กลีเซอรีน (Glycerin)

ข้อบ่งใช้

ยากลีเซอรีนใช้สำหรับ

ยากลีเซอรีน (Glycerin) คือ สารที่เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติซึ่งถูกนำมาใช้เป็นยา วิธีการใช้และรูปแบบของยาบางอย่างนั้นได้รับการยอมรับจากองค์การอาหารและยาแห่งสหรัฐอเมริกา

การรับประทานยากลีเซอรีนสามารถช่วยในเรื่องการลดน้ำหนัก การพัฒนาประสิทธิภาพการออกกำลังกาย และช่วยทดแทนน้ำที่ร่างกายเสียไป เมื่อเกิดอาการท้องร่วงและอาเจียน รวมทั้งช่วยลดความดันภายในดวงตาสำหรับผู้ที่เป็นโรคต้อหิน นอกจากนี้ นักกีฬายังใช้ยากลีเซอรีนเพื่อป้องกันภาวะขาดน้ำอีกด้วย

ในบางครั้งแพทย์อาจฉีดยากลีเซอรีนเข้าหลอดเลือดดำเพื่อลดความดันภายในกะโหลกศีรษะในภาวะต่างๆ ได้แก่ โรคหลอดเลือดสมอง เยื่อหุ้มสมองอักเสบ (meningitis) โรคไข้สมองอักเสบ (encephalitis) กลุ่มอาการราย (Reye’s syndrome) ภาวะความดันในโพรงกะโหลกศีรษะสูง (pseudotumor cerebri) การบาดเจ็บที่ระบบประสาทส่วนกลาง และโรคเนื้องอกที่ระบบประสาทส่วนกลาง ใช้เพื่อลดเนื้อสมองในกระบวนการผ่าตัด และเพื่อรักษาอาการหมดสติขณะยืน (postural syncope) เนื่องจากเลือดไหลไปเลี้ยงสมองได้น้อย

บางคนอาจทายากลีเซอรีนแทนมอยส์เจอไรเซอร์เพื่อให้ความชุ่มชื่นกับผิว

ในบางครั้งจักษุแพทย์อาจหยอดสารละลายที่มียากลีเซอรีนเข้าในดวงตาเพื่อลดน้ำในกระจกตาก่อนการตรวจดวงตา

วิธีใช้ยากลีเซอรีน

กลีเซอรีนในรูปแบบยาทาเฉพาะที่

ก่อนใช้ยา ควรอ่านฉลากยาทุกครั้ง บางผลิตภัณฑ์จำเป็นต้องเขย่าขวดก่อนใช้ วิธีใช้โดยทั่วไปคือ ทายาตรงบริเวณผิวหนังที่มีอาการตามต้องการหรือตามที่กำหนดบนฉลากยาหรือตามที่แพทย์กำหนด ความถี่ในการใช้ยาขึ้นอยู่กับผลิตภัณฑ์และสภาวะของผิวหนัง สำหรับการรักษาอาการมือแห้ง คุณอาจจำเป็นต้องทายาทุกครั้งที่คุณล้างมือ และควรทายาตลอดวัน

หากคุณใช้ยากลีเซอรีนเพื่อรักษาผื่นผ้าอ้อม ควรทำความสะอาดบริเวณที่สวมผ้าอ้อมให้ดีและปล่อยให้แห้งก่อนทายา

หากคุณใช้ยากลีเซอรีนเพื่อช่วยรักษาอาการผิวหนังไหม้จากการรักษาด้วยรังสี ควรสอบถามบุคลากรด้านรังสีว่ายายี่ห้อไหนสามารถทาก่อนการฉายรังสีบำบัดได้

กลีเซอรีนในรูปแแบบยาเหน็บ

ล้างมือให้สะอาดก่อนและหลังจากใช้ยาเหน็บกลีเซอรีน

หากยาเหน็บนิ่มเกินไป ควรแช่ไว้ในตู้เย็นประมาณ 15 นาที หรือเปิดให้น้ำเย็นไหลผ่าน หลังจากนั้นจึงแกะยาออกจากห่อยาแล้วจุ่มน้ำเย็น นอนตะแคงข้าง สอดยาเข้าในทวารหนัก แล้วใช้นิ้วดันยาเข้าไปให้สุด

หากคุณลืมใช้ยาเหน็บกลีเซอรีน ควรรีบใช้ให้เร็วที่สุดเท่าที่เป็นไปได้ หากใกล้ถึงเวลาใช้ยาครั้งถัดไป ควรข้ามการใช้ยาครั้งนั้นแล้วกลับไปใช้ยาตามตารางปกติ อย่าใช้ยา 2 ครั้งภายในวันเดียวกัน เว้นแต่แพทย์จะสั่งให้ทำเช่นนั้น

การเก็บรักษายากลีเซอรีน

กลีเซอรีนควรเก็บที่อุณหภูมิห้อง ให้พ้นแสงและความชื้น เพื่อป้องกันไม่ให้ตัวยาเสื่อมสภาพ ไม่ควรเก็บยานี้ในห้องน้ำหรือช่องแช่แข็ง ยากลีเซอรีนบางยี่ห้ออาจมีวิธีเก็บรักษาแตกต่างกัน จึงควรอ่านคำแนะนำบนบรรจุภัณฑ์หรือสอบถามเภสัชกรเสมอ และโปรดเก็บยาให้พ้นจากมือเด็กและสัตว์เลี้ยงเพื่อความปลอดภัย

