โรคเบาหวาน เป็นโรคเรื้อรังซึ่งผู้ป่วยมีระดับน้ำตาลในเลือดสูง เนื่องจากร่างกายมีความผิดปกติเกี่ยวกับการผลิตฮอร์โมนอินซูลิน ทั้งนี้ เพื่อป้องกันระดับน้ำตาลในเลือดสูงเกินไป จนส่งผลเสียต่อร่างกาย ผู้ป่วยเบาหวานควรบริโภคอาหารคาร์โบไฮเดรตต่ำ รวมถึงเลือกกิน ผลไม้สําหรับคนเป็นเบาหวาน เช่น เชอรี่ แอปเปิ้ล สตรอว์เบอร์รี่ ซึ่งอุดมไปด้วยสารอาหาร แร่ธาตุ วิตามิน สารต้านอนุมูลอิสระ ที่มีประโยชน์ต่ออาการของโรคเบาหวาน

โรคเบาหวาน เป็นอย่างไร

เบาหวาน เป็นโรคเรื้อรังชนิดหนึ่ง โดยผู้ป่วยมีระดับน้ำตาลกลูโคสในเลือดสูงกว่าปกติ หรือตั้งแต่ 126 มิลลิกรัม/เดซิลิตร ขึ้นไป เนื่องจากตับอ่อนผลิตฮอร์โมนอินซูลิน ซึ่งควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดได้น้อยกว่าความต้องการของร่างกาย ส่งผลให้ระดับกลูโคสในเลือดสูงขึ้นเรื่อย ๆ หากไม่ควบคุมอาจนำไปสู่ภาวะแทรกซ้อนต่าง ๆ อย่างโรคหัวใจและหลอดเลือด โรคไตจากเบาหวาน ภาวะเบาหวานขึ้นตา

ทั้งนี้ เพื่อป้องกันความเสี่ยงโรคแทรกซ้อนของโรคเบาหวาน ผู้ป่วยเบาหวานควรควบคุมน้ำหนัก โดยการออกกำลังกาย ควบคุมระดับน้ำตาลที่บริโภคในแต่ละวัน เลือกรับประทานอาหารไขมันต่ำ จำกัดปริมาณการบริโภคคาร์โบไฮเดรตให้น้อยลง และรับประทานผลไม้ที่มีค่าดัชนีน้ำตาลต่ำ

ค่าดัชนีน้ำตาลคืออะไร

ค่าดัชนีน้ำตาล (Glycemic Index หรือ GI) เป็นค่าที่ระบุว่า อาหารแต่ละชนิดส่งผลให้ระดับน้ำตาลในเลือดสูงขึ้นเร็วหรือช้า เมื่อบริโภคเข้าสู่ร่างกาย โดยอ้างอิงกับน้ำตาลกลูโคสที่มีค่าดัชนีน้ำตาลสูงสุด หรือเท่ากับ 100

ในกรณีของผู้ป่วยเบาหวาน อาหารหรือผลไม้ที่เหมาะสม คือกลุ่มดัชนีน้ำตาลต่ำ หรือน้อยกว่าหรือเท่ากับ 55 เนื่องจากไม่ทำให้ระดับน้ำในเลือดสูงขึ้นอย่างรวดเร็วเกินไป

สมาคมโรคเบาหวานแห่งสหรัฐอเมริกา (American Diabetes Association) แนะนำว่า สำหรับผู้ป่วยเบาหวาน ระดับน้ำในเลือดหลังจากรับประทานอาหารไปแล้ว 2 ชั่วโมง ไม่ควรเกิน 180 มิลลิกรัม/เดซิลิตร

ผลไม้สําหรับคนเป็นเบาหวาน มีอะไรบ้าง

ผลไม้สําหรับคนเป็นเบาหวาน อันมีสารอาหาร สารต้านอนุมูลอิสระ สารพฤกษเคมี ที่อาจช่วยควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดได้ ประกอบด้วย

1. เชอรี่

เชอรี่มีค่าดัชนีน้ำตาล 22 และอุดมไปสารต้านอนุมูลอิสระแอนโทไซยานิน (Anthocyanin) ที่มีคุณสมบัติเกี่ยวข้องในเชิงบวกต่อโรคเบาหวานหลายประการ เช่นกระตุ้นการตอบสนองต่ออินซูลินของเซลล์ ซึ่งอาจทำให้เซลล์ดูดซึมน้ำตาลในเลือดได้มากขึ้น และขณะเดียวกันอาจช่วยลดน้ำตาลในเลือดที่สะสมอยู่

