ผ่าตัดมดลูก การเตรียมตัวและวิธีดูแลตัวเอง

การ ผ่าตัดมดลูก ใช้เพื่อรักษาปัญหาเกี่ยวกับมดลูกต่าง ๆ เช่น เนื้องอกในมดลูก เยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ เลือดออกทางช่องคลอดผิดปกติ การเรียนรู้เกี่ยวกับการเตรียมตัวก่อนผ่าตัดและดูแลตัวเองหลังการผ่าตัด อาจช่วยลดความเสี่ยงต่อการเกิดภาวะแทรกซ้อนจากการผ่าตัดมดลูก และช่วยให้ฟื้นตัวจากการผ่าตัดได้เร็วขึ้น

ผ่าตัดมดลูก คืออะไร

การผ่าตัดมดลูก คือ การผ่าตัดที่ช่วยแก้ไขปัญหาที่เกิดขึ้นภายในมดลูก มีทั้งการผ่าตัดเพื่อกำจัดแค่เฉพาะส่วนที่มีปัญหา การผ่าตัดเพื่อตัดมดลูกรวมถึงปากมดลูก และการผ่าตัดเพื่อนำทั้งมดลูกและเนื้อเยื่อโดยรอบ เช่น รังไข่ ท่อนำไข่ ออกไปทั้งหมด โดยการผ่าตัดจะพิจารณาจากปัญหาที่เกิดขึ้นภายในมดลูกตามแต่ละบุคคล

ผ่าตัดมดลูก เพื่ออะไร

การผ่าตัดมดลูกเหมาะสำหรับผู้ที่มีปัญหาสุขภาพดังต่อไปนี้

• เนื้องอกในมดลูก เกิดจากเนื้อเยื่อที่เจริญเติบโตผิดปกติภายในมดลูกจนอาจส่งผลให้เกิดปัญหาต่าง ๆ เช่น เลือดออกทางช่องคลอด ปัสสาวะบ่อย ท้องผูก ปวดท้องน้อย หากเนื้องอกมีขนาดเล็กอาจผ่าตัดเพื่อกำจัดแค่เนื้องอกเท่านั้น แต่หากเนื้องอกมีขนาดใหญ่อาจต้องรักษาด้วยการผ่าตัดมดลูกออกไปทั้งหมด
• ภาวะเลือดออกทางช่องคลอดผิดปกติ หากประจำเดือนมามากผิดปกติ หรือมาไม่สม่ำเสมอ การผ่าตัดมดลูกอาจช่วยบรรเทาอาการนี้ได้
• โรคเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ เป็นภาวะที่เยื่อบุโพรงมดลูกที่ควรเจริญเติบโตอยู่ในโพรงมดลูกตามปกติไปเจริญเติบโตอยู่ในตำแหน่งอื่น โดยเฉพาะในบริเวณรังไข่ ท่อนำไข่ หรืออุ้งเชิงกราน ส่งผลให้เสี่ยงเกิดช็อกโกแลตซีสต์ (Chocolate cyst) และมีอาการปวดท้องรุนแรง หรือหากเยื่อบุโพรงมดลูกไปเจริญเติบโตที่กล้ามเนื้อมดลูก ก็อาจทำให้มีอาการปวดประจำเดือนมาก เจ็บเวลามีเพศสัมพันธ์ รวมถึงมีภาวะมีบุตรยากได้ จึงอาจต้องทำการรักษาโดยการผ่าตัดมดลูก เพื่อนำเนื้อเยื่อมดลูกที่เจริญเติบโตผิดที่ รวมถึงรังไข่และท่อนำไข่ออก
• ภาวะมดลูกหย่อน อาจทำให้เกิดภาวะกลั้นปัสสาวะไม่อยู่ อาการปวดอุ้งเชิงกราน ขับถ่ายลำบาก
• โรคมะเร็งมดลูก หรือโรคมะเร็งปากมดลูก การผ่าตัดมดลูกอาจเป็นวิธีรักษาที่ดีที่สุดสำหรับผู้ที่เป็นมะเร็งมดลูกและมะเร็งปากมดลูก แต่อาจจำเป็นต้องรักษาร่วมกับการฉายรังสีหรือเคมีบำบัด เพื่อช่วยกำจัดเซลล์มะเร็งที่อาจหลงเหลืออยู่หลังผ่าตัด
• อาการปวดท้องน้อยเรื้อรัง การผ่าตัดมดลูกอาจเป็นทางเลือกสุดท้ายหากรักษาอาการปวดท้องน้อยเรื้อรังด้วยวิธีอื่นแล้วไม่ได้ผล อย่างไรก็ตาม การผ่าตัดมดลูกอาจไม่ได้ช่วยบรรเทาอาการปวดท้องน้อยเสมอไป จึงจำเป็นต้องให้คุณหมอประเมินปัญหาอย่างละเอียดก่อน

