ทำยังไงให้ประจำเดือนมา ? หากประจำเดือนไม่มาตามปกติ โดยทั่วไป มักเกิดจากฮอร์โมนแปรปรวน ควรปรับเปลี่ยนพฤติกรรมบางอย่างซึ่งอาจช่วยให้ประจำเดือนมาตามปกติได้ เช่น หากิจกรรมผ่อนคลายความเครียด พักผ่อนให้เพียงพอ รับประทานอาหารที่มีประโยชน์ ออกกำลังกายเป็นประจำแต่ไม่หักโหม ทั้งนี้ หากปรับเปลี่ยนพฤติกรรมแล้วประจำเดือนยังไม่มา ควรไปพบคุณหมอเพื่อวินิจฉัยหาสาเหตุและรับการรักษาอย่างตรงจุด
[embed-health-tool-bmi]
ประจำเดือนไม่มาเกิดจากอะไร
ภาวะขาดประจำเดือน (Amenorrhea) เป็นภาวะที่เกิดขึ้นเมื่อผู้หญิงประจำเดือนไม่มาตั้งแต่ 1 เดือนขึ้นไป ซึ่งอาจเกิดได้จากหลากหลายสาเหตุ ดังนี้
สาเหตุตามธรรมชาติ
- การตั้งครรภ์ เมื่อตั้งครรภ์ ร่างกายจะหยุดผลิตไข่จากรังไข่ตลอดการตั้งครรภ์ และเตรียมมดลูกให้พร้อมสำหรับรองรับการเจริญเติบโตของทารกในครรภ์ ส่งผลให้เยื่อบุโพรงมดลูกไม่สลายตัวไปเป็นประจำเดือน
- การให้นมบุตร หลังคลอด ร่างกายจะผลิตฮอร์โมนโปรแลคติน (Prolactin) ที่ทำหน้าที่สร้างน้ำนมซึ่งยับยั้งไม่ให้ไข่ตก ทำให้ในช่วงนี้ไม่เป็นประจำเดือน
- วัยหมดประจำเดือน เมื่ออายุประมาณ 50 ปีจะถือว่าเข้าสู่วัยหมดประจำเดือน เนื่องจากฮอร์โมนเพศจะลดลงตามธรรมชาติ ประจำเดือนจะมาน้อยลงหรือมาไม่ปกติ จนกระทั่งรังไข่ไม่ผลิตไข่ และทำให้ประจำเดือนไม่มาอีกต่อไป
สาเหตุจากฮอร์โมนเปลี่ยนแปลง
- ภาวะถุงน้ำรังไข่หลายใบ (PCOS) ทำให้ฮอร์โมนเพศสูงอยู่แทบจะตลอดเวลาแทนที่จะขึ้นลงตามรอบเดือน ทำให้ประจำเดือนมาไม่ปกติ อาจมีทั้งประจำเดือนไม่มาติดต่อกันหลายเดือน ประจำเดือนมาน้อยหรือมามากกว่าปกติ
- เนื้องอกต่อมใต้สมอง เนื้องอกอาจไปรบกวนการควบคุมฮอร์โมนเพศ ส่งผลให้ประจำเดือนไม่มาตามปกติ
- ไทรอยด์ทำงานผิดปกติ เช่น ภาวะต่อมไทรอยด์ทำงานเกิน ภาวะพร่องต่อมไทรอยด์ อาจทำให้ประจำเดือนมาไม่ปกติหรือประจำเดือนไม่มาเลยได้
- ภาวะหมดประจำเดือนก่อนวัยอันควร (Premature Menopause) เป็นภาวะผิดปกติที่พบในผู้หญิงวัย 40 ปีที่เข้าสู่วัยหมดประจำเดือนก่อนวัย (ตามปกติจะอยู่ที่อายุ 50 ปี) ส่งผลให้ประจำเดือนไม่มา
สาเหตุจากพฤติกรรมการใช้ชีวิตประจำวัน
- น้ำหนักมากหรือน้อยเกินไป น้ำหนักตัวที่ไม่สมดุลกับร่างกายจะส่งผลให้ฮอร์โมนในร่างกายทำงานผิดปกติ และส่งผลให้รังไข่หยุดการผลิตไข่ รวมทั้งผู้ที่มีพฤติกรรมการกินผิดปกติ (Eating disorder) เช่น โรคคลั่งผอม โรคล้วงคอ มักจะมีปัญหาประจำเดือนมาไม่ปกติหรือประจำเดือนไม่มาหลายเดือน เนื่องจากฮอร์โมนแปรปรวน
