วิธีกินยาคุม 21 เม็ด เป็นวิธีการคุมกำเนิดสำหรับผู้ที่ยังไม่พร้อมมีบุตร และต้องการป้องกันการตั้งครรภ์ด้วยการกินยาแทนการคุมกำเนิดด้วยวิธีอื่น สำหรับ วิธีกินยาคุม 21 เม็ด ครั้งแรก ควรเริ่มต้นกินยาในช่วงวันที่ 1-5 ระหว่างที่มีประจำเดือน เพราะยามักออกฤทธิ์ได้เต็มที่ โดยไม่จำเป็นต้องคุมกำเนิดด้วยวิธีอื่นร่วมด้วยในช่วงแรก แต่ควรสวมถุงยางอนามัยเพื่อป้องกันโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ ทั้งนี้ เมื่อกินยาคุม 21 เม็ดหมดแผงแล้ว ให้งดเว้นการกินยาเป็นเวลา 7 วัน แล้วจึงเริ่มต้นกินยาคุม 21 เม็ดแผงใหม่ในวันที่ 8 หากลืมกินยาคุม ให้กินยาทันทีเมื่อนึกได้ แม้จะเท่ากับกินยา 2 เม็ดใน 1 วันก็ตาม

ยาคุมกำเนิด คืออะไร

ยาคุมกำเนิด เป็นยาเม็ดสำหรับให้เพศหญิงกินเพื่อป้องกันการตั้งครรภ์ โดยมีส่วนประกอบหลักเป็นฮอร์โมนสังเคราะห์ที่มีฤทธิ์ยับยั้งกระบวนการตกไข่ และป้องกันเซลล์อสุจิเดินทางไปถึงไข่ โดยออกฤทธิ์กระตุ้นการเพิ่มปริมาณของเมือกบริเวณปากมดลูกทำให้อสุจิไม่สามารถเคลื่อนที่ผ่านไปได้

ทั้งนี้ ยาคุมกำเนิดมีหลายชนิด แต่ยาคุม 21 เม็ดมักเป็นชนิดฮอร์โมนรวม ประกอบด้วยฮอร์โมนเอสโตรเจน (Estrogen) และฮอร์โมนโปรเจสติน (Progestin) โดยยาคุม 21 เม็ด สามารถแบ่งออกเป็นประเภทหลัก ๆ ดังนี้

1. ยาฮอร์โมนระดับเดียว (Monophasic Pills) เป็นยาคุมกำเนิดประเภทที่พบบ่อยที่สุด โดยแต่ละเม็ดจะมีปริมาณฮอร์โมนเอสโตรเจนและโปรเจสติน เท่ากัน
2. ฮอร์โมน 2 ระดับ (Phasic Pills) เป็นยาคุมที่มีปริมาณฮอร์โมนแตกต่างกัน 2 ระดับในหนึ่งแผง ควรกินตามลำดับอย่างถูกต้องเพื่อประสิทธิภาพในการคุมกำเนิดให้ได้ผล

ยาคุม 21 เม็ด แตกต่างจากยาคุม 28 เม็ดอย่างไร

ข้อแตกต่างระหว่างวิธีกินยาคุม 21 เม็ด และวิธีกินยาคุม 28 เม็ด คือจำนวนของเม็ดยาในแผงที่ไม่เท่ากัน โดยยาคุมกำเนิดแบบ 28 เม็ด จะประกอบด้วยเม็ดยาที่มีฮอร์โมนสังเคราะห์เป็นส่วนผสมจำนวน 21 เม็ด และยาหลอกหรือเม็ดแป้งอีก 7 เม็ด วิธีกินยาคุม 28 เม็ด เหมือนกับวิธีกินยาคุม 21 เม็ด โดยให้กินยาฮอร์โมนสังเคราะห์จำนวน 21 เม็ดให้หมดก่อน แล้วจึงกินยาหลอกจำนวน 7 เม็ดโดยไม่ต้องเว้นระยะก่อนเริ่มกินยาคุมแผงใหม่