รูปแบบของการผ่าตัดมดลูก

รูปแบบของการผ่าตัดมดลูก มีดังนี้

• การผ่าตัดมดลูกทางหน้าท้อง เป็นการผ่าตัดแบบเปิดหน้าท้องส่วนล่าง โดยคุณหมออาจกรีดแผลที่หน้าท้องแนวนอนหรือแนวตั้ง ก่อนจะผ่าตัดมดลูกทั้งหมด หรือมดลูกบางส่วนที่ได้รับผลกระทบออกมา วิธีการผ่าตัดนี้อาจทำให้เกิดรอยแผลเป็นบริเวณหน้าท้องได้
• การผ่าตัดมดลูกผ่านทางช่องคลอด คุณหมออาจกรีดแผลเล็ก ๆ บริเวณช่องคลอดด้านใน แล้วการผ่าตัดมดลูกออก วิธีนี้มักไม่ทำให้มีรอยแผลเป็นบริเวณผิวด้านนอก
• การผ่าตัดมดลูกด้วยการส่องกล้อง คุณหมอจะกรีดแผลเล็ก ๆ ที่หน้าท้องแล้วสอดอุปกรณ์ผ่าตัดและกล้องเข้าไปเพื่อผ่าตัดมดลูก โดยคุณหมอสามารถดูการผ่าตัดได้ผ่านจอมอนิเตอร์
• การผ่าตัดมดลูกโดยมีหุ่นยนต์ช่วยผ่าตัด เป็นการผ่าตัดมดลูกโดยการควบคุมผ่านหุ่นยนต์ ทำให้มีความละเอียดสูง เกิดแผลเล็ก และอาจฟื้นฟูได้เร็วกว่าการผ่าตัดรูปแบบอื่น ๆ

การเตรียมตัวผ่าตัดมดลูก

การเตรียมตัวผ่าตัดมดลูก ควรปฏิบัติดังนี้

• ทำความเข้าใจเกี่ยวกับประเภทของการผ่าตัดมดลูก ความเสี่ยงหลังการผ่าตัด รวมถึงการดูแลตัวเองหลังการผ่าตัดให้ดี
• แจ้งให้คุณหมอทราบเกี่ยวกับยา สมุนไพร และอาหารเสริมที่ใช้อยู่ปัจจุบัน รวมถึงโรคประจำตัวและประวัติแพ้ยา
• ดูแลสุขภาพให้ดี พยายามจัดการความเครียด รับประทานอาหารที่มีประโยชน์ หยุดสูบบุหรี่ ออกกำลังกายสม่ำเสมอ และอาจลดน้ำหนักในกรณีที่คุณหมอแนะนำ
• ควรพาคนใกล้ชิดมาคอยดูแลที่โรงพยาบาล เพื่อสังเกตอาการผิดปกติและช่วยเหลือระหว่างที่พักฟื้นในโรงพยาบาล

ผลข้างเคียงของการผ่าตัดมดลูก

ผลข้างเคียงของการ ผ่าตัดมดลูก อาจมีดังนี้

• เลือดออกบริเวณแผลผ่าตัด หรือมีเลือดออกทางช่องคลอด บางคนอาจมีอาการตกขาวร่วมด้วย
• การติดเชื้อ
• กระเพาะปัสสาวะผิดปกติ จนอาจทำให้มีปัญหาในการขับถ่าย
• ลิ่มเลือดที่ขาและภายในปอด
• ท้องผูกและลำไส้อุดตัน
• อารมณ์แปรปรวน หงุดหงิดง่าย วิตกกังวล โดยเฉพาะผู้ที่ผ่าตัดมดลูกและรังไข่ออกทั้งสองข้าง เนื่องจากรังไข่มีหน้าที่ผลิตฮอร์โมนเพศที่ช่วยควบคุมด้านอารมณ์ หลังผ่าตัดจึงอาจจำเป็นต้องได้รับฮอร์โมนทดแทน

วิธีดูแลตัวเองหลังผ่าตัดมดลูก

วิธีดูแลตัวเองหลังผ่าตัดมดลูก อาจทำได้ดังนี้

• พักผ่อนให้เพียงพอ
• หลีกเลี่ยงการมีเพศสัมพันธ์อย่างน้อย 6 สัปดาห์ หรือจนกว่าแผลจะหายดี
• ไม่ควรยกของหนัก และควรหลีกเลี่ยงการออกกำลังกายที่ใช้แรงมากอย่างน้อย 6 สัปดาห์ ควรเลือกออกกำลังกายแบบเบา ๆ เช่น เดิน วิ่งเหยาะ
• ตรวจสุขภาพตามกำหนด เพื่อตรวจเช็กอาการหลังผ่าตัดว่าผิดปกติไหม หรือมีสัญญาณของการติดเชื้อหรือไม่