- ออกกำลังกายหักโหม ผู้หญิงที่ออกกำลังกายหรือทำกิจกรรมที่ต้องฝึกซ้อมอย่างหนัก เช่น นักกีฬา นักวิ่งมาราธอน นักบัลเล่ต์ อาจมีปัญหาประจำเดือนไม่มาตามปกติ ซึ่งเกิดได้จากหลายปัจจัย ไม่ว่าจะเป็นไขมันต่ำ มีความเครียดสูง และการใช้พลังงานสูง ทำให้ร่างกายมีพลังงานไม่เพียงพอและทำให้ฮอร์โมนที่ทำหน้าที่เกี่ยวกับการเจริญพันธุ์หยุดทำงาน
- ความเครียด ความเครียดเป็นอีกปัจจัยหนึ่งที่ส่งผลกระทบต่อการทำงานของสมองส่วนไฮโปทาลามัสที่ควบคุมฮอร์โมนเพศ ส่งผลให้ไม่มีการตกไข่ทำให้ประจำเดือนไม่มาในช่วงนั้น อย่างไรก็ตาม ประจำเดือนมักกลับมาเป็นปกติเมื่อความเครียดลดลง
นอกจากนี้ ปัญหาประจำเดือนไม่มาอาจเกิดได้จากปัญหาสุขภาพ เช่น มีแผลในมดลูก มีโครงสร้างช่องคลอดผิดปกติ ไม่มีอวัยวะในระบบสืบพันธุ์ รวมไปถึงปัจจัยภายนอกอื่น ๆ อย่างการใช้ยาคุมกำเนิด การใช้ยารักษาโรคบางอย่าง เช่น ยารักษาโรคจิตเวช ยาต้านเศร้า ยาลดความดันโลหิต ยารักษาโรคภูมิแพ้ การทำเคมีบำบัดเพื่อรักษาโรคมะเร็ง
ทำยังไงให้ประจำเดือนมา
การรักษาประจำเดือนมาไม่ปกติจะขึ้นอยู่กับสาเหตุ ทั้งนี้ การปรับเปลี่ยนพฤติกรรมให้ดีต่อสุขภาพอาจช่วยให้ฮอร์โมนในร่างกายมีความสมดุลมากขึ้นและทำให้ประจำเดือนกลับมาเป็นปกติได้ ดังนี้
- รับประทานอาหารที่มีคุณค่าทางโภชนาการครบถ้วนทั้ง 5 หมู่ เลือกอาหารที่สดสะอาด ถูกสุขลักษณะ มาจากแหล่งที่ไม่มีสารปนเปื้อน และปรับพฤติกรรมการกินให้เหมาะสม เช่น ไม่กินอาหารที่มีไขมันมากเกินไป ไม่งดมื้ออาหารจนทำให้ได้รับพลังงานไม่พอ
- นอนหลับพักผ่อนให้เพียงพออย่างน้อย 7-8 ชั่วโมง/วัน ไม่นอนดึกจนเกินไป
- หากิจกรรมผ่อนคลายความเครียด เช่น เล่นโยคะ อ่านหนังสือ ทำสวน
- รับประทานอาหารที่มีวิตามินซีสูง เช่น ส้ม มะนาว มะขามป้อม ฝรั่ง จะช่วยส่งเสริมการทำงานของฮอร์โมนเอสโตรเจนและลดการหลั่งฮอร์โมนโปรเจสเตอโรน
- คุณหมออาจแนะนำให้ใช้ยาคุมกำเนิดในการรักษาอาการประจำเดือนไม่มา
- ออกกำลังกายเป็นประจำอย่างน้อย 150 นาที/สัปดาห์ ด้วยการออกกำลังกายแบบคาร์ดิโอ เช่น วิ่ง ปั่นจักรยาน ว่ายน้ำ แต่ควรออกอย่างพอดี ไม่หักโหม
เมื่อไหร่ควรไปพบคุณหมอ
หากมีอาการต่อไปนี้ ควรไปพบคุณหมอเพื่อรับการรักษาอย่างเหมาะสม
- ประจำเดือนไม่มาติดต่อกัน 3 เดือน
- มีประจำเดือนน้อยกว่า 9 ครั้งใน 1 ปี
- ประจำเดือนมาบ่อยกว่าทุก ๆ 24 วัน หรือน้อยกว่าทุก ๆ 35 วัน
- อายุ 13 ปี แต่ไม่มีสัญญาณของการเข้าสู่วัยรุ่นเลย เช่น เต้านมไม่โตขึ้น
- อายุตั้งแต่ 15 ปีขึ้นไปแต่ประจำเดือนไม่เคยมาสักครั้ง
