิตฮอร์โมนได้ จึงอาจต้องรับประทานยาฮอร์โมนไทรอยด์ทดแทนตลอดชีวิต เพื่อรักษาระดับฮอร์โมนให้เป็นปกติ