ทั้งนี้ ยาคุมกำเนิดชนิดฮอร์โมนรวมมีแบบ 28 เม็ดด้วย เรียกว่า ยาเม็ดคุมกำเนิดชนิดกินทุกวัน (Every Day Pills)

ยาคุมกำเนิด ใครสามารถกินได้บ้าง

โดยทั่วไป เพศหญิงทุกคนที่ต้องการคุมกำเนิดสามารถกินยาคุมกำเนิดได้ ยกเว้นผู้ที่มีอาการและประวัติสุขภาพ ดังต่อไปนี้

• มีภาวะความดันโลหิตสูง
• อายุเกิน 35 ปี และสูบบุหรี่เป็นประจำ
• มีประวัติเป็นโรคหลอดเลือดสมอง โรคหัวใจ หรือมะเร็งเต้านม
• เพิ่งเริ่มให้นมบุตรในเดือนที่ผ่านมา
• มีภาวะแทรกซ้อนของโรคเบาหวาน เช่น เบาหวานขึ้นตา โรคไตจากเบาหวาน
• เป็นโรคตับ
• เพิ่งได้รับการผ่าตัดมาไม่นาน
• มีเลือดออกทางช่องคลอดผิดปกติ

วิธีกินยาคุม 21 เม็ด ครั้งแรก เป็นอย่างไร

วิธีกินยาคุม 21 เม็ด ครั้งแรก สามารถเริ่มต้นกินได้ทุกวันในช่วงที่มีประจำเดือนอย่างไรก็ตาม การเลือกกินยาคุมในแต่ละช่วง อาจมีความแตกต่างกันเล็กน้อย ดังนี้

• วิธีกินยาคุม 21 เม็ด เริ่มกินในช่วงวันที่ 1-5 ของการเป็นประจำเดือน การกินยาคุม 21 เม็ดในช่วงนี้ มักช่วยลดความเสี่ยงตั้งครรภ์ได้อย่างเต็มประสิทธิภาพ ทำให้ไม่ต้องพึ่งการคุมกำเนิดแบบอื่นโดยเฉพาะในช่วงแรก ๆ ของการคุมกำเนิด อย่างไรก็ตาม ควรสวมถุงยางอนามัยทุกครั้งที่มีเพศสัมพันธ์เพื่อป้องกันโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์
• วิธีกินยาคุม 21 เม็ด เริ่มกินช่วงหลังวันที่ 5 ของการเป็นประจำเดือน การกินยาคุมกำเนิดในช่วงนี้ อาจทำให้ประสิทธิภาพของยาที่ใช้ในการคุมกำเนิดไม่สมบูรณ์นักในช่วงแรก จึงควรคุมกำเนิดด้วยวิธีอื่นร่วมด้วยในช่วง 7 วันแรกของการใช้ยา เช่น สวมถุงยางอนามัย

นอกจากนี้ ผู้ที่ต้องการกินยาคุมกำเนิดควรศึกษาข้อมูลต่าง ๆ เกี่ยวกับยาคุมเพิ่มเติม ได้แก่

• ยาคุมกำเนิดแบบ 21 เม็ด ควรกินอย่างต่อเนื่องวันละ 1 เม็ด ในช่วงเวลาเดียวกัน จนกว่าจะครบแผง
• เมื่อกินยาคุมกำเนิดครบแผงแล้ว ต้องหยุดยาเป็นเวลา 7 วัน ก่อนเริ่มต้นแผงใหม่ในวันที่ 8
• หากเพิ่งคลอดบุตร และไม่ได้ให้นมบุตร สามารถเริ่มต้นกินยาคุมกำเนิดได้ในวันที่ 21 หลังคลอด ทั้งนี้ ควรปรึกษาคุณหมอก่อนเริ่มกินยาคุม
• หญิงตั้งครรภ์ที่แท้งบุตร และไม่ต้องการมีบุตรสามารถเริ่มกินยาคุม 21 เม็ดได้ทันที อย่างไรก็ตาม วิธีกินยาคุม 21 เม็ด ครั้งแรก ให้เริ่มกินหลังวันที่ 5 ของการแท้งบุตร และควรคุมกำเนิดแบบอื่นในช่วง 7 วันแรกร่วมด้วย เช่น การสวมถุงยางอนามัยเมื่อมีเพศสัมพันธ์

