ไวรัสเอชพีวี คืออะไร?
ไวรัส HPV (Human Papillomavirus) คือ DNA ไวรัสชนิดหนึ่ง มีมากกว่า 200 สายพันธุ์ บางสายพันธุ์ก่อให้เกิดโรคที่ผิวหนัง เช่น หูดตามฝ่าเท้า มีประมาณ 40 สายพันธุ์ ที่ก่อให้เกิดโรคตามอวัยวะเพศทวารหนักหรือเยื่อบุอื่น ๆ และมี 15 สายพันธุ์ที่ก่อมะเร็ง ทั้งมะเร็งปากมดลูก มะเร็งช่องคลอด มะเร็งปากช่องคลอด มะเร็งทวารหนัก มะเร็งองคชาติ รวมถึงมะเร็งช่องปากและลำคอ สายพันธุ์ก่อมะเร็งที่พบบ่อยที่สุดคือ สายพันธุ์ 16
เชื้อไวรัส HPV ติดต่ออย่างไร?
ไวรัส HPVติอต่อทางการมีเพศสัมพันธ์ การสัมผัสบริเวณอวัยวะเพศ หรือสูดควันที่มีเชื้อ HPV เข้าไปยังจมูกหรือลำคอ( Surgical smoke) การติดเชื้อ HPV เป็นภัยเงียบ เพราะจะไม่มีอาการ จะมีอาการเมื่อมีก้อนหูด หรือกลายเป็นก้อนมะเร็งแล้วเท่านั้น จึงอาจแพร่เชื้อไปสู่ผู้อื่นได้โดยไม่รู้ตัว แม้ว่าการติดเชื้อ HPV ส่วนใหญ่หายได้เองภายใน 12 เดือน แต่ถ้าติดเชื้อสายพันธุ์ก่อมะเร็งแล้วไม่หาย จะพัฒนาไปเป็นระยะก่อนเป็นมะเร็งและกลายเป็นมะเร็งได้ในที่สุด
อาการของการติดเชื้อไวรัส HPV
การติดเชื้อไวรัส HPV มักไม่มีอาการใด ๆ ไม่ได้ทำให้มีไข้ ตกขาว หรือเลือดออกผิดปกติ การติดเชื้อส่วนใหญ่หายได้เอง แต่ถ้าติดเชื้อแล้วไม่หาย อาจทำให้เกิดหูดหงอนไก่ ซึ่งจะมีก้อนที่ปากช่องคลอด ช่องคลอด หรือปากมดลูก อาจมีอาการคัน หรือเลือดออกง่ายถ้าไปแกะเกาหรือโดน และถ้าติดเชื้อสายพันธุ์ก่อมะเร็งแล้วไม่หาย จะพัฒนากลายเป็นรอยโรคก่อนเป็นมะเร็ง ถ้าไม่ตรวจให้เจอและรักษา จะกลายเป็นมะเร็งได้
ใครเสี่ยงติดเชื้อไวรัส HPV บ้าง?
- ทุกเพศทุกวัย ทุกคนที่มีโอกาสมีเพศสัมพันธ์เท่ากับมีความเสี่ยง
- คนที่เคยมีเพศสัมพันธ์ แม้เพียงครั้งเดียวหรือมีคู่นอนคนเดียวก็เสี่ยงได้ จากข้อมูลพบว่า มากกว่า 8 ใน 10 คน ทั้งผู้หญิงและผู้ชาย เคยได้รับเชื้อไวรัส HPV ในช่วงใดช่วงหนึ่งของชีวิต ความเสี่ยงจะยิ่งมากขึ้น ในคนที่มีคู่นอนหลายคน หรือคู่นอนของเรามีคู่นอนอีกหลายคน
- โสดก็เสี่ยง เพราะเราอาจติดเชื้อไวรัส HPV ไม่รู้ตัว ยิ่งผู้ที่ยังไม่เคยมีเพศสัมพันธ์ การป้องกันด้วยวัคซีน HPV เพื่อลดความเสี่ยงในอนาคตที่คุณอาจสัมผัสกับคนที่มีเชื้อ และนำไปสู่การเป็นมะเร็งในที่สุดเป็นเรื่องสำคัญ
- ผู้หญิง เชื้อไวรัส HPV ไม่เพียงแต่ก่อให้เกิดมะเร็งปากมดลูก แต่ยังก่อให้เกิดมะเร็งช่องปากและลำคอ มะเร็งช่องคลอด มะเร็งปากช่องคลอด มะเร็งทวารหนัก และหูดหงอนไก่ ยิ่งอายุมากขึ้นภูมิคุ้มกันของร่างกายยิ่งทำงานแย่ลง จึงเสี่ยงต่อการติดเชื้อ HPV ถาวร และนำไปสู่มะเร็งจากเชื้อไวรัส HPV มากขึ้น
