ลูกแฝด จะรู้ได้อย่างไรว่ามีทารกอยู่ในครรภ์มากกว่าหนึ่งคน

ลูกแฝด หมายถึง การตั้งท้องของหญิงที่มีจำนวนทารกในครรภ์มากกว่า 1 คน อาจจะหมายความได้ถึง แฝดสอง แฝดสาม หรือแฝดสี่ หรือมากกว่านั้น ซึ่งวิธีการเดียวที่สามารถบอกได้แน่ชัดที่สุดว่าตั้งครรภ์ลูกแฝดหรือไม่ก็คือ การอัลตร้าซาวด์ อย่างไรก็ตาม สามารถสังเกตจากสัญญาณหรืออาการบางอย่างซึ่งสะท้อนแนวโน้มว่าคุณแม่กำลังตั้งครรภ์ลูกแฝด

สัญญาณและอาการที่อาจหมายถึงการตั้งครรภ์ลูกแฝด

1. ระดับฮอร์โมนเอชซีจี (hCG) สูงขึ้น

ผู้หญิงที่ตั้งครรภ์ลูกแฝดอาจจะมีระดับฮอร์โมนเอชซีจี (hCG; human chorionic gonadotropin) หรือฮอร์โมนการตั้งครรภ์สูงขึ้นกว่าในครรภ์เดี่ยว อย่างไรก็ตาม ระดับฮอร์โมนเอชซีจีที่เพิ่มขึ้นก็ยังไม่สามารถบอกได้แน่ชัดว่ากำลังตั้งครรภ์ลูกแฝด จำเป็นต้องได้รับการตรวจสอบเพิ่มเติมเพื่อหาสาเหตุที่ทำให้ระดับฮอร์โมนเอชซีจีสูงขึ้น เนื่องจากระดับฮอร์โมนเอชซีจีในผู้หญิงสามารถขึ้นลงได้แตกต่างกันมาก เช่น ในช่วง 5 สัปดาห์แรกของการตั้งครรภ์ ระดับฮอร์โมนเอชซีจีปกติจะอยู่ระหว่าง 18 mIU/ ml ถึง 7,340 mIU/ml จึงทำให้ค่อนข้างระบุได้ยากว่า การที่ระดับฮอร์โมนสูงขึ้นมีสาเหตุมาจากการตั้งครรภ์ลูกแฝดหรือไม่ การทดสอบฮอร์โมนเอชซีจี สามารถทำได้โดยการตรวจเลือด ซึ่งฮอร์โมนเอชซีจีจะตรวจพบในเลือดหรือในปัสสาวะในช่วงประมาณสัปดาห์ที่ 4 ของการตั้งครรภ์ โดยปกติแล้ว ฮอร์โมนเอชซีจีจะเพิ่มขึ้นทุก ๆ 2-3 วัน แต่จะเพิ่มขึ้นมากที่สุดในช่วงสัปดาห์ที่ 8-11 ของการตั้งครรภ์

สรุปได้ว่าระดับฮอร์โมน hCGใ นครรภ์แฝดอาจจะสูงกว่าในครรภ์เดี่ยวได้ เนื่องจากมีจำนวนรกที่ใช้สร้างฮอร์โมน hCG มากกว่าเมื่อเทียบกับในอายุครรภ์ที่เท่ากัน แต่อย่างไรก็ตาม ยังไม่มีตัวเลขที่บอกได้ชัดเจนในการแยกครรภ์เดี่ยวกละครรภ์แฝดอย่างชัดเจน