ไม่ควรทิ้งยากลีเซอรีนลงในชักโครก หรือเทยาลงในท่อระบายน้ำ เว้นเสียแต่จะได้รับคำแนะนำให้ทำเช่นนั้น หากยาหมดอายุ หรือไม่มีความจำเป็นต้องใช้ยา ควรกำจัดยาด้วยวิธีที่ถูกต้อง โดยสามารถสอบถามข้อมูลเพิ่มเติมได้จากเภสัชกร

ข้อควรระวังและคำเตือน

ข้อควรรู้ก่อนใช้ยากลีเซอรีน

ก่อนใช้ยานี้ โปรดแจ้งให้แพทย์ทราบในกรณีดังนี้

คุณเป็นโรคภูมิแพ้ต่อยากลีเซอรีน
หากคุณมีการอุดตันในระบบทางเดินอาหาร
หากคุณมีอาการปวดท้องที่ไม่ได้รับการวินิจฉัย

ความปลอดภัยต่อการตั้งครรภ์หรือให้นมบุตร

ยังไม่มีงานวิจัยที่น่าเชื่อถือเกี่ยวกับความเสี่ยงในสตรีที่ใช้ยานี้ในช่วงการตั้งครรภ์หรือให้นมบุตร โปรดปรึกษากับแพทย์เพื่อประเมินประโยชน์และความเสี่ยงก่อนการใช้ยานี้

ยากลีเซอรีนจัดอยู่ในประเภทของยาที่มีความเสี่ยงต่อสตรีมีครรภ์ ประเภท C โดยองค์การอาหารและยาแห่งสหรัฐอเมริกา (FDA)

การจัดประเภทของยาที่มีความเสี่ยงต่อสตรีมีครรภ์โดยองค์การอาหารและยาแห่งสหรัฐอเมริกามีดังนี้

A= ไม่มีความเสี่ยง
B= ไม่พบความเสี่ยงในการวิจัยบางชิ้น
C= อาจจะมีความเสี่ยง
D= มีหลักฐานแสดงถึงความเสี่ยง
X= ห้ามใช้
N= ไม่ทราบแน่ชัด

ผลข้างเคียง

ผลข้างเคียงของการใช้ยากลีเซอรีน

การใช้กลีเซอรีนในรูปแบบต่างๆ กัน อาจมีผลข้างเคียง ดังนี้

ยารับประทาน ปวดศีรษะ คลื่นไส้ อาเจียน ท้องร่วง กระหายน้ำ สับสน ภาวะขาดน้ำอย่างรุนแรง
ฉีดยาเข้าหลอดเลือดดำ ภาวะเซลล์เม็ดเลือดแดงแตก (Haemolysis) ภาวะปัสสาวะมีฮีโมโกลบิน (haemoglobinuria) และไตวายเฉียบพลัน อาการระคายเคืองเฉพาะที่ เช่น รู้สึกไม่สบายที่ทวารหนักและรู้สึกแสบร้อน

ผลข้างเคียงที่อาจเป็นอันตรายถึงชีวิต ได้แก่ ภาวะหัวใจเต้นผิดจังหวะ (Cardiac arrhythmias) ภาวะมีสารน้ำมากเกินปกติในระบบไหลเวียนโลหิต (circulatory overload) ภาวะปอดบวมน้ำ (pulmonary oedema) และภาวะหัวใจล้มเหลว (CHF)

ผลข้างเคียงที่กล่าวมาข้างต้น อาจไม่ได้เกิดกับทุกคน หรือบางคนอาจมีอาการอื่นนอกเหนือจากนี้ หากคุณมีข้อสงสัยใดๆ เกี่ยวกับผลข้างเคียง โปรดปรึกษากับแพทย์หรือเภสัชกร

ปฏิกิริยาของยา

ปฏิกิริยากับยาอื่น

ยากลีเซอรีนอาจทำปฏิกิริยากับยาอื่นที่คุณกำลังใช้อยู่ และอาจส่งผลต่อการออกฤทธิ์ของยา หรือเพิ่มความเสี่ยงในการเกิดผลข้างเคียง เพื่อป้องกันปัญหาที่อาจจะเกิดขึ้น คุณควรแจ้งแพทย์หรือเภสัชกรด้วยว่า คุณกำลังใช้ยาอะไรอยู่บ้าง ไม่ว่าจะเป็นยาตามใบสั่งแพทย์ ยาที่ซื้อได้เอง สมุนไพร เป็นต้น และเพื่อความปลอดภัย คุณไม่ควรเริ่ม หยุด หรือเปลี่ยนขนาดยาเองโดยไม่ได้รับความเห็นชอบจากแพทย์

ยาอาร์เซนิกไตรออกไซด์ (Arsenic Trioxide) ชะเอมเทศ

ปฏิกิริยากับอาหารหรือแอลกอฮอล์

อาจมีปฏิกิริยากับอาหารหรือเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ และส่งผลต่อการออกฤทธิ์ของยา หรือเพิ่มความเสี่ยงในการเกิดผลข้างเคียง โปรดปรึกษากับแพทย์หรือเภสัชกรก่อนเสมอ

ปฏิกิริยากับอาการโรคอื่น

ยากลีเซอรีนอาจส่งผลให้อาการโรคของคุณแย่ลง หรือส่งผลต่อการออกฤทธิ์ของยา โปรดแจ้งให้แพทย์หรือเภสัชกรทราบถึงสภาวะโรคของคุณก่อนใช้ยาเสมอ โดยเฉพาะโรคดังต่อไปนี้