- ผู้ชาย เชื้อไวรัส HPV ไม่ได้ก่อให้เกิดเพียงแค่มะเร็งปากมดลูกสำหรับผู้หญิงเท่านั้น แต่ยังก่อให้เกิดโรคมะเร็งช่องปากและลำคอ มะเร็งองคชาต และมะเร็งทวารหนักในผู้ชายได้ด้วย การติดเชื้อในผู้ชายไม่ลดลงตามช่วงอายุ เนื่องจากระบบภูมิคุ้มกันของร่างกายตอบสนองต่อเชื้อ HPV ได้ไม่ดี ทำให้ร่างกายไม่สามารถกำจัดเชื้อออกไปได้ ส่งผลให้เกิดการติดเชื้อซ้ำ และปัจจุบันยังไม่มีการตรวจคัดกรองมะเร็งทวารหนัก และมะเร็งช่องปากและลำคอ ทำให้ส่วนมากจะตรวจพบเมื่อเป็นโรค หรือมะเร็งระยะลุกลามแล้วเท่านั้น
- LGBTQ+ จากข้อมูลบอกว่า ในกลุ่ม MSM (ชายที่มีเพศสัมพันธ์กับชาย) พบการติดเชื้อ HPV สูงกว่าคนทั่วไป 2-5 เท่า ในกลุ่มผู้ชายข้ามเพศที่ยังมีมดลูกอยู่ก็สามารถติดเชื้อ HPV ได้ และเป็นมะเร็งปากมดลูกได้เช่นกัน เพราะเขาก็ยังสามารถมีเพศสัมพันธ์แบบสอดใส่แบบเพศหญิงได้ทั่วไป หรือในกลุ่มสตรีข้ามเพศที่มีช่องคลอดใหม่แล้ว เชื้อไวรัส HPV ก็เป็นสาเหตุของมะเร็งที่ช่องคลอดใหม่ได้เหมือนกัน
- เด็ก แม้ว่ากลุ่มเด็กดูเหมือนไม่มีความเสี่ยง แต่แน่นอนว่าความเสี่ยงจะยิ่งเพิ่มขึ้นเมื่อพวกเขาโตขึ้น นั่นหมายความว่าพวกเขามีโอกาสได้รับเชื้อไวรัส HPV จากการมีเพศสัมพันธ์ได้ในอนาคต และสามารถนำไปสู่การเป็นมะเร็งจากเชื้อไวรัส HPV ได้ในที่สุด
การวินิจฉัยการติดเชื้อไวรัส HPV
การติดเชื้อส่วนใหญ่ ไม่มีอาการ ยกเว้นขึ้นเป็นก้อนหูด จะทราบว่าติดเชื้อหรือไม่ จึงจำเป็นต้องตรวจเชื้อ HPV เท่านั้น ทั้งตรวจโดยแพทย์พร้อมตรวจภายใน แต่ถ้าไม่กล้าไปหาหมอ ปัจจุบันมี “Self HPV test” สามารถตรวจด้วยตัวเอง ซึ่งมีความแม่นยำดีเช่นกัน
การรักษาการติดเชื้อไวรัส HPV
ถ้าติดเชื้อ HPV โดยไม่มีอาการ ไม่ต้องทำการรักษาใดๆ เพราะส่วนใหญ่หายได้เองเพียงแค่ตรวจติดตามซ้ำ ให้มั่นใจว่าเชื้อหายตามที่แพทย์นัด
ถ้าเป็นหูดหงอนไก่ จะรักษาโดยจี้ยา หรือทายา และฉีดวัคซีนเพื่อลดโอกาสเป็นซ้ำ ถ้ามีระยะก่อนเป็นมะเร็งจะรักษาโดยการผ่าตัด ส่วนถ้ากลายเป็นมะเร็งแล้วการรักษามีทั้งการผ่าตัด ฉายแสง หรือให้ยาเคมีบำบัดขึ้นกับระยะของโรค
วิธีป้องกันการติดเชื้อไวรัส HPV
การฉีดวัคซีนอาจเป็นวิธีที่ดีที่สุดในการลดความเสี่ยงในการติดเชื้อไวรัส HPV วัคซีนในปัจจุบันมี 3 ชนิด วัคซีนชนิด 2 สายพันธุ์ ช่วยป้องกันการติดเชื้อไวรัส HPV สายพันธุ์ 16 และ 18 วัคซีนชนิด 4 สายพันธุ์ จะช่วยป้องกันการติดเชื้อไวรัส HPV สายพันธุ์ 6, 11, 16 และ 18 และวัคซีนชนิด 9 สายพันธุ์ ช่วยป้องกันเชื้อไวรัส HPV สายพันธุ์ 6, 11, 16 18, 31, 33, 45, 52 และ 58 ในผู้หญิงและผู้ชาย โดยช่วยป้องกันการติดเชื้อไวรัสHPVได้ครอบคลุมมากยิ่งขึ้นเป็น 94% ในประเทศไทย
ถุงยางอนามัยไม่สามารถป้องกันเชื้อ HPV ได้ 100% เนื่องจากเชื้อ HPV สามารถติดต่อได้ง่าย ในบางบริเวณที่ถุงยางไม่ครอบคลุม อย่างไรก็ตามควรสวมถุงยางทุกครั้งที่มีเพศสัมพันธ์ ไม่ว่าจะมีเพศสัมพันธ์กับผู้หญิง หรือ ผู้ชาย เพื่อลดโอกาสการติดเชื้อ HPV และโรคทางเพศสัมพันธ์อื่นๆ เช่น โรคเริม โรคหนองในแท้ โรคหนองในเทียม การติดเชื้อเอชไอวี เป็นต้น
TH-GSL-00280 06/2023
