วิธี เตรียมตัว ก่อน ฉีด วัคซีน โควิด-19 และการดูแลตัวเองหลังฉีด

การศึกษา วิธี เตรียมตัว ก่อน ฉีด วัคซีน ที่เหมาะสมเป็นเรื่องที่จำเป็นอย่างยิ่งสำหรับการเข้ารับการฉีดวัคซีนโควิด-19 เพื่อสร้างภูมิคุ้มกันโรคโควิด-19 ให้แก่ร่างกาย โดยทั่วไป ผู้ที่จะเข้ารับการฉีดวัคซีนควรนอนหลับให้เพียงพอ งดออกกำลังกายหรือยกของหนักก่อนมาฉีดวัคซีน ทั้งนี้ ควรศึกษาถึงวิธีการปฏิบัติตัวระหว่างรับการฉีดวัคซีน และวิธีดูแลตัวเองหลังฉีดวัคซีนด้วย เพราะอาจช่วยลดความเสี่ยงในการเกิดผลข้างเคียงหรือภาวะแทรกซ้อนจากการฉีดวัคซีนโควิด-19 และช่วยให้วัคซีนเกิดประสิทธิภาพสูงสุด

การ เตรียมตัว ก่อน ฉีด วัคซีน

การ เตรียมตัว ก่อน ฉีด วัคซีน อาจทำได้ดังนี้

• นอนหลับให้เพียงพอก่อนเข้ารับการฉีดวัคซีน ไม่ควรอดนอนเนื่องจากจะทำให้ร่างกายอ่อนเพลีย
• กระตุ้นภูมิคุ้มกันด้วยรับประทานอาหารที่มีประโยชน์ และอาจช่วยเสริมภูมิคุ้มกันแข็งแรงขึ้น ได้แก่ 
  • วิตามิน เช่น วิตามินเอ ที่พบในเครื่องในสัตว์ ไข่แดง นม และวิตามินซี ที่พบในผักและผลไม้
  • แร่ธาตุ เช่น สังกะสี ที่พบในเนื้อสัตว์ เครื่องในสัตว์ หอยนางรม ปลา 
  • โปรตีน เช่น เนื้อสัตว์ ไข่ นมพร่องหรือขาดมันเนย ชีสชนิดไขมันต่ำ เต้าหู้ ถั่วเหลือง
  • จุลินทรีย์สุขภาพ หรือโพรไบโอติก (Probiotic) ที่พบในอาหารที่มีใยอาหารสูง เช่น ธัญพืช ข้าวโอ๊ต ถั่วเมล็ดแห้ง กล้วย หัวหอมใหญ่ กระเทียม หน่อไม้ฝรั่ง

สิ่งที่ควรปฏิบัติขณะรับการฉีดวัคซีนโควิด-19

การปฏิบัติตัวขณะรับการฉีดวัคซีน อาจมีดังนี้

• ควรสวมใส่เสื้อแขนสั้น หรือเสื้อแขนกว้าง เพื่อให้ถกแขนเสื้อได้ง่าย เพราะจะต้องฉีดวัคซีนเข้ากล้ามเนื้อต้นแขน หลีกเลี่ยงการใส่เสื้อแขนยาวหรือเสื้อผ้าหนาหลายชั้นที่ทำให้ไม่สบายตัว
• สวมใส่แมสก์ตลอดเวลา และเว้นระยะห่างจากบุคคลอื่นในขณะรอรับการฉีดวัคซีนและตลอดเวลาที่อยู่ในพื้นที่สาธารณะ
• วัดอุณหภูมิร่างกายและระดับความดันโลหิตก่อนเข้ารับการฉีดวัคซีน
• เมื่อถึงคิวฉีดวัคซีน ควรถกแขนเสื้อรอเจ้าหน้าที่เพื่อความสะดวกและรวดเร็ว
• ฉีดวัคซีนเข้าแขนข้างที่ไม่ถนัด เพราะเมื่อฉีดวัคซีนแล้วอาจทำให้เมื่อยกล้ามเนื้อและแขนบริเวณนั้นประมาณ 1-2 วัน จึงอาจทำให้ใช้ชีวิตประจำวันไม่สะดวก นอกจากนี้ ไม่ควรเกร็งแขนขณะฉีดวัคซีน เนื่องจากการเกร็งกล้ามเนื้ออาจทำให้รู้สึกเจ็บมากขึ้น และอาจทำให้มีอาการเมื่อยตามมา
• หากรู้สึกกังวลหรือเป็นคนกลัวเข็มฉีดยา อาจลองเบี่ยงเบนความสนใจของตัวเองด้วยการมองไปรอบห้อง หรือจดจ่อกับเรื่องอื่นจนกระทั่งเจ้าหน้าที่ฉีดยาเสร็จ ซึ่งใช้เวลาเพียงไม่กี่วินาที

