ในปัจจุบัน เจลล้างมือ เป็นหนึ่งในสิ่งสำคัญที่ควรพกติดตัว เพื่อช่วยทำความสะอาดและฆ่าเชื้อโรคต่าง ๆ ที่มือได้ ในกรณีที่ไม่สะดวกจะล้างมือด้วยน้ำและสบู่ เจลล้างมือที่ดีควรมีส่วนประกอบของแอลกอฮอล์อย่างน้อย 60% ขึ้นไป เพื่อประสิทธิภาพที่เพียงพอต่อการฆ่าเชื้อโรค
เจลล้างมือ คืออะไร
เจลล้างมือ คือ เจลทำความสะอาดมือที่สามารถพกพาและใช้ในกรณีที่ไม่สะดวกล้างมือด้วยน้ำและสบู่ โดยผู้เชี่ยวชาญด้านสุขภาพแนะนำให้ใช้เจลล้างมือที่มีแอลกอฮอล์อย่างน้อย 60%-95% ถึงจะมีประสิทธิภาพในการฆ่าเชื้อไวรัสและแบคทีเรียได้ นอกจากนี้ ควรเก็บเจลล้างมือให้พ้นจากมือเด็กและสัตว์เลี้ยง
วิธีใช้เจลล้างมือ
เคล็ดลับในการใช้เจลทำความสะอาดมืออย่างมีประสิทธิภาพ มีดังนี้
- หยดเจลล้างมือลงบนฝ่ามือข้างใดข้างหนึ่ง
- ถูเจลล้างมือให้ทั่วทั้งมือและรอบนิ้ว ง่ามนิ้ว รวมถึงบริเวณข้อมือ
- ถูอย่างต่อเนื่อง 30-60 วินาที หรือจนกว่าเจลล้างมือจะแห้ง เพื่อฆ่าเชื้อไวรัส และแบคทีเรีย โดยไม่ต้องล้างน้ำออก
อย่างไรก็ตาม หากมือสกปรกหรือเปื้อนมากเกินไป เช่น เปื้อนโคลน เปื้อนดิน การใช้เจลล้างมืออาจไม่เพียงพอต่อการทำความสะอาด ควรล้างมือด้วยน้ำสะอาดและสบู่
ช่วงเวลาใดบ้างที่ควรล้างมือ
การล้างมือบ่อย ๆ อาจช่วยป้องกันการติดเชื้อ และลดการแพร่กระจายเชื้อโรคสู่ผู้คนอื่นได้ เมื่อทำกิจกรรมบ้างอย่างควรล้างมือ เช่น ควรล้างมือทุกครั้งก่อนทำกิจกรรม ดังต่อไปนี้
- ก่อน ระหว่าง และหลังเตรียมอาหาร รวมไปถึงก่อนรับประทาน
- ก่อนและหลังจากการดูแลผู้ป่วย
- หลังจากไอหรือจาม
- หลังจากเข้าห้องน้ำ
- หลังจากสัมผัสสิ่งของบางอย่างที่อาจสกปรก
- หลังจากสัมผัสสัตว์ อาหารสัตว์ หรือมูลสัตว์
- หลังจากสัมผัสขยะ
ข้อควรระวังในการใช้เจลล้างมือ
- ควรระมัดระวังและเก็บเจลล้างมือให้พ้นมือเด็กเล็ก และสัตว์เลี้ยง
- ควรใช้เจลล้างมือในบริเวณที่มีอากาศถ่ายเทสะดวก เนื่องจากเจลล้างมือมีส่วนผสมของแอลกอฮอล์ที่เป็นสารระเหยง่าย และอาจติดไฟได้
- เจลล้างมือที่มีแอลกอฮอล์น้อยกว่า 60% อาจมีประสิทธิภาพไม่เพียงพอต่อการฆ่าเชื้อไวรัสและแบคทีเรีย
- เจลล้างมือไม่สามารถช่วยกำจัดสารเคมีได้ เช่น ยาฆ่าแมลง โลหะหนัก
- หากใช้เจลล้างมือแล้วเกิดอาการแพ้ เช่น ผื่นขึ้น ปวดหรือแสบมือ ผิวแห้ง ควรหยุดใช้และรีบไปปรึกษาคุณหมอ
- หากใช้แล้วรู้สึกมือแห้ง ควรทาครีมบำรุงมือ หรือเปลี่ยนผลิตภัณฑ์เจลล้างมือที่เหมาะสมกับผิว
- หากมือเปื้อนมาก เช่น เปื้อนดิน เปื้อนโคลน รวมถึงมีความมันที่มือ ควรล้างมือด้วยน้ำสะอาดและถูสบู่
วิธีทำเจลล้างมือด้วยตัวเอง
ส่วนประกอบการทำเจลล้างมือ
- น้ำสะอาด 646.6 มิลลิลิตร
- เอทานอล (Ethanol) 95% 540 มิลลิลิตร
- ไตรโคลซาน (Triclosan) สารสังเคราะห์ที่มีประสิทธิภาพในการต้านเชื้อแบคทีเรียและไวรัส 1.2 กรัม
- คาร์โบพอล 940 (Carbopol 940) สารที่ทำให้เป็นเนื้อเจล 3.6 กรัม
- ไตรเอทาโนลามีน (Triethanolamine) ใช้ปรับค่า pH 9.6 มิลลิลิตร
ขั้นตอนการทำเจลล้างมือ
- ล้างมือ รวมถึงอุปกรณ์ต่าง ๆ ให้สะอาด
- เตรียมน้ำสะอาด 525.6 มิลลิลิตร
- ตวง Carbopol 940 3.6 กรัม
- ผสมน้ำสะอาดและ Carbopol 940 ให้เข้ากัน
- กรองส่วนผสมที่ได้ด้วยตะแกรง แยกเอาแต่ส่วนที่เป็นเนื้อเดียวกัน
- ตวง Trichosan 1.2 กรัม แล้วค่อย ๆ เทเอทานอล 95% 540 มิลลิลิตร ลงไปแล้วคนให้เข้ากัน
- นำเอาส่วนผสมที่พักไว้ก่อนหน้านี้มาเทรวมกัน แล้วคนให้เข้ากัน อาจเติมกลิ่นได้ตามใจชอบ
- ตวง Triethanolamine 9.6 มิลลิลิตร ผสมกับน้ำสะอาด 120 มิลลิลิตร คนให้เข้ากัน
- ค่อย ๆ เทส่วนผสมทั้งหมดมารวมกัน คนจนได้ความหนืดของเจล
- เทใส่บรรจุภัณฑ์
หากทำเจลล้างมือเองอย่างไม่ถูกต้องและไม่ได้มาตรฐาน อาจทำให้เจลล้างมือไม่มีประสิทธิผลในการทำความสะอาดและฆ่าเชื้อโรค
