ริดสีดวงคนท้อง เป็นอาการทั่วไปที่พบได้บ่อยตอนท้อง สาเหตุเกิดจากฮอร์โมนที่เปลี่ยนแปลงไปในระหว่างตั้งครรภ์ รวมทั้งขนาดมดลูกที่ใหญ่ขึ้นจึงไปกดทับเส้นเลือดจนเกิดการบวมอักเสบได้ รวมทั้งขนาดมดลูกไปกดทับลำไส้ใหญ่ทำให้ขับถ่ายได้ไม่สุด ทั้งนี้ คนท้องอาจจะเกิดอาการริดสีดวง หรือท้องผูกร่วมด้วย อย่างไรก็ตาม คนท้องสามารถดูแลตนเองเพื่อป้องกันริดสีดวงคนท้อง และอาการท้องผูกได้
[embed-health-tool-pregnancy-weight-gain]
ริดสีดวงคนท้อง เกิดจากสาเหตุใด
ริดสีดวงคนท้อง หรือริดสีดวงทวารในภาวะตั้งครรภ์ หมายถึง ภาวะที่เส้นเลือดในอวัยวะส่วนล่างของอวัยวะขับถ่ายเกิดอาการบวม ในบางกรณี ผนังของเส้นเลือดขยายจนมีลักษณะบางจนเส้นเลือดนูนและเกิดการระคายเคือง โดยเฉพาะอย่างยิ่งในขณะะขับถ่าย ภาวะที่รบกวนและสร้างความเจ็บปวดนี้เกิดขึ้นได้ในขณะตั้งครรภ์ในช่วงสามเดือนแรก และอาจเกิดจากอาการท้องผูก เนื่องจากแรงกดที่เพิ่มขึ้นบนลำไส้ใหญ่ส่วนปลายส่งผลเกิดอาการคนท้องท้องผูก
ริดสีดวงทวาร คืออะไร
ริดสีดวงทวาร หมายถึง การมีกลุ่มของหลอดเลือดดำบริเวณปลายสุดของลำไส้ใหญ่และที่ขอบรูทวารหนักโป่งพองและยื่นออกมา แบ่งเป็น 2 ชนิด
1) ริดสีดวงทวารชนิดเป็นภายใน หมายถึง
ริดสีดวงทวารที่เกิดเหนือทวารหนักขึ้นไปตามปกติจะไม่โผล่ออกมาให้เห็นและคลำไม่ได้และมักจะถูกคลุมด้วยเยื่อลำไส้ใหญ่ตอนปลายสุดจะไม่ก่อให้เกิดความเจ็บปวดในขณะที่ยังไม่มีอาการแทรกซ้อน
2) ริดสีดวงทวารชนิดเป็นภายนอก หมายถึง
ริดสีดวงที่เกิดขึ้นบริเวณปากรอยย่นของทวารหนัก สามารถมองเห็นและคลำได้ หลอดเลือดที่โป่งพองจะถูกคลุมด้วยผิวหนังจึงอาจเกิดความเจ็บปวดได้เพราะผิวหนังมีปลายประสาทรับความรู้สึก
สาเหตุริดสีดวงทวาร
- ปัจจัยทางพันธุกรรม
- ผู้ที่มีอาชีพที่ต้องยืนนาน ๆ จะมีผลให้ความดันเลือดในหลอดเลือดดำบริเวณปากทวารไหลกลับสู่หลอดเลือดดำในช่องท้องช้าลง โดยทั่วไปหลอดเลือดดำมีลิ้นเพื่อให้เลือดดำไหลกลับได้ทางเดียวแต่เมื่อการไหลของเลือดดำช้าลงประกอบกับมีความดันในช่องท้องสูงจึงเกิดการคั่งของหลอดเลือดดำบริเวณกลุ่มหลอดเลือดปากรูทวารหนักส่งผลให้กลุ่มหลอดเลือดดำโป่งพองจนเกิดอาการของโรค
- เกิดจากโรคแทรกซ้อนของโรคอื่น ๆ เช่น โรคตับแข็ง หรือโรคตับอักเสบไวรัสบีซึ่งจะมีอาการท้องมานในระยะสุดท้าย และเมื่อมีน้ำในช่องท้องมาก ๆจะส่งผลไปกดการไหลเวียนเลือดในช่องท้องเป็นสาเหตุทำให้หลอดเลือดดำไหลกลับเข้าช่องท้องได้ไม่ดีนัก
อาการริดสีดวงทวาร
