ประจำเดือนเป็นก้อนเหมือนตับ เกิดจากเยื่อบุโพรงมดลูกที่หลุดออกและจับตัวกันเป็นก้อน เพื่อหยุดไม่ให้ร่างกายเสียเลือดมากเกินไป ภาวะนี้เป็นเรื่องปกติที่อาจเกิดขึ้นได้ในช่วงมีประจำเดือน แต่ถ้าประจำเดือนที่จับตัวกันเป็นก้อนมีขนาดใหญ่ขึ้นและมีอาการปวดท้องอย่างรุนแรง นั่นอาจเป็นสัญญาณของปัญหาสุขภาพที่ควรเร่งหาสาเหตุและเข้ารับการรักษา

สาเหตุที่ทำให้ประจำเดือนเป็นก้อนเหมือนตับ

ช่วงก่อนมีประจำเดือน ร่างกายจะสร้างสภาพแวดล้อมภายในมดลูกให้พร้อมต่อการตั้งครรภ์ โดยการสร้างเยื่อโพรงมดลูกให้หนาขึ้นเพื่อให้ไข่ที่ได้รับการปฏิสนธิฝังตัว แต่เมื่อเข้าสู่ช่วงประจำเดือน ไข่ไม่ได้รับการปฏิสนธิทำให้เซลล์เยื่อบุโพรงมดลูกที่ก่อตัวหนาขึ้นจะหลุดออกตามธรรมชาติกลายเป็นประจำเดือน ร่างกายจะปล่อยพลาสมาและเกล็ดเลือดออกมา เพื่อช่วยป้องกันไม่ให้หลอดเลือดในเยื่อบุโพรงมดลูกมีเลือดออกมากเกินไป ส่งผลให้เลือดแข็งตัวและจับตัวกันเป็นก้อน นอกจากนี้ ภาวะที่ประจำเดือนเป็นก้อนเหมือนตับยัง อาจเกิดจากที่ประจำเดือนถูกขับออกมาไม่หมด จึงเกิดการสะสมในช่องคลอด จนอาจเกิดเป็นลิ่ม หรือก้อนเหมือนตับได้

บางคนที่ประจำเดือนมามากอาจมีการสูญเสียเลือดประมาณ 80 มิลลิลิตร หรือมากกว่านั้น เป็นระยะเวลาอาจนานกว่า 7 วัน ซึ่งอาจทำให้ร่างกายปล่อยพลาสมาและเกล็ดเลือดออกมามากขึ้นเพื่อห้ามเลือดโดยการทำให้เลือดแข็งตัว ส่งผลให้ประจำเดือนเป็นก้อนเหมือนตับซึ่งอาจมีขนาดใหญ่กว่า 2.5 เซนติเมตร ภาวะนี้มักเกิดขึ้นเมื่อมีประจำเดือนอยู่ในช่องคลอดหรือโพรงมดลูกก่อนวันที่จะมีประจำเดือน

ประจำเดือนเป็นก้อนเหมือนตับ อันตรายไหม

ภาวะประจำเดือนเป็นก้อนเหมือนตับขนาดเล็ก สามารถเกิดขึ้นได้กับผู้หญิงวัยมีประจำเดือนทุกคน ถือเป็นเรื่องปกติที่ไม่เป็นอันตรายร้ายแรงต่อสุขภาพ แต่หากมีประจำเดือนเป็นก้อนเหมือนตับขนาดใหญ่กว่า 2.5 เซนติเมตรออกมาทางปากมดลูก อาจส่งผลให้มีอาการ ดังนี้

• ปวดและเป็นตะคริวที่กระดูเชิงกราน หรือหลังส่วนล่าง
• ปวดประจำเดือน
• ประจำเดือนไม่มา หรือประจำเดือนมามากกว่าปกติ
• รู้สึกไม่สบายตัว หรือเจ็บปวดเมื่อมีเพศสัมพันธ์

นอกจากนี้ ภาวะประจำเดือนเป็นก้อนเหมือนตับอาจเป็นสัญญาณของปัญหาสุขภาพอื่น ๆ เช่น เนื้องอก เยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ มดลูกโต มะเร็งมดลูก ติ่งเนื้อมดลูก โรคกระดูกเชิงกรานอักเสบ (PID) โรคถุงน้ำในรังไข่หลายใบ (PCOS) การสูญเสียการตั้งครรภ์ ซึ่งควรปรึกษาคุณหมอเพื่อตรวจร่างกายอย่างละเอียด

ลักษณะแบบไหนที่ควรไปพบคุณหมอ

หากประจำเดือนเป็นก้อนเหมือนตับมีลักษณะเปลี่ยนแปลงไปทั้งขนาดและปริมาณ หรือมีอาการผิดปกติต่อไปนี้ ควรรีบพบคุณหมอทันที

• ประจำเดือนมามากกว่าปกติและนานเกิน 7 วัน
• ประจำเดือนเป็นก้อนใหญ่ขึ้น
• ปวดท้องมากในช่วงก่อนหรือระหว่างมีประจำเดือน

ผู้ที่ประจำเดือนมามากบ่อยครั้งอาจเสี่ยงเป็นโรคโลหิตจาง เนื่องจากร่างกายขาดธาตุเหล็กและมีเซลล์เม็ดเลือดแดงน้อยกว่าปกติ ซึ่งอาจทำให้ร่างกายอ่อนแรง เหนื่อยล้า และหายใจถี่

ประจำเดือนมามากผิดปกติและเป็นก้อนอาจเป็นสัญญาณสุขภาพ ดังนี้

• การตั้งครรภ์
• ปัญหาสุขภาพ
• ความผิดปกติจากการใช้ยา

คุณหมออาจรตรวจอุ้งเชิงกราน ตรวจเลือด หรืออัลตราซาวด์เพื่อวินิจฉัยสาเหตุของภาวะประจำเดือนเป็นก้อนเหมือนตับ จากนั้นคุณหมออาจสั่งจ่ายยาดังต่อไปนี้ ขึ้นอยู่กับความรุนแรงของอาการ

• ยาคุมกำเนิด
• ยาสลายลิ่มเลือด
• ยาต้านการอักเสบที่ไม่ใช่สเตียรอยด์ (Non-steroidal anti-inflammatory drugs : NSAIDs)
• การรักษาด้วยฮอร์โมน
• กรดทราเนซามิก (Tranexamic acid)
• การผ่าตัด