ประจำเดือน เป็นหนึ่งในกระบวนการสืบพันธุ์ร่างกายของเพศหญิง เมื่อถึงวัยเจริญพันธุ์ หรือช่วงอายุประมาณ 12-15 ปี ขึ้นอยู่กับแต่ละบุคคล โดยเกิดจากการเปลี่ยนแปลงของฮอร์โมนเอสโตรเจนและโปรเจสเตอโรนในร่างกาย ซึ่งฮอร์โมนเหล่านี้จะทำให้เยื่อบุมดลูกหนาขึ้น เพื่อเตรียมพร้อมให้ไข่ผสมกับอสุจิแล้วเกิดการปฏิสนธิกลายเป็นตัวอ่อน แต่ถ้าหากไข่ไม่ได้ผสมกับอสุจิ เยื่อบุมดลูกก็จะหลุดลอกออกมาทางช่องคลอดกลายเป็นประจำเดือน โดยส่วนใหญ่แล้วประจำเดือนมักจะมาประมาณ​ 2-7 วัน ทุก ๆ 21-35 วัน เมื่ออายุมากขึ้น รอบของประจำเดือนอาจจะสั้นลงและบางคนอาจประสบปัญหาประจำเดือนเลื่อน หรือคลาดเคลื่อนไปบ้าง ส่วนประจำเดือนเลื่อนนานสุดกี่วัน อาจเกิดขึ้นแตกต่างกันไปแล้วแต่บุคคล และเกิดได้จากหลายสาเหตุ จึงควรต้องสังเกตตนเองอย่างสม่ำเสมอ หากพบความผิดปกติควรปรึกษาคุณหมอ

ประจำเดือนเลื่อนนานสุดกี่วัน

โดยปกติประจำเดือนจะมาทุก ๆ 21-35 วัน แต่บางครั้งอาจมาเร็วหรือมาช้ากว่ารอบเดือนปกติประมาณ 3-7 วัน ซึ่งประจำเดือนเลื่อนอาจขึ้นอยู่กับหลายปัจจัยที่ส่งผลให้ประจำเดือนมาเร็วหรือมาช้ากว่าปกติ อย่างไรก็ตาม ในแต่ละรอบประจำเดือนไม่ควรมามากกว่า 7 วัน

สาเหตุที่ทำให้ประจำเดือนเลื่อน

ประจำเดือนเลื่อนอาจเกิดจากหลายปัจจัย ดังนี้

• วัยหมดประจำเดือน อายุประมาณ 40-55 ปี เนื่องจากระดับฮอร์โมนเอสโตรเจนเริ่มลดลงแล้วอาจทำให้การตกไข่น้อยลงตาม และส่งผลให้ประจำเดือนเลื่อนและหยุดลงในเวลาต่อมา ซึ่งอาจทำให้มีอาการนอนไม่หลับ อารมณ์แปรปรวน ช่องคลอดแห้ง เป็นต้น
• ความเครียด เนื่องจากความเครียดอาจส่งผลกระทบต่อการตกไข่และมีประจำเดือนเลื่อน ดังนั้น หากความเครียดลดลงประจำเดือนอาจกลับมาตามรอบปกติ
• ออกกำลังกายหนัก การออกกำลังกายอย่างหักโหมเป็นประจำอาจส่งผลเสียต่อสุขภาพร่างกายได้ รวมถึงอาจส่งผลกระทบทำให้ระบบการทำงานของฮอร์โมนเพศเสียสมดุล อาจทำให้ประจำเดือนเลื่อนไม่มาตามรอบปกติ
• น้ำหนักมากหรือน้อยกว่าเกณฑ์มาตรฐาน เนื่องจากผู้ที่มีน้ำหนักเกินเกณฑ์หรือโรคอ้วนอาจส่งผลให้ร่างกายผลิตฮอร์โมนเอสโตรเจนมากเกินไป ทำให้ฮอร์โมนในร่างกายไม่สมดุลกัน และผู้ที่มีน้ำหนักน้อยกว่าเกณฑ์ อาจไม่มีสารอาหารไปกระตุ้นการผลิตฮอร์โมนที่ทำให้ไข่ตก จนอาจทำให้ประจำเดือนเลื่อนหรือมาผิดปกติได้
• ปัญหาด้านสุขภาพ เช่น ต่อมไทรอยด์ทำงานผิดปกติ ภาวะถุงน้ำรังไข่หลายใบ (Polycystic Ovary Syndrome หรือ PCOS) อาจทำให้ฮอร์โมนไม่สมดุล แล้วส่งผลให้ตกไข่ไม่สม่ำเสมอและประจำเดือนไม่มาได้
• การคุมกำเนิด เช่น การรับประทานยาคุมกำเนิด ใช้แผ่นแปะคุมกำเนิด ที่ประกอบด้วยฮอร์โมนเอสโตรเจนและโปรเจสเตอโรน โดยฮอร์โมนเหล่านี้อาจหยุดการตกไข่และช่วยป้องกันการตั้งครรภ์ แต่ก็อาจเป็นหนึ่งในสาเหตุที่ส่งผลให้ประจำเดือนเลื่อนได้

อย่างไรก็ตาม หากประจำเดือนมานานเกิน 7 วัน หรือมาน้อยกว่า 3 วัน หรือประจำเดือนไม่มาติดต่อกันนาน 3 เดือน ควรปรึกษาคุณหมอเพื่อวินิจฉัยและหาสาเหตุของประจำเดือนมาผิดปกติ

วิธีดูแลตัวเองให้ประจำเดือนมาปกติ

วิธีที่ช่วยให้ประจำเดือนมาตามปกติอาจมีดังนี้

• รับประทานอาหารที่มีประโยชน์
• ลดน้ำหนัก หากมีน้ำหนักเกินเกณฑ์มาตรฐาน และผู้ที่มีน้ำหนักน้อยควรเพิ่มน้ำหนักให้อยู่ในเกณฑ์มาตรฐาน โดยอาจปรึกษานักโภชนาการสำหรับการรับประทานอาหารแต่ละมื้อ เพื่อการควบคุมน้ำหนักที่ดี
• หลีกเลี่ยงการออกกำลังกายอย่างหักโหม แต่ควรออกกำลังกายอย่างน้อย 30 นาที/วัน
• หลีกเลี่ยงพฤติกรรมที่ทำให้เครียด โดยอาจหาเวลาว่างไปเที่ยว ดูหนัง ฟังเพลง และนอนหลับพักผ่อนให้เพียงพออย่างน้อย 7-9 ชั่วโมง/วัน
• หลีกเลี่ยงการสูบบุหรี่และการดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์

ทั้งนี้ ควรจดบันทึกการมาและวันหมดของประจำเดือนในแต่ละเดือน และหากมีเพศสัมพันธ์โดยที่ไม่ได้ป้องกันแล้วประจำเดือนมาช้ากว่าปกติประมาณ 5 วัน ควรซื้อที่ตรวจครรภ์มาทดสอบ

ควรไปพบคุณหมอเมื่อใด

หากมีอาการดังต่อไปนี้ ควรไปพบคุณหมอเพื่อรับคำปรึกษาและการวินิจฉัย เพื่อรับการรักษาตามอาการ

• เป็นไข้ ครั่นเนื้อครั่นตัว
• คลื่นไส้ อาเจียน
• ประจำเดือนมามากกว่าปกติ
• ประจำเดือนมานานเกิน 7 วัน
• มีเลือดออกจากช่องคลอดเมื่อถึงวัยหมดประจำเดือน หรือไม่มีประจำเดือนมาแล้วเป็นเวลาหนึ่งปี