ยายุติการตั้งครรภ์ คือ ยาที่ใช้หยุดการเจริญเติบโตของตัวอ่อนในครรภ์สำหรับผู้ที่มีปัญหาการตั้งครรภ์ไม่พร้อมโดยมีอายุครรภ์ไม่เกิน 9-12 สัปดาห์ ขึ้นอยู่กับการพิจารณาของคุณหมอ ยายุติการตั้งครรภ์ที่ได้รับการยอมรับจากองค์การอนามัยโลกและได้รับขึ้นทะเบียนในประเทศไทย คือ ไมโซพรอสทอล (Misoprostol) และไมเฟพริสโตน (Mifepristone) ซึ่งยาเหล่านี้เป็นยาควบคุมพิเศษ ต้องได้รับการดูแลจากคุณหมอเท่านั้น การรับประทานยายุติตั้งครรภ์อาจทำให้มีผลข้างเคียง เช่น คลื่นไส้อาเจียน วิงเวียนศีรษะ ปวดหัว ท้องเสีย มีเลือดออกทางช่องคลอด

ประเทศไทยเปิดโอกาสให้ผู้หญิงยุติการตั้งครรภ์อย่างถูกต้องภายใต้ประมวลกฎหมายอาญา 305 (1)(2) และมาตรา 276, 277, 282, 283 และ 284 ดังนี้

ประมวลกฎหมายอาญา 305 วรรค 1 ว่าด้วย 1. การตั้งครรภ์ที่ครรภ์นั้นส่งผลต่อสุขภาพมารดา ทั้งทางร่างกายแและจิตใจ และ 2. กรณีที่ทารกในครรภ์มีความพิการรุนแรง ภายใต้ข้อบังคับแพทยสภา ระบุว่า ความรุนแรงนั้นส่งผลต่อสุขภาพจิตใจของมารดา

ประมวลกฎหมายอาญา 305 วรรค 2 ว่าด้วย การตั้งครรภ์นั้นเกิดจากความผิดอาญาตามประมวลกฎหมายอีก 5 มาตรา ดังนี้

• มาตรา 276 ว่าด้วยการถูกข่มขืนกระทำชำเรา
• มาตรา 277 ว่าด้วยการทำให้เด็กอายุน้อยกว่า 15 ปีตั้งครรภ์ ไม่ว่าจะเป็นการสมยอมหรือไม่ก็ตาม
• มาตรา 282, 283 และ 284 ว่าด้วยการล่อลวงผู้อื่นมาทำอนาจาร สนองความใคร่โดยใช้อุบายล่อลวง บังคับ ข่มขู่ แม้ว่าในท้ายที่สุดอาจจะเกิดความสมยอมกันก็ตาม

โดยผู้ที่ต้องการยุติการตั้งครรภ์ สามารถติดต่อสายด่วนหรือสถานบริการใกล้บ้านเพื่อรับคำปรึกษาถึงทางเลือกในการยุติการตั้งครรภ์ พร้อมรับคำการปรึกษาการใช้ยา และการดูแลอาการอย่างใกล้ชิด

ยายุติการตั้งครรภ์ คืออะไร

ยายุติการตั้งครรภ์ หรือยาทำแท้ง คือ ยาที่ใช้เพื่อหยุดการเจริญเติบโตของทารกในครรภ์ โดยการเข้าขัดขวางการทำงานของฮอร์โมนโปรเจสเตอโรนที่จำเป็นต่อการตั้งครรภ์ ทำให้ไข่ที่ได้รับการปฏิสนธิไม่สามารถฝั่งตัวในผนังมดลูกได้ ทำให้มดลูกเกิดการบีบตัวและขับเนื้อเยื่อออกจากมดลูก โดยยายุติการตั้งครรภ์ใช้ได้เมื่ออายุครรภ์ไม่เกิน 9 สัปดาห์ หรือ 12 สัปดาห์ ขึ้นอยู่กับการพิจารณาของคุณหมอ

ประเภทของยายุติการตั้งครรภ์ในประเทศไทย

1. ยาไมเฟพริสโตน (Mifepristone)

ยาไมเฟพริสโตน 200 มิลลิกรัม เป็นยาที่ก่อให้เกิดอาการแท้งในช่วงแรกของการตั้งครรภ์ คือ ตั้งแต่ช่วงเริ่มตั้งครรภ์ไปจนถึงสัปดาห์ที่ 10 ของการตั้งครรภ์ หรือ 70 วันหลังจากวันแรกของรอบเดือนครั้งสุดท้าย โดยตัวยาไมเฟพริสโตนมักใช้ร่วมกับยาไมโซพรอสทอล (Misoprostol) จะเข้าไปขัดขวางฮอร์โมนโปรเจสเตอโรนที่จำเป็นต่อการตั้งครรภ์

