ทารกแหวะนม อย่าตกใจ ลองหาสาเหตุเพื่อแก้ไขอาการน่าห่วงของลูกน้อย

ทารกแหวะนม สามารถเกิดขึ้นได้เป็นครั้งคราว โดยเฉพาะในช่วงขวบปีแรก เนื่องจากเด็กกำลังปรับตัวเข้ากับการกินอาหาร และร่างกายกำลังค่อยๆ พัฒนาขึ้น ส่วนใหญ่มักจะหายไปภายใน 6-24 ชั่วโมง โดยที่ไม่ต้องทำอะไรเป็นพิเศษ นอกจากดูให้แน่ใจว่า ลูกไม่ขาดน้ำเท่านั้น แต่ต้องตรวจสอบให้มั่นใจว่า ลูกแหวะนม ไม่ใช่การอาเจียนอย่างต่อเนื่อง เพราะนั่นอาจเป็นสัญญาณของปัญหาสุขภาพที่ร้ายแรงได้

 ทารกแหวะนมหรืออาเจียน

ก่อนอื่นคุณพ่อคุณแม่ต้องรู้จักความแตกต่างระหว่างการอาเจียนจริงๆ กับการแหวะอาหารของเด็ก การอาเจียนเป็นการที่อาหารที่อยู่ในกระเพาะพุ่งออกมาโดยไม่สามารถบังคับได้ ขณะที่การแหวะ (ที่พบบ่อยให้เด็กวัยต่ำกว่าหนึ่งขวบ) เป็นการที่เด็กขย้อนเอาอาหารออกมาทางปาก ปกติแล้วมักจะมาพร้อมกับอาการเรอ

การอาเจียนเกิดขึ้นเมื่อกล้ามเนื้อหน้าท้องและกระบังลมเกร็งอย่างรุนแรง ในขณะที่กล้ามเนื้อกระเพาะอาหารหย่อนตัว ปฏิกิริยาสะท้อนนี้ถูกกระตุ้นจาก “ศูนย์ควบคุมการอ้วก” ในสมอง หลังจากที่มันถูกกระตุ้นโดยเส้นประสาทจากกระเพาะอาหารและลำไส้ ที่อาจเกิดจากสาเหตุเหล่านี้

• ระบบย่อยอาหารระคายเคืองหรือบวมขึ้น เนื่องจากอาการติดเชื้อหรือเกิดการอุดตัน
• สารเคมีในเลือด (อย่างเช่นจากยา)
• การถูกกระตุ้นทางประสาทสัมผัส เช่น ภาพหรือกลิ่น
• การกระตุ้นจากประสาทหูส่วนกลาง (อย่างเช่น การอาเจียนที่เกิดจากการวิงเวียน)

สาเหตุของทารกแหวะนม

สาเหตุที่พบได้บ่อยของการแหวะหรืออาเจียนในเด็ก แตกต่างกันไปตามช่วงอายุ เช่น ในช่วงสองสามเดือนแรก ทารกส่วนใหญ่จะแหวะนมเล็กน้อยออกมา ปกติแล้วจะเป็นในช่วงชั่วโมงแรกหลังป้อนนม ปกติจะเกิดขึ้นเป็นครั้งคราว อาการนี้จะลดน้อยลงเมื่อเด็กโตขึ้น แต่อาจยังปรากฏอยู่บ้างเล็กน้อยจนอายุ 10-12 เดือน ซึ่งถ้าไม่มีอาการอื่น และไม่ทำให้เด็กน้ำหนักลดลง ก็ถือว่าไม่ผิดปกติ แต่หากเด็กมีอาการอาเจียนต่อเนื่อง อาจมีสาเหตุต่างๆ ดังนี้

โรคลำไส้อุดตัน

ในช่วงอายุสองสัปดาห์จนถึงสี่เดือน การอาเจียนอย่างต่อเนื่องอาจมีสาเหตุมาจาก การที่กล้ามเนื้อบริเวณทางออกของกระเพาะอาหารหนาตัวขึ้น ทำให้เกิดการอุดตัน จนอาหารไม่สามารถผ่านเข้าไปสู่ลำไส้ได้ นี่เป็นอาการร้ายแรงที่ต้องรักษาอย่างทันท่วงทีด้วยการผ่าตัด เพื่อเปิดทางที่ถูกอุดตันนี้ สัญญาณสำคัญของอาการนี้คือ อาการอาเจียนพุ่งเกิดขึ้นทุก 15-30 นาทีหรือน้อยกว่านั้น ทุกครั้งหลังการป้อนอาหาร ถ้าเป็นเช่นนี้ควรรีบไปหาหมอทันที

กรดไหลย้อน หรือภาวะไหลย้อนในเด็ก

บางครั้งการที่ทารกแหวะนมในช่วงสองสามสัปดาห์แรกจนถึงหลายเดือน อาจแย่ลงแทนที่จะดีขึ้น แม้จะไม่ใช่การอาเจียนแบบพุ่ง แต่หากเกิดขึ้นตลอดเวลาเนื่องจากกล้ามเนื้อส่วนล่างของหลอดอาหารหย่อนตัวมากเกินไป ทำให้อาหารจากกระเพาะไหลย้อนกลับข้นมาได้ อาการนี้เรียกอีกอย่างว่า กรดไหลย้อน (GERD) หรือ ภาวะไหลย้อนในเด็ก (Infant Reflux) อาการนี้ปกติแล้วควบคุมได้ด้วยวิธีการดังต่อไปนี้