- ระยะที่ 1 – มีเส้นเลือดดำโป่งพองในทวารหนักเวลาเบ่งถ่ายอุจจาระจะมีเลือดไหลออกมาด้วย ถ้าท้องผูกเลือดจะออกมากยิ่งขึ้น
- ระยะที่ 2– อาการมากขึ้น หัวริดสีดวงทวารโตมากขึ้นเริ่มโผล่ออกมาพ้นทวารหนักแล้วพอควร เวลาเบ่งอุจจาระจะออกมาให้เห็นมากขึ้นแต่เวลาถ่ายอุจจาระเสร็จแล้วจะหดกลับเข้าไปภายในทวารหนักได้เอง
- ระยะที่ 3– อาการรุนแรงมากยิ่งขึ้นเวลาถ่ายอุจจาระหัวริดสีดวงทวารจะโผล่ออกมามากกว่าเดิม หรือเวลาจาม ไอยกสิ่งของหนัก ๆ ที่ความเกร็ง เบ่งในท้องเกิดขึ้นหัวริดสีดวงทวารจะออกมาข้างนอกทวารหนักแล้วก็กลับเข้าที่เดิมไม่ได้ ต้องเอานิ้วมือดันๆ เข้าไปถึงจะเข้าไปอยู่ภายในทวารหนักได้
- ระยะที่ 4 – ริดสีดวงกำเริบมาก โตมากขึ้น มองเห็นได้จากภายนอกอย่างชัดเจนเกิดอาการบวม อักเสบ อาการแทรกซ้อน รุนแรงมาก มีเลือดออกมาเสมอ อาจมีน้ำเหลืองเมือกลื่น และอุจจาระก็ยังตามออกมาอีกด้วยทำให้เกิดความสกปรกและมีอาการเปียกชื้นอยู่ตลอดเวลา อาจเกิดอาการคันด้วยบางทีอาจเน่าและอักเสบมากยิ่งขึ้น การติดเชื้อโรคเป็นไปได้ง่าย และเมื่อเลือดออกมาเรื่อย ๆ จะเกิดอาการซีด มีอาการอ่อนเพลีย น้ำหนักตัวลดลงจะเกิดอาการหน้ามืด
การป้องกันและการรักษาริดสีดวงคนท้องและท้องผูกขณะตั้งครรภ์
เพื่อป้องกันริดสีดวงคนท้องและอาการท้องผูกขณะตั้งครรภ์ ควรดูแลรักษาสุขภาพตามคำแนะนำต่อไปนี้
- เพิ่มปริมาณกากใยในอาหาร (ผลไม้ ผัก และธัญพืช)
- ดื่มน้ำมากๆ (เครื่องดื่มชนิดอื่นๆสามารถช่วยได้ เช่นน้ำผลไม้หรือซุป)
- หลีกเลี่ยงการเบ่งขณะขับถ่าย
- ออกกำลังกายสม่ำเสมอ
วิธีบรรเทาอาการระคายเคืองจากภาวะริดสีดวงคนท้อง
หากเกิดอาการคันหรือระคายเคืองเมื่อเป็นริดสีดวงคนท้อง สามารถบรรเทาได้ด้วยวิธีต่อไปนี้
- ทำความสะอาดทวารหนักหลังขับถ่าย เช็ดด้วยกระดาษชำระเบา ๆ จากด้านหน้าไปด้านหลัง
- แช่น้ำอุ่นเพื่อบรรเทาอาการคัน อาจใส่เบคกิ้งโซดาในน้ำที่แช่
- ประคบเย็น
- อย่านั่งนานเกินไป ลุกขึ้นยืนหรือเดินหลังการนั่งเป็นระยะเวลานาน
ควรพบหมอเมื่อใด
เมื่อเป็นริดสีดวงคนท้องแล้วพบว่ามีภาวะเลือดออกจากทางเดินอาหารส่วนล่าง ควรรีบไปพบคุณหมอ รวมทั้งอาการถ่ายเป็นเลือด เนื่องจากอาจบ่งชี้ถึงอาการที่ร้ายแรง เช่น ติ่งเนื้อในลำไส้ใหญ่ โรคลำไส้ใหญ่อักเสบ โรคโครห์น (Crohn’s disease) โรคผนังลำไส้ใหญ่โป่งพอง และโรคมะเร็งลำไส้ใหญ่
อย่างไรก็ตาม ริดสีดวงคนท้องมักหายไปหลังจากการคลอด ทั้งนี้ ระหว่างการตั้งครรภ์ ควรหลีกเลี่ยงพฤติกรรมที่ทำให้เกิดอาการท้องผูกเพื่อป้องกันริดสีดวงคนท้องและอาการท้องผูก
