ฉีดอินซูลิน อันตรายไหม อาจเป็นคำถามที่ผู้ป่วยเบาหวานสงสัย การฉีดอินซูลิน เป็นหนึ่งในวิธีควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดของผู้ป่วยเบาหวานไม่ให้สูงเกินไป โดยการฉีดฮอร์โมนอินซูลินสังเคราะห์เข้าสู่ร่างกายผ่านผิวหนังบริเวณหน้าท้อง แขน หรือสะโพก เพื่อให้อินซูลินสังเคราะห์ทำหน้าที่แทนฮอร์โมนอินซูลินในการควบคุมระดับน้ำตาลในเลือด ทั้งนี้ การฉีดอินซูลินถือว่าปลอดภัยหากปฏิบัติตามคำแนะนำของคุณหมออย่างเคร่งครัด อย่างไรก็ตาม มีงานวิจัยบางชิ้นที่ระบุถึงอันตรายของการฉีดอินซูลิน เช่น เพิ่มความเสี่ยงโรคมะเร็ง เพิ่มความเสี่ยงโรคหัวใจและหลอดเลือด ผู้ป่วยเบาหวานจึงควรศึกษาประโยชน์และข้อควรระวังในการใช้อินซูลิน

ฉีดอินซูลิน คืออะไร ใครบ้างที่จำเป็นต้องฉีดอินซูลิน

อินซูลิน เป็นฮอร์โมนชนิดหนึ่งที่ผลิตจากตับอ่อน มีหน้าที่หลักในการควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดให้อยู่ในเกณฑ์ปกติ หรือระหว่าง 70-99 มิลลิกรัม/เลือด 1 เดซิลิตร ด้วยการดึงน้ำตาลในเลือดเข้าสู่เซลล์เพื่อเผาผลาญเป็นพลังงาน หรือนำน้ำตาลส่วนเกินไปสะสมไว้ที่ตับในรูปของพลังงานสำรอง

หากตับอ่อนผลิตอินซูลินได้น้อยลง หรือน้อยกว่าความต้องการของร่างกาย จะทำให้ควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดได้ยาก และน้ำตาลในเลือดจะสูงขึ้นเรื่อย ๆ จนนำไปสู่การมีภาวะก่อนเบาหวานซึ่งหมายถึงผู้ที่มีระดับน้ำตาลในเลือด 100-125 มิลลิกรัม/เดซิลิตร หรือเป็นโรคเบาหวานซึ่งหมายถึงผู้ที่มีระดับน้ำตาลในเลือด 126 มิลลิกรัม/เดซิลิตร ขึ้นไป

ทั้งนี้ ผู้ป่วยเบาหวานที่จำเป็นต้องรักษาด้วยการฉีดอินซูลิน ได้แก่ ผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 1 ซึ่งตับอ่อนไม่สามารถผลิตอินซูลินได้ และผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2 ที่ไม่สามารถควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดได้ด้วยการรับประทานยาร่วมกับการควบคุมอาหารและการออกกำลังกาย

วิธีฉีดอินซูลินทำได้โดยการใช้ปากกาซึ่งเป็นอุปกรณ์เฉพาะฉีดอินซูอินเข้าสู่ร่างกายผ่านผิวหนังบริเวณหน้าท้อง แขน หรือสะโพก เพื่อควบคุมน้ำตาลในเลือดให้อยู่ในระดับที่เหมาะสม เพราะหากปล่อยให้ระดับน้ำตาลสูงขึ้นเรื่อย ๆ หรือสูงเป็นเวลานาน ผู้ป่วยเบาหวานจะยิ่งเสี่ยงต่อภาวะแทรกซ้อนต่าง ๆ เช่น โรคไต โรคหลอดเลือดสมอง ภาวะเบาหวานขึ้นตา ปลายประสาทเสื่อม หลอดเลือดตีบหรืออุดตัน แผลติดเชื้อเรื้อรัง

ฉีดอินซูลิน อันตรายไหม

โดยปกติ การฉีดอินซูลินไม่เป็นอันตรายต่อสุขภาพหากฉีดอย่างถูกต้องและปฏิบัติตามคำแนะนำของคุณหมออย่างเคร่งครัด อย่างไรก็ตาม งานวิจัยหลายชิ้นให้ข้อมูลว่า การใช้อินซูลินอาจสัมพันธ์กับความเสี่ยงการเกิดโรคต่าง ๆ เช่น มะเร็ง โรคหัวใจ

งานวิจัยชิ้นหนึ่ง ศึกษาเกี่ยวกับผลกระทบของการใช้อินซูลินในการรักษาโรคเบาหวาน เผยแพร่ในวารสาร The Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism ปี พ.ศ. 2556 นักวิจัยได้ศึกษากรณีศึกษาต่าง ๆ เกี่ยวกับการรักษาโรคเบาหวานที่เผยแพร่ในฐานข้อมูล UK General Practice Research Database ระหว่างปี พ.ศ. 2543-2553 ระบุว่า การที่ร่างกายได้รับอินซูลินจากภายนอก เช่น ด้วยการฉีด อาจสัมพันธ์กับความเสี่ยงเป็นมะเร็งและการเสียชีวิตที่สูงขึ้น

