เบาหวาน อาการคัน มักเป็นปัญหาผิวที่พบบ่อยในผู้ป่วยโรคเบาหวาน ซึ่งอาจเกิดจากผิวแห้ง การไหลเวียนของเลือดไม่ดี เส้นใยประสาทถูกทำลาย หรือการติดเชื้อรา ที่ทำให้เกิดอาการคัน การดูแลที่ดีจึงอาจเป็นวิธีที่จะช่วยลดอาการคันให้บรรเทาลงได้

เบาหวาน อาการคัน เกี่ยวข้องกันอย่างไร

ผู้ป่วยโรคเบาหวานอาจมีอาการคันที่ผิวหนัง ซึ่งอาจมีสาเหตุมาจากผิวแห้ง การไหลเวียนของเลือดไม่ดี เส้นใยประสาทถูกทำลาย หรือการติดเชื้อรา

หากอาการคันเกิดจากการไหลเวียนเลือดผิดปกติ อาจทำให้ผู้ป่วยโรคเบาหวานรู้สึกคันบริเวณขา หรือเมื่ออาการคันเกิดจากเส้นใยประสาทถูกทำลาย เนื่องจากปริมาณของไซโตไคน์ (Cytokine) คือ โปรตีนที่ทำหน้าที่สื่อสารภายในระบบภูมิคุ้มกัน มีจำนวนเพิ่มสูงขึ้น อาจสร้างความเสียหายให้กับเส้นใยประสาทและอาจทำให้เกิดอาการคันได้

นอกจานี้ ปัญหาผิวอื่น ๆ จากโรคเบาหวาน อาจทำให้เกิดอาการคันได้เช่นกัน ดังนี้

• การติดเชื้อแบคทีเรีย แบคทีเรียสแตฟิโลค็อกคัส ออเรียส (Staphylococcus Aureus) เป็นแบคทีเรียที่พบบ่อยในผู้ป่วยเบาหวานและอาจสร้างปัญหาร้ายแรงให้กับผู้ป่วยเบาหวานระยะสุดท้ายได้ เช่น การติดเชื้อที่เท้าที่อาจร้ายแรงจนถึงขั้นสูญเสียเท้า อาจทำให้เกิดฝีหรือตุ่มอักเสบ
• การติดเชื้อรา ส่วนใหญ่เชื้อรามักอาศัยอยู่ในบริเวณผิวหนังที่อับชื้นอย่างบริเวณข้อพับ รักแร้ เท้า ขาหนีบ ซึ่งอาจทำให้เกิดอาการคัน หรือแผลพุพอง เช่น สังคัง โรคน้ำกัดเท้า กลาก
• ภาวะผิวแห้ง (Necrobiosis Lipoidica Diabeticorum หรือ NLD) ซึ่งเป็นภาวะที่พบได้ยาก มักเกิดขึ้นบริเวณขาส่วนล่าง โดยมีลักษณะเป็นจุดนูนสีแดง อาจกลายเป็นแผลขอบคล้ำได้ ซึ่งอาจทำให้มีอาการปวดและคัน
• แซนโทมาโตซิสที่ลุกลาม (Eruptive Xanthomatosis) เป็นสภาพผิวที่เกิดจากการดื้ออินซูลิน ทำให้ร่างกายกำจัดไขมันในเลือดยากขึ้น อาจทำให้เกิดตุ่มนูนสีเหลือง และผิวโดยรอบมีสีแดง มีอาการคัน มักเกิดขึ้นบริเวณดวงตา ข้อศอก ใบหน้า และก้น
• โรคผิวหนังช้าง (Acanthosis Nigricans) เป็นภาวะผิวหนังที่บริเวณรักแร้ คอ ขาหนีบ ข้อศอก หัวเข้า เป็นสีน้ำตาลหรือสีคล้ำลง มักเกิดขึ้นในผู้ที่มีน้ำหนักตัวเกินมาตรฐานมาก
• โรคผิวหนังจากเบาหวาน (Diabetic Dermopathy) มีลักษณะวงรีหรือวงกลมเป็นหย่อม ๆ สีน้ำตาลอ่อน มักเกิดขึ้นบริเวณหน้าขาทั้งสองข้าง
• อาการแพ้ (Allergic Reactions) เป็นปฏิกิริยาภูมิแพ้ผิวหนังอาจเกิดขึ้นเมื่อตอบสนองต่อยาอินซูลินหรือยารักษาเบาหวาน อาจมีผื่น อาการซึมเศร้า หรือตุ่มนูน
• แผลพุพองจากเบาหวาน (Diabetic Blisters) มีลักษณะเป็นตุ่มพองบริเวณหลังนิ้วมือ มือ นิ้วเท้า เท้า ขา และปลายแขน มักเกิดขึ้นในผู้ที่เป็นโรคระบบประสาทจากเบาหวาน
• เส้นโลหิตตีบ (Digital Sclerosis) มีลักษณะเป็นผิวแข็งและหนาขึ้นที่บริเวณหลังมือ นิ้วเท้า หรือหน้าผาก อาจส่งผลให้ข้อนิ้วแข็งจนขยับไม่ได้
• แกรนูโลมาวงแหวน (Disseminated Granuloma Annulare) มีลักษณะเป็นผื่นรูปวงแหวนหรือเป็นรูปโค้งบนผิวหนัง มักเกิดขึ้นบริเวณนิ้ว และหู อาจมีสีแดง สีน้ำตาล หรือไม่มีสี

การบรรเทา อาการคัน ในผู้ป่วยเบาหวาน

การบรรเทาอาการคันที่เกิดขึ้นจากโรคเบาหวาน สามารถทำได้ ดังนี้

• ตรวจสอบผิวทุกวันเพื่อหาสัญญาณของผื่น หรือการติดเชื้ออื่น ๆ
• ป้องกันผิวแห้ง ผิวที่แห้งเกินไปอาจเกิดรอยแตก อาการคัน และการติดเชื้อได้ ดังนั้นจึงควรดูแลผิวให้สะอาดและแห้งอยู่เสมอ โดยเฉพาะบริเวณรักแร้ นิ้วเท้า และขาหนีบ โดยอาบน้ำด้วยอุณหภูมิปกติ ใช้ผลิตภัณฑ์ทำความสะอาดสูตรอ่อนโยน ปราศจากน้ำหอม เพราะสารเคมีอาจสร้างความระคายเคืองให้กับผิวได้ และหลังจากอาบน้ำควรซับผิวให้แห้งด้วยผ้าขนหนูนุ่มโดยเฉพาะบริเวณรักแร้ ขาหนีบ ระหว่างนิ้วเท้า และใต้ราวนม จากนั้นให้ความชุ่มชื้นกับผิวด้วยมอยเจอร์ไรเซอร์
• ดื่มน้ำให้เพียงพอเพื่อป้องกันร่างกายขาดน้ำและทำให้เกิดผิวแห้ง
• ใช้ลิปบาล์มเพื่อป้องกันริมฝีปากแห้งและแตก
• หลีกเลี่ยงการเกาขณะผิวแห้งเพราะอาจทำให้ผิวหนังเกิดแผลได้
• หลังล้างมือทุกครั้งควรทาครีมเพิ่มความชุ่มชื่นให้กับมือ
• ใช้เครื่องเพิ่มความชื้นในอากาศเพื่อเพิ่มความชื้นให้กับอากาศภายในบ้าน เพื่อป้องกันผิวแห้ง