การวางแผนครอบครัว คือ การที่คู่รักหรือคู่แต่งงานกำหนดเป้าหมายร่วมกันเกี่ยวกับการสร้างครอบครัว เช่น จะมีลูกหรือไม่ จะมีลูกเมื่อใด จะมีลูกกี่คน เพื่อให้สอดคล้องกับภาวะสุขภาพและการเงิน รวมถึงการปรับตัวเข้าหากันของคู่สมรส การตกลงบทบาทหน้าที่กันภายในครอบครัว ซึ่งอาจช่วยให้สามารถเตรียมความพร้อมในด้านต่าง ๆ เช่น สุขภาพร่างกาย สุขภาพจิตใจ สภาพแวดล้อมที่อยู่อาศัย ให้เหมาะสมกับการมีลูกหรือการสร้างครอบครัว
[embed-health-tool-ovulation]
การวางแผนครอบครัว คืออะไร
การวางแผนครอบครัว คือ การที่คู่รักหรือคู่แต่งงานปรึกษาและกำหนดเป้าหมายร่วมกันเกี่ยวกับการสร้างครอบครัว เช่น เรื่องการมีลูก ว่าจะมีลูกหรือไม่มี จะมีลูกกี่คน จะมีลูกเมื่อใด จะมีลูกห่างกันกี่ปี รวมถึงการเลือกวิธีคุมกำเนิดที่เหมาะสม เช่น การนับวันปลอดภัย การรับประทานยาคุมกำเนิด การทำหมัน เพื่อให้สร้างครอบครัวได้ตามเป้าหมาย โดยอาจต้องคำนึงถึงภาวะสุขภาพของทั้งคู่ สภาพทางการเงิน และสภาพสังคมด้วย
จุดประสงค์ของการวางแผนครอบครัว
การวางแผนครอบครัวอาจมีจุดประสงค์ ดังนี้
- หลีกเลี่ยงการตั้งครรภ์ที่ไม่พึงประสงค์
- ช่วยให้ตั้งครรภ์เมื่อพร้อมที่จะมีลูก
- เพื่อให้สามารถมีลูกตามจำนวนที่เหมาะสมกับสภาพคล่องทางการเงิน เพื่อให้สามารถเลี้ยงลูกจนเติบโตได้
- ช่วยให้กำหนดระยะห่างในการมีลูกแต่ละคนได้อย่างเหมาะสม
- อาจส่งเสริมให้มีลูกในอายุที่เหมาะสม
- ช่วยให้สามารถเลือกวิธีคุมกำเนิดที่เหมาะสมได้
ประโยชน์ของการวางแผนครอบครัว
การวางแผนครอบครัวอาจมีประโยชน์ ดังนี้
- ประโยชน์ด้านสุขภาพ
- สุขภาพของคู่รักหรือคู่แต่งงาน ทำให้คู่รักหรือคู่แต่งงานมีเวลาเตรียมพร้อมในการมีลูก ไม่ว่าจะเป็นทางด้านร่างกายหรือจิตใจ โดยเฉพาะฝ่ายหญิง ซึ่งการวางแผนมีลูกอาจช่วยลดความเสี่ยงในการเสียชีวิตหรือทุพพลภาพของคุณแม่และลูกน้อย รวมถึงยังอาจช่วยป้องกันการตั้งครรภ์ที่มีภาวะเสี่ยงสูง เช่น คุณแม่ตั้งครรภ์อายุน้อยหรือมากเกินไป ตั้งครรภ์ถี่ มีโรคประจำตัว
- สุขภาพของเด็ก การเว้นระยะห่างในการมีลูกอย่างน้อย 18 เดือน โดยเฉพาะในคุณแม่วัยรุ่น และคุณแม่ที่มีบุตรเกิน 4 คน อาจช่วยลดความเสี่ยงในการเกิดภาวะคลอดก่อนกำหนด และทารกน้ำหนักแรกเกิดน้อยได้
- ประโยชน์ด้านสภาพครอบครัว การมีลูกน้อย หรือมีลูกห่างกันตามเวลาที่เหมาะสม อาจช่วยลดปัญหาสภาพคล่องทางการเงินหรืออาจช่วยให้บริหารการเงินในครอบครัวได้ดีกว่าการมีลูกโดยไม่วางแผนครอบครัว ทั้งยังอาจช่วยส่งเสริมด้านการเลี้ยงดูลูก ให้ลูกได้รับการศึกษาที่ดี คุณพ่อคุณแม่มีเวลาดูและทำกิจกรรมร่วมกับลูกได้อย่างเต็มที่
คำแนะนำในการวางแผนครอบครัว
การวางแผนครอบครัวที่ดีอาจต้องคำนึงถึงปัจจัยดังต่อไปนี้
- การเลือกคู่ครองที่เหมาะสม เช่น มีความเข้าใจซึ่งกันและกัน รู้จักประนีประนอมกัน รู้จักปรับตัวเข้าหากัน พร้อมเรียนรู้และให้อภัยซึ่งกันและกัน อาจเป็นปัจจัยแรกที่ควรคำนึงถึงเมื่อต้องการสร้างครอบครัว เพราะหากขาดปัจจัยเหล่านี้อาจก่อให้เกิดปัญหาหย่าร้างขึ้นในอนาคตได้
- การคุมกำเนิด ถือเป็นสิ่งสำคัญที่ต้องคำนึงถึงหากยังไม่พร้อมจะมีลูก หรือไม่อยากมีลูกเพิ่มแล้ว ซึ่งการคุมกำเนิดมีหลายวิธี เช่น การรับประทานยาคุมกำเนิด การฝังเข็มยาคุมกำเนิด การใช้ถุงยางอนามัย การนับวันปลอดภัย การทำหมัน อย่างไรก็ตาม ควรปรึกษาคุณหมอเพื่อหาวิธีคุมกำเนิดที่เหมาะสม
- การวางแผนมีลูก หากทั้ง 2 ฝ่ายเตรียมพร้อมที่จะมีลูก ควรวางแผนว่าต้องการมีลูกกี่คน และควรเว้นระยะห่างในการมีลูกกี่ปี เพื่อให้ร่างกายได้ฟื้นฟูและมีเวลาเลี้ยงดูและเอาใจใส่ลูกคนก่อนได้อย่างเต็มที่
- การเตรียมเป็นพ่อแม่ที่ดี พ่อแม่ควรมีวุฒิภาวะทางอารมณ์ พร้อมจะอบรมสั่งสอนลูกด้วยความรัก ความเอาใจใส่ และไม่ใช้ความรุนแรง นอกจากนี้ ควรมีเวลาใกล้ชิดหรือทำกิจกรรมร่วมกับลูก สามารถให้คำปรึกษากับลูก และเป็นแบบอย่างที่ดีให้เขาได้