การดูแลตัวเองหลังฉีดวัคซีน

วิธีดูแลตัวเองเบื้องต้นหลังจากฉีดวัคซีน อาจมีดังนี้

• สังเกตอาการของตัวเอง หลังฉีดวัคซีนเสร็จทันที ควรนั่งพักในพื้นที่สังเกตอาการที่ทางจุดฉีดวัคซีนจัดเตรียมไว้ให้ และสังเกตอาการของตัวเองอย่างน้อย 30 นาทีหลังจากฉีดวัคซีน เพื่อให้แน่ใจว่าไม่เกิดปฏิกิริยาใด ๆ ที่ผิดปกติ หากรู้สึกไม่สบายควรแจ้งเจ้าหน้าที่ให้ทราบทันที
• เตรียมพร้อมสำหรับผลข้างเคียงที่อาจเกิดขึ้น หลังฉีดวัคซีน อาจมีอาการไม่พึงประสงค์บางประการที่เกิดขึ้นเนื่องจากภูมิคุ้มกันในร่างกายเกิดปฏิกิริยาตอบสนองกับวัคซีน เช่น อาการปวดเมื่อยแขนบริเวณที่ฉีด มีไข้เล็กน้อย ซึ่งสามารถหายได้เองภายใน 1-2 วัน
• หลีกเลี่ยงการยกของหนัก งดทำกิจกรรมที่ต้องใช้แรงโดยการใช้แขนข้างที่ฉีดวัคซีน เช่น ออกกำลังกาย หรือยกของหนักโดยไม่จำเป็น เป็นเวลา 1-2 วัน
• บรรเทาอาการด้วยตัวเอง หากแขนข้างที่ฉีดวัคซีนบวมแดงหรือรู้สึกเจ็บเมื่อสัมผัส ให้ใช้ผ้าสะอาดชุบน้ำเย็น บิดให้หมาด แล้วแปะทิ้งไว้ หรือออกกำลังกายแขนเบา ๆ หากรู้สึกไม่สบายตัวหรือมีอาการไข้ขึ้นมากกว่า 37.5 องศาเซลเซียล อาจใช้ยาแก้ปวดที่มีขายทั่วไป เช่น ยาไอบูโพรเฟน ยาอะเซตามิโนเฟน ยาแอสไพริน (สำหรับผู้ที่มีอายุ 18 ปีขึ้นไปเท่านั้น) หรือยาแก้แพ้เพื่อลดอาการปวดและลดไข้

อาการแบบไหนควรไปพบคุณหมอ

หลังฉีดวัคซีน อาจเกิดผลข้างเคียงบางประการ เช่น

• ปวดแขนบริเวณที่ฉีด แขนบวม
• มีไข้ ปวดศีรษะ
• อ่อนเพลีย
• คลื่นไส้ อาเจียน
• ปวดกล้ามเนื้อหรือข้อ
• หนาวสั่น
• ท้องเสีย

อาการเหล่านี้เป็นผลข้างเคียงของการรับวัคซีนเข้าสู่ร่างกาย ให้รับประทานยาแก้ปวดบรรเทาอาการ พักผ่อนและดื่มน้ำให้มาก ๆ หากผ่านไปเกินสัปดาห์แล้วอาการยังไม่ทุเลาลง หรือมีอาการผิดปกติอื่น ๆ เกิดขึ้นเพิ่มเติมหลังการฉีดวัคซีน เช่น ไข้สูงมาก วิงเวียนศีรษะ หน้ามืด เป็นลม เกิดผื่นลมพิษ แขนขาอ่อนแรง ควรไปพบคุณหมอทันที เพราะอาจเป็นสัญญาณของภาวะสุขภาพที่ร้ายแรง เช่น อาการแพ้รุนแรง