2. เสียงหัวใจของทารก

ในช่วงไตรมาสแรก จะยังไม่สามารถแยกจำนวนทารกในครรภ์ได้ชัดเจนจากการฟังเสียงหัวใจทารกผ่านทางเครื่องดอปเพลอร์อัลตราซาวน์ เนื่อวจากในไตรมาสนี้ มดลูกยังมีขนาดเล็กมากอยู่ภายในอุ้งเชิงกราน แต่หากอายุครรภ์เพิ่มมากขึ้นเข้าสู่ไตรมาสที่ 2 อาจสามารถฟังเสียงหัวใจทารกได้ชัดเจนขึ้น และอาจได้ยินเสียงหัวใจของทารกมากกว่า1 ตำแหน่งได้ แต่ผลที่ได้อาจไม่แม่นยำนัก เนื่องจากการตรวจพบเสียงหัวใจเต้นในบริเวณที่แตกต่างกัน ก็อาจมาจากหัวใจดวงเดียวได้ หรือเสียงหัวใจที่ได้ยินอาจเป็นเสียงหัวใจของคุณแม่เองก็ได้ การจะแยกแยะว่าเสียงหัวใจเต้นที่ได้ยินเป็นเสียงของทารกว่าเป็นเสียงหัวใจของทารกมากกว่า 1 คนหรือไม่จึงไม่ใช่เรื่องง่ายนัก

3. แพ้ท้องมากกว่าปกติ

ตามสถิติแล้ว คุณแม่ที่ตั้งครรภ์ลูกแฝดจะมีอาการแพ้ท้องมากขึ้นได้ มีรายงานว่า คุณแม่ตั้งครรภ์ประมาณ 15 เปอร์เซ็นต์ ที่ตั้งครรภ์ลูกแฝดจะมีอาการแพ้ท้องมากกว่าคุณแม่ที่ตั้งครรภ์ลูกคนเดียว เนื่องจากระดับฮอร์โมนการตั้งครรภ์ที่เป็นสาเหตุในการแพ้ท้องนั้น อาจจะมีระดับสูงกว่าในครรภ์แฝดดังกล่าว สัญญาณอีกอย่างของการแพ้ท้องในผู้หญิงที่ตั้งครรภ์ลูกแฝดก็คือ อาการคลื่นไส้อาเจียนจะเริ่มต้นขึ้นเร็วมาก และอาจเกิดขึ้นก่อนตรวจพบว่าตั้งครรภ์ด้วยซ้ำ แต่อย่างไรก็ตาม คุณแม่ท้องแฝดบางรายก็ไม่ได้มีอาการแพ้ท้องเพิ่มขึ้นแต่อย่างใด ขึ้นกับปัจจัยอื่น ๆ ร่วมด้วย

4. น้ำหนักตัวเพิ่มมากขึ้นจนผิดสังเกต

คุณแม่ที่ตั้งครรภ์ลูกแฝดอาจมีน้ำหนักขึ้นมากกว่าแม่ที่ตั้งครรภ์ลูกคนเดียวราว 4-5 กิโลกรัม แต่โดยปกติแล้ว ตัวเลขน้ำหนักที่เพิ่มขึ้น จะขึ้นอยู่กับความสูง รูปร่าง และน้ำหนักก่อนตั้งครรภ์ มักไม่เกี่ยวข้องกับจำนวนทารกในครรภ์ นอกจากนี้ อาหารอาจเป็นเหตุผลสำคัญที่ทำให้คุณแม่ตั้งครรภ์น้ำหนักขึ้น คุณแม่อาจได้รับปริมาณแคลอรีมากกว่าที่ร่างกายต้องการ และถ้ากังวลเรื่องน้ำหนักขณะตั้งครรภ์ ควรปรึกษาคุณหมอเกี่ยวกับโภชนาการก่อนคลอด

5. ผลการตรวจ AFP ผิดปกติ

การตรวจ Alpha fetoprotein (AFP) เป็นการตรวจเลือดในช่วงตั้งครรภ์ในไตรมาสที่ 2 เพื่อตรวจสอบความเสี่ยงของความผิดปกติแต่กำเนิดของทารก สำหรับคุณแม่ตั้งครรภ์ที่ตั้งครรภ์ลูกแฝดสามารถมีค่า AFP สูงผิดปกติ หรือเป็นค่าบวก (Positive) ซึ่งแพทย์จะตรวจอัลตราซาวด์เพื่อประเมินผลต่อไป

