บางคนอาจประสบปัญหาติดโซเชียลมีเดียมากจนส่งผลกระทบต่อชีวิตประจำวัน เช่น ใช้เวลาเล่นโซเชียลมีเดียเป็นเวลานาน ตัดขาดจากผู้คนรอบข้าง พักผ่อนน้อย มีปัญหาทางสายตา เกิดความเครียด และมีปัญหาด้านอารมณ์ การทำ Social detox (โซเชียลดีท็อกซ์) จึงอาจเป็นการลดหรือหยุดการใช้โซเชียลมีเดียในช่วงระยะเวลาหนึ่ง เพื่อปรับปรุงคุณภาพชีวิตต่าง ๆ ให้ดีขึ้น
Social detox คืออะไร
Social detox คือ การบำบัดผู้ที่ติดโทรศัพท์มือถือหรือโซเซียลมีเดีย (Social Media) โดยใช้เวลาส่วนมากไปกับโลกออนไลน์ และเริ่มมีการหลีกเลี่ยงในการพบปะผู้คนในชีวิตจริง ซึ่งการทำโซเชียลดีท็อกซ์อาจช่วยบำบัดให้ลดการใช้โซเชียลมีเดียลง และอาจช่วยฟื้นฟูสภาพจิตใจและร่างกาย ซึ่งเหมือนกับการล้างสารพิษออกจากร่างกาย
อาการของการติดโซเซียลมีเดีย
หากมีอาการเหล่านี้ อาจแสดงว่ากำลังติดโซเชียลมีเดียมากเกินไป เช่น
- สมาธิสั้น วิตกกังวล
- ประสิทธิภาพในการทำงาน หรือเรียนหนังสือลดลง
- ปัญหาด้านการนอนหลับ
- ออกกำลังกายน้อยลง
- ความอดทนต่ำลง
- รู้สึกไม่มีคุณค่า เมื่อไม่ได้เป็นที่ยอมรับในโซเชียลมีเดีย
- เปรียบเทียบตัวเองกับผู้อื่น
- รู้สึกไม่พอใจกับชีวิตของตัวเอง
- ขาดการมีส่วนร่วมทางสังคม
- กระสับกระส่าย หงุดหงิดเมื่อไม่ได้เล่นโซเชียลมีเดีย
- ไม่สนใจสิ่งรอบข้างที่ไม่เกี่ยวข้องกับโซเชียลมีเดีย
- ไม่สามารถวางมือถือ หรือเลิกเล่นโซเชียลมีเดียขณะทำกิจกรรมอื่น ๆ เช่น รับประทานอาหาร เข้าห้องน้ำ
- ต้องโพสต์ข้อความ ถ่ายรูป อัพรูปลงโซเชียลทุกวัน
สาเหตุของการติดโซเชียลมีเดีย
ปัจจัยการติดโซเชียลมีเดีย อาจมาจากหลายสาเหตุ เช่น
- อยู่คนเดียว รู้สึกเหงา ทำให้หันไปพึ่งการเล่นโซเชียลมีเดียเพื่อให้รู้สึกไม่ได้อยู่คนเดียว
- มีความพึงพอใจในตัวเอง และต้องการเป็นจุดสนใจให้ผู้อื่นได้เห็น
- เสพข้อมูล หรือเสพสื่อทางโซเชียลมีเดียจนเกิดความเคยชิน
นอกจากนี้ อาจเกี่ยวข้องกับโดพามีน สารสื่อประสาทที่ร่างกายสร้างขึ้นและหลั่งออกมาอาจทำให้เกิดพฤติกรรมเสพติด เพราะเมื่อทำสิ่งใดแล้วรู้สึกมีความสุขหรือพึงพอใจ อาจทำให้ร่างกายกระตุ้นในการทำสิ่งนั้นซ้ำ ๆ และเพิ่มขึ้น จนอาจกลายเป็นพฤติกรรมที่ต้องทำสม่ำเสมอ
วิธีการ Social detox
โซเชียลมีเดียกลายเป็นส่วนหนึ่งของการดำเนินชีวิต การตัดโซเชียลมีเดียออกจากชีวิตเลยจึงอาจเป็นเรื่องยาก แต่วิธีต่อไปนี้อาจช่วยสร้างสมดุลที่ดีให้กับชีวิต และใช้โซเชียลมีเดียอย่างพอเหมาะพอควร
- กำหนดเวลาการเล่นโซเชียลมีเดีย โดยอาจจัดสรรเวลาในแต่ละวันหรือสัปดาห์ในการปล่อยให้ตัวเองเล่นโซเชียลมีเดีย เช่น ทุก 30 นาที หรือทุก 1 ชั่วโมง และกำหนดว่าเล่นครั้งละ 5-10 นาที เพื่อช่วยฝึกวินัยในตนเอง
- ปิดการแจ้งเตือนหรือตั้งแจ้งเตือนให้น้อยลง การทำโซเชียลดีท็อกซ์ โดยปิดการแจ้งเตือนแอปพลิเคชันต่าง ๆ สามารถลดสิ่งเร้าที่ทำให้รู้สึกสนใจในการกดเข้าไปดู
- ปิดมือถือหรือวางมือถือให้ไกลตัวขณะทำงาน เรียน รับประทานอาหาร รวมถึงเวลาทำกิจกรรมอื่น ๆ
- ไม่ควรวางโทรศัพท์มือถือ แท็บเล็ต และคอมพิวเตอร์ในห้องนอน รวมถึงควรงดเล่นโซเชียลมีเดียก่อนนอนอย่างน้อย 1 ชั่วโมง เนื่องจาก หน้าจอโทรศัพท์มีแสงสีฟ้าที่อาจส่งผลต่อการผลิตสารเมลาโทนิน เป็นสารที่สร้างขึ้นเพื่อช่วยควบคุมการนอน หากเล่นโทรศัพท์มือถือก่อนนอน อาจส่งผลให้นอนไม่หลับ
- หางานอดิเรกหรือกิจกรรมใหม่ ๆ ทำ เช่น เล่นกีฬา วาดรูป อ่านหนังสือ ทำอาหาร ปลูกต้นไม้
- หาเวลาพักผ่อนในการออกไปท่องเที่ยวในสถานที่ธรรมชาติ หรือที่ที่สงบปราศจากอินเทอร์เน็ต
- พบปะสังสรรค์กับเพื่อน หรือพูดคุยแลกเปลี่ยนความคิดกับคนในครอบครัว
- ลบแอปพลิเคชันที่เกี่ยวข้องกับโซเชียลมีเดีย เช่น Facebook Instagram TikTok เหลือเพียงแอปพลิเคชันสำหรับทำงาน เพื่อหลีกเลี่ยงการเล่นโซเชียลมีเดีย
หากผู้ที่ติดโซเชียลมีเดียมาก ๆ อาจสามารถปรึกษาคุณหมอเพื่อรับคำแนะนำและบำบัดตามขั้นตอน เพราะการติดโซเชียลมีเดียอาจส่งผลกระทบต่อสุขภาพร่างกาย และจิตใจได้