ผลข้างเคียง อาจทำให้มีอาการคลื่นไส้ อาเจียน วิงเวียนศีรษะ ท้องเสีย อ่อนแรง ควรพบคุณหมอทันทีหากมีอาการเกิน 24 ชั่วโมง หรือมีอาการรุนแรง เช่น มีไข้เกิน 38 องศาเซลเซียสขึ้นไป ปวดท้อง หัวใจเต้นเร็ว เป็นลม

ข้อควรระวัง ไม่ควรใช้ยาไมเฟพริสโตนหากมีภาวะตั้งครรภ์นอกมดลูก เพราะนอกจากจะไม่ช่วยยุติการตั้งครรภ์แล้ว ยังอาจทำให้มดลูกแตกส่งผลให้เกิดเลือดออกรุนแรงได้ ปรึกษาคุณหมอก่อนใช้ยาโดยเฉพาะผู้ที่มีปัญหาต่อมหมวกไต ปัญหาเลือดออกผิดปกติ ใช้ห่วงอนามัย หรือผู้ที่ตั้งครรภ์นานกว่า 10 สัปดาห์

2. ยาไมโซพรอสทอล (Misoprostol)

ยาไมโซพรอสทอล เป็นยาที่ใช้ร่วมกับยาไมเฟพริสโตนเพื่อยุติการตั้งครรภ์ ช่วยทำให้เกิดการบีบตัวของมดลูกและขับเนื้อเยื่อออกจากมดลูก นอกจากนี้ ยังใช้ในการป้องกันไม่ให้กระเพาะอาหารเป็นแผลในขณะใช้ยาชนิดอื่น เช่น ไอบูโพรเฟน แอสไพริน นาพรอกเซน (Naproxen)

ผลข้างเคียง อาจทำให้มีอาการคลื่นไส้ อาเจียน ปวดท้อง ท้องเสีย ดังนั้นจึงควรพบคุณหมอทันทีหากอาการแย่ลงหรือมีอาการรุนแรงต่าง ๆ เช่น ภาวะขาดน้ำ ปัสสาวะน้อย วิงเวียนศีรษะ อารมณ์แปรปรวน กล้ามเนื้ออ่อนแรง หัวใจเต้นผิดปกติ ประจำเดือนผิดปกติ มีเลือดออกทางช่องคลอด

ข้อควรระวัง แจ้งให้คุณหมอทราบหากมีประวัติการรักษาโรคกระเพาะหรือโรคลำไส้อักเสบ และหากใช้ยาไมโซพรอสทอลร่วมกับยาไมเฟพริสโตนเพื่อยุติการตั้งครรภ์แล้วมีอาการผิดปกติ เช่น มีเลือดออกทางช่องคลอดยาวนาน การติดเชื้อ มีไข้ หนาวสั่น เป็นลม ควรรีบพบคุณหมอทันที

ข้อห้ามสำหรับการใช้ยายายุติการตั้งครรภ์

ผู้ที่มีปัญหาสุขภาพบางประการไม่ควรใช้ยาไมเฟพริสโตน และยาไมโซพรอสทอล ดังนี้

• มีภาวะเลือดออกไม่หยุด หรือเป็นโรคเลือดขั้นรุนแรง
• มีภาวะท้องนอกมดลูก
• เป็นโรคปอดหรือโรคหอบหืดรุนแรง และต้องใช้ยาเพื่อควบคุมอาการ
• เป็นโรคต่อมหมวกไต หรือโรคไตขั้นรุนแรง

ก่อนใช้ยายุติการตั้งครรภ์ ควรปรึกษาและได้รับการอนุญาตจากคุณหมอ และซื้อยาจากสถานพยาบาลที่น่าเชื่อถือ

ความเสี่ยงจากการใช้ยายุติการตั้งครรภ์

การใช้ยายุติการตั้งครรภ์นั้นจะปลอดภัยเมื่อได้รับการควบคุมขนาดยา และได้รับการดูแลอย่างใกล้ชิดจากคุณหมอ แต่หากใช้ยาผิดขนาด ผิดวิธี ใช้ยาปลอม หรือไม่ได้รับการตรวจสุขภาพและการแพ้ยาอาจมีความเสี่ยงเกิดปัญหารุนแรงได้ ดังนี้