6. ขนาดของมดลูกมากกว่าอายุครรภ์

ระหว่างการตั้งครรภ์ คุณหมอจะวัดความสูงของครรภ์ (โดยวัดจากด้านบนของหัวหน่าวจนถึงด้านบนของมดลูก) เพื่อประเมินอายุครรภ์และการเติบโตของทารก การมีลูกแฝดอาจทำให้มดลูกขยายไม่สัมพันธ์กับอายุครรภ์ คือ จะมีมดลูกที่ขนาดมากกว่าอายุคนเดียว อย่างไรก็ตาม การขยายตัวของมดลูกอาจเกิดจากปัจจัยอื่น ๆ ได้เช่นกัน เช่น การประเมินอายุครรภ์ผิดพลาด ทารกตัวใหญ่กว่าปกติ หรือมีเนื้องอกมดลูก เป็นต้น

7. การเคลื่อนไหวของทารก

คุณแม่ตั้งครรภ์จะรับรู้การเคลื่อนไหวของทารกในครรภ์ได้ในสัปดาห์ที่ 18-25 ของการตั้งครรภ์ แต่หากเคยตั้งครรภ์มาแล้ว ก็อาจรับรู้การเคลื่อนไหวของทารกได้ก่อนอายุครรภ์ดังกล่าว บางครั้งอาจเป็นในสัปดาห์ที่ 16 ก็ได้ แต่หากเพิ่งเคยตั้งครรภ์ครั้งแรก และรู้สึกถึงการเคลื่อนไหวของทารกก่อนสัปดาห์ที่ 18 ของการตั้งครรภ์ ส่วนใหญ่แล้วอาจเป็นเพราะมีแก๊สในกระเพาะอาหาร หรืออาการท้องอืด ไม่ใช่เพราะลูกดิ้นก็เป็นได้

แม้ว่าคุณแม่ตั้งครรภ์ลูกแฝดหลายรายจะรู้สึกถึงการเคลื่อนไหวของทารกได้เร็วและบ่อยกว่า แต่เรื่องนี้ก็ยังคงเป็นที่ถกเถียงในวงการแพทย์ เพราะผู้หญิงบางคนสามารถรับรู้ถึงการเคลื่อนไหวของทารกเร็วขึ้น ในการตั้งครรภ์ครั้งถัด ๆ มา ไม่ว่าจะเป็นการตั้งครรภ์ทารกแค่คนเดียวหรือมากกว่านั้น

8. เหนื่อยล้ามากกว่าปกติ

อาการเหนื่อยล้ากว่าปกติ เป็นอาการที่พบได้มากที่สุดระหว่างการตั้งครรภ์ลูกแฝด เนื่องจากร่างกายของคุณแม่ต้องทำงานหนักขึ้นเพื่อดูแลทารกในครรภ์มากกว่า 1 คน จึงทำให้คุณแม่รู้สึกง่วง เซื่องซึม และอ่อนเพลียมากกว่าคุณแม่ที่ตั้งครรภ์ลูกคนเดียว

อย่างไรก็ตาม ในบางกรณี ความเหนื่อยล้าอาจเกิดจากปัจจัยอื่น เช่น การทำงาน ความเครียด การได้รับสารอาหารไม่เพียงพอ หรือการเลี้ยงลูก แต่สำหรับผู้หญิงที่ตั้งครรภ์ครั้งแรก อาจไม่สามารถบอกได้ว่าความเหนื่อยระดับไหนคืออาการเหนื่อยมากกว่าปกติ แต่ในผู้หญิงที่ตั้งครรภ์ครั้งที่ 2  สามารถรับรู้ได้ว่าร่างกายเหนื่อยมากกว่าปกติ ซึ่งอาจเป็นสัญญาณของการตั้งครรภ์ลูกแฝด

9. ผลตรวจอัลตราซาวด์

การตรวจอัลตราซาวด์ เป็นวิธีเดียวที่จะระบุได้อย่างชัดเจนว่าตั้งครรภ์ลูกแฝด ถ้าคุณแม่สงสัยว่าตัวเองกำลังตั้งครรภ์ลูกแฝด ให้พูดคุยกับคุณหมอเพื่อทำอัลตร้าซาวด์ ซึ่งสามารถให้การวินิจฉัยได้แน่นอนในทุกๆไตรมาสของการตั้งครรภ์