ปจด หรือ ประจำเดือน หมายถึง เยื่อบุโพรงมดลูกที่หลุดลอกออกมาเป็นเลือดผ่านทางช่องคลอดทุกเดือน โดยเกิดจากการที่ร่างกายผลิตฮอร์โมนเอสโตรเจน (Estrogen) และกระตุ้นให้ผนังมดลูกหนาขึ้นเพื่อเตรียมรองรับการฝังตัวของตัวอ่อนหากไข่ปฏิสนธิกับอสุจิ แต่เมื่อไข่ในร่างกายเพศหญิงวัยเจริญพันธุ์ไม่ได้รับการปฏิสนธิกับอสุจิ เยื่อบุโพรงมดลูกจึงหลุดลอกออกตามธรรมชาติ โดยทั่วไป ปจด มักเป็นสีแดงสดหรือสีแดงเข้ม แต่บางครั้งอาจพบเป็น ปจด สีดำ ซึ่งถือว่าเป็นเรื่องปกติที่สามารถเกิดขึ้นได้ ไม่ใช่อาการน่ากังวล ยกเว้นแต่ว่ามี ปจด สีดำ ร่วมกับอาการอื่น ๆ เช่น ไข้ขึ้น ตกขาวมีกลิ่นเหม็น คันบริเวณช่องคลอด ควรไปพบคุณหมอเพื่อรับการวินิจฉัยหาสาเหตุต่อไป
[embed-health-tool-ovulation]
ปจด คืออะไร
ปจด หรือประจำเดือน เป็นภาวะปกติเมื่อเพศหญิงเข้าสู่วัยเจริญพันธุ์ โดยจะเป็นประจำเดือนครั้งแรก เมื่ออายุประมาณ 12-16 ปี
ประจำเดือน จะเกิดขึ้นทุก ๆ 21-35 วัน โดยมีลักษณะเป็นเลือดไหลออกจากช่องคลอด ซึ่งเกิดจากการหลุดลอกของเยื่อบุโพรงมดลูก เมื่อไข่ของเพศหญิงไม่ได้รับการปฏิสนธิโดยอสุจิของเพศชาย ร่างกายจึงขับเยื่อบุโพรงมดลูกที่เตรียมรองรับการฝังตัวของตัวอ่อนให้หลุดลอกออกตามธรรมชาติ
ประจำเดือนจะไหลติดต่อกันประมาณ 5-7 วัน โดยถ้าไหลน้อยกว่า 2 วัน หรือมากกว่า 7 วัน อาจหมายถึงประจำเดือนมาไม่ปกติ ซึ่งเป็นสัญญาณเตือนเกี่ยวกับระบบสืบพันธุ์
ทั้งนี้ ระหว่างมีประจำเดือน เพศหญิงอาจมีอาการอื่นร่วมด้วย เช่น หงุดหงิดง่าย นอนไม่หลับ อยากอาหาร ปวดท้อง ปวดหลัง ท้องอืด สิวขึ้น
โดยทั่วไป เพศหญิงจะหยุดเป็นประจำเดือนเมื่ออายุ 45-55 ปี หรือหลังเข้าสู่วัยทองแล้ว เนื่องจากในช่วงวัยทอง ร่างกายเพศหญิงจะหยุดผลิตฮอร์โมนเพศเอสโทรเจน และโปรเจสเตอโรน (Progesterone) อันเกี่ยวข้องกับประจำเดือน การตั้งครรภ์ และลักษณะทางเพศต่าง ๆ
ปจด สีดำ เกิดจากอะไร
ปจด สีดำเป็นภาวะสุขภาพที่อาจพบได้ในวันแรก ๆ หรือวันท้าย ๆ ของการมีประจำเดือน โดยเกิดจากการทำปฏิกิริยาของเลือดที่ตกค้างในช่องคลอดกับออกซิเจน หรือที่เรียกว่าการออกซิเดชัน (Oxidation) ซึ่งส่งผลให้เลือดประจำเดือนเปลี่ยนจากสีแดงเป็นสีดำ
นอกจากนี้ ปจด สีดำ อาจเกิดได้จากสาเหตุอื่น ๆ เช่น การตั้งครรภ์ เนื่องจากเมื่อตัวอ่อนฝังตัวที่เยื่อบุโพรงมดลูกแล้ว บางครั้งอาจทำให้มีเลือดไหล โดยเลือดดังกล่าวมักตกค้างในร่างกายระยะหนึ่งก่อนจะไหลออกมาทางช่องคลอด ทำให้พบเป็นสีดำ
อย่างไรก็ตาม แม้ปจด สีดำ จะเป็นภาวะสุขภาพที่ไม่เป็นอันตราย แต่ปจด สีดำ อาจถือเป็นสัญญาณของความผิดปกติได้ เช่น ช่องคลอดตีบตัน โดยเฉพาะหากเป็นร่วมกับอาการดังต่อไปนี้
- เป็นไข้ ตัวร้อน
- ตกขาวมีกลิ่นเหม็น
- คันบริเวณช่องคลอด ช่องคลอดบวม
- พบลิ่มเลือดประจำเดือนจำนวนมาก
- ปัสสาวะลำบาก หรือปัสสาวะแสบขัด
เป็นปจด สีดำ แบบไหนควรไปพบคุณหมอ
หากพบอาการต่อไปนี้ ควรรีบไปพบคุณหมอ ไม่ว่าจะมีปจด สีดำหรือไม่ก็ตาม
- ประจำเดือนไม่มาติดต่อกัน 3 เดือน หรือมากกว่านั้น
- มีระยะห่างระหว่างประจำเดือนน้อยกว่า 21 วัน
- มีระยะห่างระหว่างประจำเดือนมากกว่า 35 วัน
- มีประจำเดือนเกิน 7 วัน
- มีประจำเดือนปริมาณมากหรือน้อยกว่าปกติในแต่ละรอบเดือน
- พบลิ่มเลือดขนาดใหญ่ หรือขนาดเกินเหรียญบาทขึ้นไปปะปนมากับเลือดประจำเดือน
- ประจำเดือนกลับมาเป็นอีกหลังจากหมดเมื่อเข้าสู่วัยทองแล้ว
