ขนคุด การรักษาและวิธีป้องกันด้วยตัวเอง

ขนคุด คือ เส้นขนที่งอกโผล่พ้นผิวหนังแล้ว แต่งอกลับลงไปใต้ผิวหนังอีกครั้ง หรือเส้นขนที่งอกออกมาจากรูขุมขน หรือ ปุ่มรากผม ที่อยู่ใต้ผิวหนัง แต่ไม่โผล่พ้นผิวหนังตามปกติ กลับม้วนงออยู่ใต้ผิวหนัง หรือม้วนกลับลงไปในรูขุมขน ขนคุดอาจทำให้เสียความมั่นใจ หรืออาจสร้างความรำคาญใจเมื่อพบเห็นและสัมผัส นอกจากนี้ หากดูแลรักษาขนคุดไม่ถูกวิธี ก็อาจทำให้ตุ่มเล็ก ๆ ติดเชื้อ และลุกลามเป็นปัญหาผิวร้ายแรงได้เช่นกัน

[embed-health-tool-bmi]

ขนคุด คืออะไร

ขนคุด คือ เส้นขนที่งอกโผล่พ้นผิวหนังแล้ว แต่งอกลับลงไปใต้ผิวหนังอีกครั้ง หรือเส้นขนที่งอกออกมาจากรูขุมขน หรือปุ่มรากผม (Hair Follicle) ที่อยู่ใต้ผิวหนัง แต่ไม่โผล่พ้นผิวหนังตามปกติ กลับม้วนงออยู่ใต้ผิวหนัง หรือม้วนกลับลงไปในรูขุมขน ส่งผลให้ผิวหนังบริเวณนั้นมีลักษณะเป็นตุ่มนูน บางครั้งอาจมองเห็นเส้นขนอยู่ใต้ผิวหนัง และมักเกิดบริเวณเดียวกันเป็นหย่อม ๆ หากขนคุดเกิดการติดเชื้อหรืออักเสบ อาจเกิดเป็นตุ่มแดง หรือตุ่มหนอง ลักษณะคล้ายสิว

ขนคุดสามารถเกิดได้ทุกที่ โดยสาเหตุหลักที่ทำให้เกิดขนคุด คือ การกำจัดขนด้วยการโกน การถอน และการแว็กซ์ โดยบริเวณที่มักเกิดขนคุด ได้แก่ ใบหน้า ลำคอ รักแร้ อวัยวะเพศ และขา

ปัจจัยเสี่ยงที่ทำให้เกิดขนคุด

ขนคุดสามารถเกิดขึ้นได้กับทุกเพศ ทุกวัย โดยเฉพาะอย่างยิ่งวัยรุ่นและผู้ใหญ่ ซึ่งผู้ที่มีแนวโน้มที่จะเกิดขนคุดอาจได้แก่

• เซลล์ผิวหนังที่ตายแล้วหรือน้ำมันอุดตันรูขุมขน
• ผิวแห้ง
• ขนหยิกหนา หรือขนเส้นใหญ่
• โกนขนชิดผิวหนังเกินไป หรือโกนขนย้อนแนวขน
• ขัดผิวแรงเกินไป หรือใช้ผลิตภัณฑ์ทำความสะอาดที่ทำให้ผิวระคายเคือง

การรักษาขนคุด

ขนคุดส่วนใหญ่อาจหายได้เองโดยไม่ต้องรักษา เพียงแต่ต้องใช้เวลาประมาณ 1-6 เดือน หากอยากให้ขนคุดหายเร็วขึ้น วิธีเหล่านี้อาจช่วยได้

• หยุดกำจัดขนในบริเวณที่มีขนคุด
• อย่าพยายามบีบหรือแกะเกาขนคุด เพราะเชื้อแบคทีเรียอาจเข้าไปในบาดแผลที่เกิดขึ้น เพิ่มความเสี่ยงให้ผิวหนังติดเชื้อ และอาจทำให้เป็นแผลเป็นได้
• ประคบร้อนในบริเวณที่มีขนคุด
• สวมเสื้อผ้าหลวม ๆ จนกว่าขนคุดจะหาย
• ไม่ขัดผิวระหว่างมีขนคุด

หากทำวิธีข้างต้นหรือปล่อยไว้แล้วขนคุดไม่หาย อาจปรึกษาคุณหมอเพื่อทำการรักษาด้วยวิธีอื่น ๆ ดังนี้

รักษาด้วยยา

• ทายาสเตียรอยด์เพื่อช่วยลดการบวม อักเสบ และระคายเคือง
• ทายาที่มีส่วนประกอบของสารอนุพันธ์ของวิตามินเอ หรือเรตินเอ (Retinoids หรือ Retin A) เพื่อช่วยขจัดเซลล์ผิวที่ตายแล้ว และอาจช่วยไม่ให้สีผิวคล้ำลงเพราะขนคุด
• ทาหรือกินยาปฏิชีวนะเพื่อช่วยรักษาอาการติดเชื้อ

รักษาด้วยเลเซอร์

• อาจช่วยกำจัดขนในระดับลึกกว่า และยับยั้งไม่ให้ขนงอกขึ้นมาอีกครั้ง แต่วิธีนี้อาจทำให้เกิดตุ่มพอง แผลเป็น หรือผิวหนังสีเข้มขึ้นได้

วิธีป้องกันขนคุด

• ขัดผิวเป็นประจำ และทำให้ผิวชุ่มชื้นอยู่เสมอ
• หลีกเลี่ยงการใช้ผลิตภัณฑ์ที่อุดตันรูขุมขน
• ทาครีมที่มีส่วนผสมของกรดอัลฟาไฮดรอกซี หรือเอเอชเอ (Alpha Hydroxy Acid หรือ AHA) หรือกรดไกลโคลิค (Glycolic Acid) ระหว่างกำจัดขน เพื่อให้ผิวเรียบเนียนและลดโอกาสเกิดขนคุด
• รักษาความสะอาดของผิวหนัง โดยเฉพาะอย่างยิ่งบริเวณที่มีแนวโน้มเกิดขนคุดได้ง่าย ไม่ควรให้เหงื่อหมักหมม
• หากจำเป็นต้องโกนขน ควรใช้มีดโกนใบเดี่ยว เพราะมีดโกนใบคู่อาจทำให้เหลือตอขนลึกลงไปใต้ผิวหนัง โดยโกนขนตามแนวขน และไม่โกนขนชิดผิวหนังมากเกินไป นอกจากจะช่วยป้องกันขนคุดแล้ว ยังอาจช่วยป้องกันไม่ให้เชื้อแบคทีเรียเข้าสู่ผิวผ่านรอยโกนขนได้ด้วย
• หลีกเลี่ยงการกำจัดขน หากเลี่ยงไม่ได้ ควรเลือกวิธีกำจัดขนที่ลดความเสี่ยงการเกิดขนคุด อย่าง การเลเซอร์กำจัดขน การกำจัดขนด้วยกระแสไฟฟ้า (Electrolysis) หรือการทายาที่ช่วยชะลอการงอกใหม่ของขน เช่น ยาอีฟลอร์นิทีน (Eflornithine)