ผลการศึกษาหนึ่ง เกี่ยวกับความสำคัญของแอนโทไซยานิน ในการป้องกันและเยียวยาโรคเบาหวาน เผยแพร่ในวารสาร Advances in Clinical and Experimental Medicine ปี พ.ศ. 2561 ทำการศึกษาทั้งในสัตว์และในมนุษย์ สรุปว่า แอนโทไซยานิน อาจมีคุณสมบัติแง่บวกต่อโรคเบาหวานดังนี้

• กระตุ้นการหลั่งอินซูลินทำให้สามารถควบคุมหรือลดระดับน้ำตาลกลูโคสที่สะสมในกระแสเลือด
• ปรับปรุงระบบการเผาผลาญคาร์โบไฮเดรตในร่างกาย
• บรรเทาภาวะดื้ออินซูลิน ซึ่งเป็นปัจจัยเสี่ยงโรคเบาหวาน
• ผลไม้ที่มีสารแอนโทไซยานิเหมาะจะเป็นหนึ่งในผลไม้สำหรับผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2

2. แอปเปิ้ล

แอปเปิ้ลมีค่าดัชนีน้ำตาล 39 และอุดมไปด้วยสารพฤกษเคมีหลายชนิด ที่ออกฤทธิ์เกี่ยวข้องกับโรคเบาหวาน เช่น

• ฟีเควอซิทิน (Fequercetin) มีคุณสมบัติกระตุ้นการดูดซึมน้ำตาลกลูโคสของเซลล์ รวมถึงการเผาผลาญกลูโคสในร่างกาย ซึ่งช่วยควบคุมภาวะน้ำตาลในเลือดสูง ซึ่งเป็นอาการของโรคเบาหวานได้
• คาเทชิน (Catechin) มีคุณสมบัติป้องกันปัจจัยเสี่ยงต่าง ๆ ของโรคเบาหวาน อาทิ ภาวะเครียดออกซิเดชัน ภาวะไขมันในเลือดสูง โรคอ้วน รวมถึงช่วยกระตุ้นการตอบสนองต่ออินซูลินของเซลล์ต่าง ๆ ในร่างกาย
• กรดคลอโรจีนิก (Chlorogenic Acid) มีคุณสมบัติช่วยลดระดับน้ำตาลในเลือด ด้วยการหยุดยั้งการทำงานของเอนไซม์กลูโคส 6-ฟอสเฟต (Glucose 6-Phosphate หรือ G6P) ซึ่งเกี่ยวเนื่องกับกระบวนการเปลี่ยนคาร์โบไฮเดรตเป็นกลูโคส ซึ่งทำให้ระดับน้ำตาลในเลือดสูงขึ้น

ผลการวิจัยชิ้นหนึ่ง เกี่ยวกับการบริโภคแอปเปิ้ลและลูกแพร์ ต่อความเสี่ยงโรคเบาหวาน เผยแพร่ในวารสาร Functional Foods ปี พ.ศ. 2560 ซึ่งทำการวิจัยโดยใช้วิธีศึกษางานวิจัยอื่น ๆ จำนวน 5 งานวิจัยที่เกี่ยวข้องกับผลของการบริโภคแอปเปิ้ลและลูกแพร์ต่อโรคเบาหวาน โดยมีอาสาสมัครที่เข้าร่วมทำการทดลองในงานวิจัยต่าง ๆ รวมทั้งสิ้น 228,315 ราย เป็นผู้ป่วยเบาหวานจำนวน 14,120 ราย ได้ผลการวิจัยสรุปว่า การบริโภคแอปเปิ้ลและลูกแพร์ อาจช่วยลดความเสี่ยงเป็นโรคเบาหวานชนิดที่ 2 ได้ 18 เปอร์เซ็นต์ ในขณะที่การบริโภคแอปเปิ้ลและลูกแพร์เพิ่มขึ้นสัปดาห์ละ 1 มื้อ อาจลดความเสี่ยงเป็นโรคเบาหวานชนิดที่ 2 ได้ 3 เปอร์เซ็นต์