นอกจากนั้น งานวิจัยเรื่องการบำบัดด้วยอินซูลินเพิ่มความเสี่ยงเป็นโรคหัวใจและหลอดเลือด ตีพิมพ์ในวารสาร Progress in Cardiovascular Diseases ปี พ.ศ. 2560 นักวิจัยศึกษาข้อมูลจากงานวิจัยอื่น ๆ จำนวนมาก พบว่า ปริมาณของอินซูลินที่ใช้ฉีดเข้าสู่ร่างกาย สัมพันธ์กับโอกาสในการเป็นโรคหัวใจและหลอดเลือดที่สูงขึ้น รวมถึงความเสี่ยงในการเสียชีวิต

โดยงานวิจัยได้อธิบายว่า การใช้อินซูลินซ้ำ ๆ ก่อให้เกิดการอักเสบภายในร่างกาย โรคหลอดเลือดแดงแข็ง โรคไขมันในเลือดสูง ภาวะความดันโลหิตสูง ภาวะหัวใจล้มเหลว และภาวะหัวใจเต้นผิดจังหวะ

นอกจากนั้น งานวิจัยยังระบุว่า การฉีดอินซูลินเป็นการรักษาเบาหวานที่ปลอดภัยน้อยกว่าการรักษาเบาหวานรูปแบบอื่น ๆ ไม่ว่าในระยะสั้นหรือในระยะยาว

สำหรับผลข้างเคียงจากการฉีดอินซูลินที่อาจพบได้และเป็นอันตรายต่อสุขภาพ มีดังนี้

• ภาวะแพ้รุนแรง ผู้ป่วยเบาหวานบางรายอาจมีอาการแพ้ อย่างผื่นแดง คันตามร่างกาย หายใจลำบาก หรือหัวใจเต้นเร็ว หลังจากฉีดอินซูลินเข้าร่างกาย อย่างไรก็ตาม หากมีภาวะแพ้รุนแรง อาจทำให้ถึงขั้นหายใจไม่ออกหรือเสียชีวิตได้
• ภาวะน้ำตาลในเลือดต่ำ (Hypoglycemia) เป็นผลข้างเคียงที่พบได้ในผู้ป่วยเบาหวานที่บริโภคอาหารน้อยเกินไป ออกกำลังกายอย่างหักโหม หรือใช้อินซูลินเกินขนาด ทั้งนี้ สัญญาณเตือนของภาวะน้ำตาลในเลือดต่ำ ได้แก่ มือสั่น เวียนศีรษะ สับสน สายตาพร่ามัว และอยากอาหารมากกว่าปกติ และอาจทำให้ผู้ป่วยเบาหวานช็อกหรือหมดสติได้

การควบคุมน้ำตาลในเลือดแบบอื่น

นอกจากการฉีดอินซูลินแล้ว ผู้ป่วยเบาหวานยังควรควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดด้วยวิธีการต่อไปนี้

• เลือกรับประทานอาหารอย่างเหมาะสม หรืออาหารลดน้ำตาลในเลือด เช่น ข้าวโอ๊ต คีนัว ข้าวฟ่าง เนื้อสัตว์ไม่ติดมัน ผักและผลไม้สด ๆ เครื่องดื่มปราศจากน้ำตาล
• ผู้ป่วยเบาหวานควรออกกำลังกายอย่างน้อยสัปดาห์ละ 150 นาที เพื่อควบคุมน้ำหนักและกระตุ้นการตอบสนองของเซลล์ในร่างกายต่อฮอร์โมนอินซูลิน
• นอนหลับให้เพียงพอ เพราะหากนอนน้อยหรือนอนดึก มักส่งผลให้ร่างกายหลั่งฮอร์โมนเกรลิน (Ghrelin) เพิ่มมากขึ้น ซึ่งเป็นฮอร์โมนที่กระตุ้นให้อยากอาหารมากกว่าเดิม โดยเฉพาะอาหารจำพวกแป้งหรือน้ำตาลซึ่งส่งผลให้ระดับน้ำตาลในเลือดสูงขึ้นได้ง่าย
• ทั้งนี้ ผู้ป่วยเบาหวานควรปฏิบัติตัวตามคำแนะนำของคุณหมออย่างเคร่งครัด ไม่ควรปรับเปลี่ยนตัวยา ปริมาณอินซูลิน หรือวิธีรักษาด้วยตนเอง หากมีอาการผิดปกติใด ๆ ก็ตาม ควรไปหาคุณหมอเพื่อตรวจหาสาเหตุและหาวิธีรักษาต่อไป