• อย่าป้อนนมเด็กมากเกินไป หรือเปลี่ยนมาป้อนครั้งละน้อยๆ แต่บ่อยขึ้นแทน
• ให้เด็กเรอทุกครั้งหลังป้อนนม
• ประคองให้ทารกอยู่ในท่าหลังตรงอย่างน้อย 30 นาทีหลังป้อนนม
• ถ้าทำแบบนี้แล้วไม่ได้ผล อาจต้องรับการรักษาจากผู้เชี่ยวชาญเฉพาะด้านต่อไป

การติดเชื้อ

สาเหตุของการที่ทารกแหวะนมมักเกิดจากการติดเชื้อที่กระเพาะอาหารหรือลำไส้ ส่วนใหญ่เกิดจากไวรัส แต่บางครั้งก็อาจเกิดจากแบคทีเรียหรือแม้แต่พยาธิ อาการติดเชื้อยังอาจทำให้เด็กมีไข้ ท้องเสีย คลื่นไส้ และปวดท้องร่วมด้วย

ไวรัสโรต้า เป็นสาเหตุที่พบบ่อยในการทำให้ทารกแหวะนมและเด็กเล็กอาเจียน โดยมักจะมีอาการท้องเสียและมีไข้ตามมาด้วย ไวรัสเหล่านี้ติดต่อได้ แต่อาจพบได้น้อยลงในปัจจุบัน เนื่องจากมีวัคซีนที่สามารถป้องกันโรคนี้ได้ นอกเหนือจากไวรัสโรต้าที่เป็นไวรัสที่ทำให้เกิดอาการอักเสบของกระเพาะอาหารและลำไส้แล้ว ยังมีไวรัสชนิดอื่น อย่างเช่น โนโรไวรัส เอนเทอโรไวรัส และอะดีโนไวรัส

บางครั้งการติดเชื้อนอกระบบย่อยอาหารอาจทำให้เกิดการอาเจียนได้ เช่น การติดเชื้อระบบหายใจ การติดเชื้อทางเดินปัสสาวะ หูชั้นกลางอักเสบ เยื่อหุ้มสมองอักเสบ และไส้ติ่งอักเสบ อาการเหล่านี้ต้องได้รับการรักษาทันที ฉะนั้น ควรระวังสัญญาณอันตรายเหล่านี้ให้ดี

• มีเลือดหรือน้ำดี (สีเขียว) ปนออกมาในอาเจียน
• ปวดท้องอย่างหนัก
• อาเจียนต่อเนื่องอย่างหนัก
• ท้องบวมโต
• อาการง่วงซึม หรือหงุดหงิดผิดปกติ
• อาการชัก
• สัญญาณของการขาดน้ำต่างๆ เช่น ปากแห้ง ไม่มีน้ำตา ปัสสาวะน้อย
• ไม่ยอมดื่มน้ำ
• อาเจียนต่อเนื่องมากกว่า 24 ชั่วโมง

ถ้าทารกแหวะนม ควรจับตาดูอย่างใกล้ชิด และจงเชื่อสัญชาตญาณตัวเอง และติดต่อหมอโดยด่วนหากไม่แน่ใจ

การดูแลทารกแหวะนมที่บ้าน

ในกรณีส่วนใหญ่ หากทารกแหวะนมออกมาก็ดูแลและหมั่นสังเกตอาการได้ที่บ้าน สิ่งสำคัญที่สุดก็คือ การดูให้แน่ใจว่าลูกน้อยได้ดื่มน้ำอย่างเพียงพอเพื่อที่จะไม่ขาดน้ำ

หากทารกแหวะนม สามารถให้นมต่อไปได้ทั้งนมแม่หรือนมขวด แต่ถ้าเด็กเริ่มมีสัญญาณของอาการขาดน้ำ ให้ปรึกษาหมอหรือเภสัชกรว่า ควรให้เกลือแร่เพื่อป้องกันอาการขาดน้ำแก่ลูกได้หรือไม่ ผงเกลือแร่จะช่วยทดแทนน้ำและเกลือที่สูญเสียไป เนื่องจากการอาเจียนและท้องเสีย

ในเด็กที่โตขึ้นหน่อย ให้เด็กจิบน้ำบ่อยๆ แต่ควรหลีกเลี่ยงน้ำผลไม้หรือน้ำที่มีแก๊ส จนกว่าเด็กจะรู้สึกดีขึ้น ถ้าเด็กไม่ขาดน้ำ และยังกินอาหารได้ ควรให้กินอาหารตามปกติ แต่ถ้าเด็กมีอาการขาดน้ำ ควรปรึกษาหมอเรื่องการให้เกลือแร่เพิ่มเติม

ถ้าเด็กมีอาการท้องเสียและอาเจียน ควรให้หยุดเรียนหรือไม่ไปที่สถานรับเลี้ยงเด็ก จนกว่าจะครบ 48 ชั่วโมงของการอาเจียนหรือท้องเสียครั้งสุดท้าย เพื่อป้องกันการแพร่เชื้อไปยังเด็กอื่น

[embed-health-tool-vaccination-tool]