ดังนั้น จึงสรุปได้ว่า การรับประทานแอปเปิ้ล อาจมีประสิทธิภาพในการต้านเบาหวาน

3. สตรอว์เบอร์รี่

สตรอว์เบอรร์รี่มีค่าดัชนีน้ำตาล 41 และมีสารโพลีฟีนอล (Polyphenol) ซึ่งมีคุณสมบัติช่วยควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดหลังมื้ออาหาร ปรับการขนส่งน้ำตาลในร่างกาย รวมถึงปกป้องเบต้าเซลล์ (β Cells) ในตับอ่อนซึ่งมีหน้าที่ผลิตและหลั่งอินซูลิน

งานวิจัยชิ้นหนึ่ง ว่าด้วยความสัมพันธ์ของการบริโภคผลไม้ตระกูลเบอร์รี่ ต่อภาวะดื้ออินซูลินและโรคเบาหวานชิดที่ 2 เผยแพร่ในวารสาร Food & Function Journal ปี พ.ศ. 2563 ทำการทดลองในกลุ่มอาสาสมัครวัยผู้ใหญ่ซึ่งเป็นโรคอ้วน โดยให้บริโภคผลไม้ในตระกูลเบอร์รี่เพียงอย่างเดียว รวมทั้งบริโภคร่วมกับอาหารที่มีสารอาหารมากกว่าปกติ ระบุว่า ผลไม้ตระกูลเบอร์รี่ เช่น สตรอว์เบอร์รี่ แครนเบอร์รี่ บลูเบอร์รี่ ราสพ์เบอร์รี่ อุดมไปด้วยสารพฤกษเคมีหลายชนิด เช่น โพลีฟีนอล ซึ่งอาจสามารถช่วยเพิ่มความไวต่ออินซูลิน ช่วยควบคุมระดับน้ำตาลในเลือด ลดความเสี่ยงต่อโรคเรื้อรังต่าง ๆ รวมถึงโรคเบาหวานชนิดที่ 2 และภาวะแทรกซ้อนจากเบาหวานเนื่องจากภาวะน้ำตาลในเลือดสูงได้

4. องุ่น

องุ่นมีค่าดัชนีน้ำตาล 43 และมีสารเรสเวอรเทรอล (Resveratrol) ในเปลือก ซึ่งมีคุณสมบัติลดการดื้ออินซูลิน ควบคุมระดับกลูโคสและไขมันในเลือด รวมถึงบรรเทาภาวะความดันโลหิตสูง ซึ่งพบบ่อยเป็น 2 เท่า ในผู้ป่วยเบาหวานเมื่อเปรียบเทียบกับผู้ที่มีสุขภาพดี

การศึกษาชิ้นหนึ่ง ว่าด้วยคุณสมบัติขององุ่นและผลิตภัณฑ์จากองุ่นที่มีต่อระดับน้ำตาลในร่างกาย ตีพิมพ์ในวารสาร Phytotherapy Research ปี พ.ศ. 2564 ระบุว่า องุ่นและผลิตภัณฑ์จากองุ่น อาจมีคุณสมบัติบรรเทาการดื้ออินซูลินได้อย่างมีนัยสำคัญ แต่ไม่ส่งผลต่อระดับอินซูลินในร่างกายขณะอดอาหาร รวมถึงระดับน้ำตาลสะสมในโปรตีนของเม็ดเลือดแดง เมื่อตรวจเลือดแบบฮีโมโกลบิน เอ วัน ซี (Hemoglobin A1C หรือ HbA1c)

ผลไม้ที่คนเป็นเบาหวานควรหลีกเลี่ยง

นอกจากผลไม้ที่ผู้ป่วยเบาหวานสามารถรับประทานได้ และส่งผลดีต่อสุขภาพ ผู้ป่วยเบาหวานควรจำกัดปริมาณการบริโภคผลไม้บางชนิด โดยเฉพาะผลไม้ที่ให้น้ำตาลสูง หรือมีคาร์โบไฮเดรตสูง ได้แก่ แตงโม กล้วยสุกจัด ทุเรียน อย่างไรก็ตาม ไม่ควรงดผลไม้ เพราะในผลไม้มีวิตามิน แร่ธาตุ และสารอาหารที่เป็นประโยชน์ต่อสุขภาพ หากมีข้อสงสัยควรปรึกษาคุณหมอเกี่ยวกับโภชนาการที่เหมาะสำหรับผู้ป่วยเบาหวาน