หากลืมกินยาคุมกำเนิด ควรทำอย่างไร

หากลืมกินยาคุมกำเนิด อาจทำให้ประสิทธิภาพของยาในการคุมกำเนิดลดลงได้ ทั้งนี้ เมื่อลืมกินยาคุม 1 เม็ด ให้กินยาทันทีที่นึกได้ หรือถ้ารู้ตัวเมื่อข้ามวันไปแล้ว ให้เพิ่มจำนวนยาคุมเป็น 2 เม็ดในครั้งต่อไป

อย่างไรก็ตาม หากลืมกินยาตั้งแต่ 2 เม็ดขึ้นไป หรือเริ่มใช้ยาแผงใหม่ช้ากว่าที่ควร ควรปฏิบัติตามข้อกำหนดต่อไปนี้

• กินยาคุม 1 เม็ดทันทีที่นึกได้
• กินยาคุมที่เหลือต่อจนหมดแผง โดยข้ามยาเม็ดแรก ๆ ที่ลืมกินไปได้เลย
• ใช้ถุงยางอนามัย หรือวิธีคุมกำเนิดอื่นร่วมด้วยเป็นเวลา 7 วัน เพื่อลดความเสี่ยงตั้งครรภ์ เนื่องจากยาคุมกำเนิดอาจยังไม่มีประสิทธิภาพในการคุมกำเนิดได้เต็มที่

วิธีกินยาคุม 21 เม็ด มีข้อควรระวังอะไรบ้าง

การกินยาคุมกำเนิดแบบ 21 เม็ด มีข้อควรระวัง ดังต่อไปนี้

• ยาคุมกำเนิดอาจก่อให้เกิดอาการข้างเคียงต่าง ๆ เช่น เลือดออกทางช่องคลอด คลื่นไส้ ปวดหัว เจ็บเต้านม รวมถึงอาการแพ้ อย่างไรก็ตาม ผลข้างเคียงเหล่านี้มักพบได้ไม่บ่อยนัก และอาจหายไปเองภายในระยะเวลา 2-3 เดือนหลังเริ่มต้นกินยาคุม
• ยารักษาโรคบางชนิดอาจส่งผลให้ประสิทธิภาพของยาคุมกำเนิดลดลงได้ เช่น ยากันชัก ยาไรแฟมพิซิน (Rifampin) สำหรับรักษาวัณโรค ยาต้านเชื้อไวรัสเอชไอวี ดังนั้น หากกินยาเหล่านี้อยู่ และต้องการกินยาคุมกำเนิด ควรปรึกษาคุณหมอก่อน
• การดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ไม่ได้ลดประสิทธิภาพของยาคุมกำเนิดลง อย่างไรก็ตาม การดื่มหนักหลังกินยาคุม จนถึงขั้นอาเจียน อาจทำให้ร่างกายดูดซึมตัวยาไม่ทัน ทำให้ประสิทธิภาพของยาคุมกำเนิดลดลงและเพิ่มความเสี่ยงตั้งครรภ์ได้
• หากต้องการมีบุตร สามารถหยุดใช้ยาคุมกำเนิดได้ตลอดเวลา ทั้งนี้ ผลข้างเคียงที่พบได้เมื่อหยุดใช้ยา ได้แก่ มีเลือดออกทางช่องคลอด ประจำเดือนมาไม่ปกติ