เลือดกำเดาไหล หมายถึงอาการที่มีเลือดไหลออกจากจมูก ข้างใดข้างหนึ่งหรือสองข้างพร้อมกันก็ได้ แม้ว่าอาการเลือดกำเดาไหลนั้นอาจจะดูน่ากลัว แต่โดยปกติแล้วมักจะไม่เป็นอันตรายใดๆ มีใครรู้บ้างว่าแท้จริงแล้วนั้น เลือดกำเดาไหลออกจากส่วนไหนของจมูก
เข้าใจถึงโครงสร้างของจมูก
โครงสร้างของจมูกนั้นประกอบด้วย กระดูกและกระดูกอ่อนภายใต้ผิวหนัง ซึ่งเป็นตัวกำหนดขนาดและรูปร่างของจมูก ส่วนโครงสร้างอื่นๆ ภายในและด้านหลังจมูกจะช่วยในการหายใจ
กระดูกทำหน้าที่รองรับส่วนสะพานจมูก และกระดูกอ่อนส่วนบนรองรับด้านข้างจมูก กระดูกอ่อนส่วนล่างช่วยกำหนดความกว้าง ความสูง ฐานรอบๆ จมูก และกำหนดรูปร่างของรูจมูกและปลายจมูก
ภายในโพรงจมูกนั้นจะมีช่องกลวงภายในด้านหลังของจมูกเพื่อให้อากาศไหลผ่านได้ ส่วนผนังกลางจมูก (Septum) ที่สร้างขึ้นมาจากกระดูกอ่อนและกระดูกนั้นคั่นกลางระหว่างรูจมูกทั้งสอง ส่วนกระดูกม้วน (Turbinates) ที่ด้านข้างจมูกแต่ละด้านมีลักษณะเป็นแนวกระดูกโค้งที่เชื่อมต่อกับเยื่อเมือก ทำหน้าที่เพิ่มความอุ่นและความชื้นให้กับอากาศที่ไหลผ่านเข้ามา โพรงจมูกหรือไซนัส (Sinuses) คือช่องกลวงด้านข้างจมูกที่ช่วยให้อากาศไหลเวียนถ่ายเทได้ โดยปกติ น้ำมูกจะออกมาจากโพรงจมูกและไหลออกจากจมูกผ่านทางรูจมูก
เลือดกำเดาไหล มาจากตรงไหนกันแน่
เลือดกำเดาไหลมาได้จาก 2 จุดภายในจมูก คือบริเวณส่วนด้านหน้าของจมูก (Anterior) และส่วนด้านหลังของจมูก (Posterior) และสามารถระบุแหล่งที่มาของเลือดกำเดาไหลได้โดยการแยกแยะจากจุดบริเวณที่เลือดกำเดาไหลออกมา
- เลือดกำเดาไหลจากจมูกส่วนหน้า (Anterior nosebleeds) เป็นลักษณะของเลือดกำเดาไหลส่วนใหญ่ ผนังกลางจมูกที่คั่นระหว่างรูจมูกทั้งสองรูนั้นมีหลอดเลือดฝอยซึ่งเปราะบางอยู่มากมาย เมื่อหลอดเลือดฝอยนั้นแตกเนื่องจากแรงกระแทกที่จมูก หรือจากการแคะจมูก ก็จะทำให้มีเลือดกำเดาไหลออกจากหลอดเลือดฝอยนั้น
- เลือดกำเดาไหลจากจมูกส่วนหลัง (Posterior nosebleeds) เลือดกำเดาไหลชนิดนี้พบได้น้อย จุดกำเนิดของเลือดกำเดาไหลอยู่ในส่วนที่ลึกที่สุดที่คือด้านหลังของจมูก โดยมักจะไหลลงสู่ลำคอแม้ว่าเราจะนั่งหรือยืนก็ตาม เลือดกำเดาชนิดนี้พบได้มากในผู้สูงอายุ ผู้ที่มีความดันโลหิตสูง หรือผู้ที่มีอาการบาดเจ็บบนใบหน้า
การแยกแยะระหว่างเลือดกำเดาไหลทั้งสองประเภทนั้นอาจจะเป็นเรื่องยาก เนื่องจากเลือดกำเดาไหลทั้งสองประเภทล้วนแล้วแต่จะไหลลงคอถ้าหากเงยหน้าหรือนอนหงาย ดังนั้น เมื่อมีเลือดกำเดาไหล จึงไม่ควรหงายหน้าขึ้นอย่างเด็ดขาด อาการเลือดกำเดาไหลจากจมูกส่วนหลังนั้นอาจเป็นอันตรายมากและจำเป็นต้องได้รับการรักษาพยาบาลอย่างเหมาะสม
วิธีป้องกันเลือดกำเดาไหล
แม้ว่าจะไม่มีวิธีป้องกันเลือดกำเดาไหลได้ แต่มีวิธีที่จะช่วยลดโอกาสในการเกิดเลือดกำเดาไหลได้โดยวิธีดังต่อไปนี้
- พยายามรักษาความชุ่มชื้นของจมูกอยู่เสมอ หากจมูกแห้ง ก็อาจทำให้เกิดอาการระคายเคืองและเลือดกำเดาไหลได้ ลองใช้ก้านสำลีชุบน้ำ ขี้ผึ้ง หรือวาสลีนบางๆ แล้วถูเบาๆ ในรูจมูก วันละ 3 ครั้งและก่อนนอน
- พ่นจมูกด้วยน้ำเกลือ วิธีนี้จะช่วยรักษาความชุ่มชื้นของจมูกไว้ได้ตลอดวัน
- อย่าสูบบุหรี่ เพราะทำให้จมูกเกิดการระคายเคืองและแห้งลงได้
- อย่าแคะจมูกหรือสั่งน้ำมูกแรงๆ เพราะจะไปทำให้หลอดเลือดฝอยภายในจมูกแตกได้ ควรตัดเล็บให้สั้นอยู่เสมอ และพยายามอย่าติดนิสัยแคะจมูก
