ประจำเดือน คือ เยื่อบุโพรงมดลูกที่หลุดลอกออกมาเนื่องจากไข่ไม่ได้รับการผสมกับอสุจิ จึงไม่มีตัวอ่อนมาฝังที่เยื่อบุโพรงมดลูก ทำให้หลุดลอกออกมาตามรอบเดือน โดยปกติแล้วภาวะนี้จะเกิดขึ้นทุกเดือนหากไม่ได้ตั้งครรภ์ เลือดประจำเดือนโดยทั่วไปอาจมีสีแดงสด หรือแดงเข้ม แต่ในบางครั้ง ก็อาจเกิด ประจำเดือนสีดำ ได้เช่นกัน อย่างไรก็ตาม หากมีประจำเดือนสีดำร่วมกับความผิดปกติอื่น ๆ เช่น มีไข้ คันช่องคลอด ตกขาวมีกลิ่นเหม็น ควรรีบเข้าพบคุณหมอ เพราะอาจเกิดจากปัญหาสุขภาพร้ายแรงได้
[embed-health-tool-ovulation]
ประจำเดือน คืออะไร
ประจำเดือน หรือรอบเดือน หรือระดู คือ ภาวะที่มีเลือดไหลออกจากช่องคลอดเป็นประจำทุกเดือน โดยปกติแล้ว เมื่อผู้หญิงเข้าสู่วัยเจริญพันธุ์ (อายุประมาณ 11-14 ปี) รังไข่จะตกไข่ทุก ๆ เดือน และจะมีไข่ใบที่สุกที่สุดหลุดออกมาจากรังไข่เพื่อรอผสมกับอสุจิเดือนละ 1 ฟอง อีกทั้งสมองจะหลั่งฮอร์โมนไปกระตุ้นรังไข่ให้สร้างฮอร์โมนเพศ อย่างฮอร์โมนโปรเจสเตอโรน (Progesterone) และฮอร์โมนเอสโตรเจน (Estrogen) ที่ทำให้เยื่อบุโพรงมดลูกมีการเปลี่ยนแปลงและหนาตัวขึ้น เพื่อเตรียมให้ตัวอ่อนมาฝังตัว ในกรณีที่ไข่ผสมกับอสุจิแล้วเกิดการปฏิสนธิหรือเกิดการตั้งครรภ์ แต่หากไข่ไม่ได้รับการปฏิสนธิกับอสุจิหรือไม่มีการตั้งครรภ์ เยื่อบุโพรงมดลูกก็จะหลุดลอกออกมากลายเป็นเลือดประจำเดือน ปกติอาจมีสีแดงเข้ม หรือสีน้ำตาล แต่ก็อาจมีสีอื่น ๆ ได้ เช่น ประจำเดือนสีดำ ประจำเดือนสีเทา ประจำเดือนสีชมพู ทั้งนี้ อาจขึ้นอยู่กับระดับฮอร์โมน สภาวะสุขภาพ อายุของเลือด เป็นต้น
วิธีนับรอบประจำเดือน
การนับรอบประจำเดือน (Menstrual cycle) แต่ละรอบ จะเริ่มนับวันแรกของการมีประจำเดือน เป็นวันที่ 1 แล้วนับต่อไปเรื่อย ๆ จนถึงวันแรกของการมีประจำเดือนรอบถัดไป จึงเริ่มนับเป็นวันที่ 1 ใหม่อีกครั้ง รอบประจำเดือนปกติจะมีระยะเวลาประมาณ 28 วัน แต่ก็อาจมีระยะเวลาตั้งแต่ 21-35 วัน ขึ้นอยู่กับปัจจัยแวดล้อม เช่น ความเครียด ภาวะสุขภาพ การออกกำลังกายหนักเกินไป การขาดสารอาหาร ระดับฮอร์โมน
รอบประจำเดือนแบ่งเป็น 4 ระยะหลัก ได้แก่
- ระยะมีประจำเดือน
- ระยะก่อนตกไข่
- วันไข่ตก
- ระยะหลังไข่ตก
ประจำเดือนสีดำ เกิดจากอะไร
ในบางเดือน ผู้หญิงอาจมีประจำเดือนสีดำได้ในช่วงวันแรก ๆ หรือวันท้าย ๆ ของการมีประจำเดือน ที่ประจำเดือนมีสีดำ อาจเพราะเป็นเลือดเก่า หรือเป็นเลือดที่คั่งค้างอยู่ในช่องคลอดนานเกินไป จนเกิดการออกซิไดซ์หรือทำปฏิกิริยากับออกซิเจน ส่งผลให้เลือดเปลี่ยนจากสีแดง เป็นสีน้ำตาลหรือแดงคล้ำ ก่อนจะค่อย ๆ เปลี่ยนเป็นเลือดประจำเดือนสีดำในที่สุด
แม้การมีประจำเดือนสีดำจะพบได้ทั่วไป และมักไม่ส่งผลเสียต่อสุขภาพ แต่ในบางครั้ง ก็อาจเป็นสัญญาณว่าช่องคลอดผิดปกติ เช่น ช่องคลอดตีบตันหรือมีสิ่งอุดกั้นในช่องคลอด ซึ่งนอกจากจะทำให้ประจำเดือนมีสีดำแล้ว ยังอาจมีอาการต่อไปนี้ร่วมด้วย
- ตกขาวมีกลิ่นเหม็น
- คันช่องคลอด หรือช่องคลอดบวม
- มีลิ่มเลือดประจำเดือนมาก
- มีไข้
- ปัสสาวะลำบาก หรือปัสสาวะขัด
หากพบอาการดังกล่าว ควรรีบไปพบคุณหมอ เพื่อเข้ารับการวินิจฉัยหาสาเหตุ จะได้รักษาได้อย่างถูกต้องและทันท่วงที
อาการผิดปกติอื่น ๆ นอกจากประจำเดือนสีดำ
นอกเหนือจากอาการประจำเดือนสีดำ หากประจำเดือนมีลักษณะดังต่อไปนี้ ควรรีบไปพบคุณหมอทันที
- ปวดประจำเดือนรุนแรง
- จำนวนวันในการมีประจำเดือนเปลี่ยนไปทุกเดือน
- รอบประจำเดือนน้อยกว่า 24 วัน หรือนานกว่า 38 วัน
- ประจำเดือนไม่มาอย่างน้อย 3 เดือน
- มีเลือดออกผิดปกติทางช่องคลอด หรือมีเลือดออกในช่วงที่ไม่ได้มีประจำเดือน
- มีเลือดออกทางช่องคลอดทั้งที่เข้าสู่วัยหมดประจำเดือนแล้ว
