เต้านมคัด เป็นหนึ่งในอาการที่ผู้หญิงแทบทุกคนต้องเผชิญหลังจากคลอดลูก เนื่องจากร่างกายผู้หญิงจะมีการผลิตน้ำนมเพื่อให้ลูกน้อยได้ดื่ม จึงมักทำให้คุณแม่มีอาการเต้านมคัดได้ จึงจำเป็นต้องทำความเข้าใจการเปลี่ยนแปลงของร่างกายและหาวิธีรับมือหากเกิดอาการเต้านมคัดที่ทำให้รู้สึกเจ็บปวด

อาการเต้านมคัด

อาการเต้านมคัดเป็นอาการที่เต้านมเกิดการเปลี่ยนแปลงเพื่อเตรียมพร้อมสำหรับผลิตน้ำนม ทำให้เกิดการคัด บวม แข็ง ส่งผลรู้สึกเจ็บได้ ทั้งนี้ อาการเต้านมคัดเกิดจากการไหลเวียนของเลือดและปริมาณน้ำนมแม่ที่มีเพิ่มมากขึ้น มักเป็นทั้งเต้าและทั้ง 2 ข้าง แต่ไม่เป็นอันตราย โดยคุณแม่หลังคลอดอาจมีอาการนี้ในช่วงสองสามวันแรกและมักหายไปเอง เมื่อเต้านมคัดอาจมีอาการอื่น ๆ ร่วมด้วย เช่น อาจมีไข้เล็กน้อย หัวนมสั้นลงจนลูกดูดนมไม่ได้ น้ำนมไหลไม่ดี

สาเหตุเต้านมคัด

สาเหตุที่คุณแม่มีอาการคัดเต้านมนั้นมีหลายปัจจัย ซึ่งได้แก่

• ร่างกายสร้างน้ำนมได้มากกว่าปริมาณที่ลูกต้องการ
• เว้นระยะการให้นมลูกนานเกินไป
• ลูกดูดนมแม่ไม่บ่อยพอ หรือลูกดูดนมแม่น้อยเกินไป
• ไม่ได้ระบายน้ำนมออกในช่วงที่ไม่ได้ให้นมลูก
• การให้ลูกหย่านมแม่เร็วเกินไป
• คุณแม่ให้นมลูกไม่ถูกวิธี หรืออยู่ผิดท่า ทำให้ลูกน้อยดูดนมไม่สะดวก จึงเกิดการระบายน้ำนมได้ไม่ดีเท่าที่ควร

วิธีป้องกันเต้านมคัด

เพื่อบรรเทาความรู้สึกอาการไม่สบายจากการคัดเต้านม นอกจากการวิธีการให้นมลูกน้อยแล้ว ยังมีวิธีอื่น ๆ ที่สามารถป้องกันการคัดเต้านม ได้แก่

• นวดหน้าอกขณะให้นม
• พยายามให้ลูกดูดน้ำนมจนหมดเต้า
• เรียนรู้วิธีให้ลูกน้อยดูดนมแม่ได้อย่างสะดวก ไม่ว่าจะเป็นท่าทางของแม่ หรือแม้แต่ลูกน้อย
• ใช้ลูกประคบอุ่นหรืออาบน้ำอุ่น เพื่อให้น้ำนมลดลง
• ให้นมลูกน้อยอย่างสม่ำเสมอมากขึ้น หรืออย่างน้อยทุก ๆ หนึ่งถึงสามชั่วโมง หากลูกน้อยง่วงนอนคุณแม่อาจจำเป็นที่จะต้องปลุกลูกน้อยและกระตุ้นให้ดูดนม นั้นหมายถึงในช่วงเวลากลางคืนด้วย ไม่อย่างนั้นเต้านมจะคัดในเช้าวันรุ่งขึ้นอีก แต่ถ้าไม่สามารถให้นมลูกได้ตามเวลา ควรบีบน้ำนมออกเก็บไว้
• สลับตำแหน่งป้อนนม เพื่อระบายน้ำนมออกจากทุกส่วนของเต้านม รวมไปถึงการสลับเต้านมในการให้นม เพื่อให้ลูกน้อยได้รับน้ำนมอย่างสม่ำเสมอ
• ถ้าแม่เจ็บมากจนให้ลูกดูดนมไม่ได้ อาจต้องพักเต้า แล้วระบายน้ำนมออกโดยวิธีการบีบด้วยมือหรือปั๊มออก
• หากยังคงรู้สึกไม่สบายตัวหรือเจ็บเต้าหลังจากการให้นม ให้ลองประคบเย็นเพื่อลดอาการบวม อาจใช้ผ้าเปียกแช่แข็ง ถุงเย็น แนบลงบนหน้าอกครั้งละ 15 นาที
• ควรใส่เสื้อชั้นในเพื่อพยุงเต้านมไว้ โดยสวมเสื้อชั้นในให้นมที่กระชับพอดีตัว ไม่บีบหน้าอก
• รับประทานพาราเซตามอลหรือไอบูโพรเฟนในปริมาณที่แพทย์แนะนำเพื่อบรรเทาอาการปวด

หากอาการเต้านมคัดไม่ดีขึ้น คุณแม่ควรไปปรึกษาแพทย์ เพื่อรับข้อมูลเพิ่มเติม อาจจำเป็นต้องปรับปรุงการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่หรือหาวิธีลดปริมาณน้ำนม