• หากใช้ยาเกินขนาดอาจส่งผลให้มดลูกแตกและเสียชีวิตได้
• ผู้ที่มีภาวะสุขภาพบางชนิด เช่น ท้องนอกมดลูก โรคไต เลือดออกไม่หยุด ไม่ควรใช้ยายุติการตั้งครรภ์เพราะอาจทำให้เลือดออกไม่หยุดหรือมดลูกแตกได้
• ผู้ที่ซื้อยาทำแท้งทางอินเทอร์เน็ตเสี่ยงได้รับยาปลอม ไม่ได้รับคำปรึกษาการใช้ยาและอาการข้างเคียงอย่างถูกต้อง อาจทำให้เกิดปัญหาแท้งบุตรไม่สมบูรณ์ ตกเลือด ติดเชื้อในกระแสเลือด และเสียชีวิตได้

ยายุติการตั้งครรภ์ ซื้อที่ไหน

ในปัจจุบันถึงแม้ว่ายายุติการตั้งครรภ์จะขึ้นทะเบียนบัญชียาหลักแห่งชาติ แต่ยังคงต้องอยู่ภายใต้โครงการพิเศษสำหรับผู้หญิงที่ประสบปัญหาท้องไม่พร้อม จึงทำให้เข้าถึงยาได้ค่อนข้างยาก ผู้มีความจำเป็นที่จะยุติการตั้งครรภ์สามารถต้องติดต่อสายด่วน 1663 เพื่อรับคำปรึกษาและส่งต่อไปยังสถานบริการใกล้บ้าน หรือสามารถติดต่อสถานพยาบาลใกล้บ้านโดยตรง ดังนี้

คลินิกเวชกรรม สมาคมพัฒนาประชากรและชุมชน (PDA) ควรติดต่อนัดหมายก่อนเข้ารับบริการทุกครั้ง ได้แก่

• คลินิกเวชกรรม PDA สาขากรุงเทพ (RSA) เป็นสถานบริการในเครือข่าย สปสช. ติดต่อ 02-229-5803-5 ต่อ 250,251 หรือ 062-2591299
• คลินิกเวชกรรมสมาคมพัฒนาประชากรและชุมชน (PDA) สาขาเชียงราย ติดต่อ 053-711475 หรือ 090-6721261
• คลินิกเวชกรรมสมาคมพัฒนาประชากรและชุมชน (PDA) สาขาเชียงใหม่ ติดต่อ 053-277-805-6
• คลินิกเวชกรรมสมาคมพัฒนาประชากรและชุมชน (PDA) สาขานครราชสีมา ติดต่อ 044-255-361

คลินิกวางแผนครอบครัว โรงพยาบาลคลองตัน (RSA) เป็นสถานบริการในเครือข่าย สปสช.ควรติดต่อนัดหมายก่อนเข้ารับบริการทุกครั้ง ติดต่อ 02-319-2101 ถึง 5 ต่อ 151 หรือ 172, 02-318-1779

คลินิกสมาคมวางแผนครอบครัวแห่งประเทศไทย (สวท.) 10 สาขา ควรติดต่อนัดหมายก่อนเข้ารับบริการทุกกครั้ง ได้แก่

• คลินิก สวท. เวชกรรม ปิ่นเกล้า ติดต่อ 02-433-9077 หรือ 02-433-3503
• คลินิก สวท. เวชกรรม ดินแดง (RSA) เป็นสถานบริการในเครือข่าย สปสช. ติดต่อ 02-245-1888 หรือ 02-245-73824
• คลินิก สวท. เวชกรรม บางเขน (RSA) เป็นสถานบริการในเครือข่าย สปสช. ติดต่อ 02-941-2320 ต่อ 181-182
• คลินิก สวท. เวชกรรม หาดใหญ่ ติดต่อ 074-252-691 หรือ 085-585-9580
• คลินิก สวท. เวชกรรม ภูเก็ต ติดต่อ 085-585-9580
• คลินิก สวท. เวชกรรม เชียงราย ติดต่อ 053-713-090
• คลินิก สวท. เวชกรรม ลำปาง ติดต่อ 054-209-577
• คลินิก สวท. เวชกรรม เชียงใหม่ ติดต่อ 053-249-406
• คลินิก สวท. เวชกรรม อุบลราชธานี ติดต่อ 045-243-380
• คลินิก สวท. เวชกรรมขอนแก่น ติดต่อ 043-223-627