ไข่ดัน คือ อาการต่อมน้ำเหลืองบวมบริเวณขาหนีบ ซึ่งอาจมีสาเหตุมาจากการติดเชื้อไวรัสหรือแบคทีเรีย โรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ หรือมะเร็ง ไข่ดันไม่ได้เกิดเฉพาะกับผู้ชายเท่านั้น ผู้หญิงก็มีโอกาสเป็นโรคนี้ได้เช่นกัน หากรู้สึกถึงความผิดปกติบริเวณขาหนีบ ต่อมน้ำเหลืองบวม เจ็บปวด หรือก้อนโตเร็ว ควรเข้ารับการตรวจทันที เพื่อจะได้รับการรักษาที่เหมาะสม

ไข่ดัน คืออะไร

ไข่ดัน คือ อาการต่อมน้ำเหลืองบริเวณขาหนีบบวม โดยทั่วไปเป็นผลมาจากการติดเชื้อจากไวรัสหรือแบคทีเรีย ซึ่งสามารถเป็นได้ทั้งผู้ชายและผู้หญิง

ร่างกายคนเราประกอบด้วยต่อมน้ำเหลืองประมาณ 500-600 ต่อม กระจายอยู่ตามส่วนต่าง ๆ ของร่างกาย เช่น บริเวณคอ รักแร้ ขาหนีบ ต่อมน้ำเหลืองมีรูปร่างคล้ายถั่ว มีหน้าที่ดักจับไวรัส แบคทีเรีย หรือสิ่งแปลกปลอมที่เข้ามาสู่ร่างกาย โดยเม็ดเลือดขาวที่อยู่ในต่อมน้ำเหลืองจะเป็นตัวทำลายเชื้อโรคเหล่านั้น

โดยปกติแล้ว ต่อมน้ำเหลืองบริเวณขาหนีบมีขนาดเล็กจนสัมผัสไม่ได้ แต่หากมีอาการไข่ดัน ต่อมน้ำเหลืองจะมีขนาดโตขึ้น อาจเจ็บเวลาเดิน นั่ง หรือสัมผัส

อาการของไข่ดัน

ผู้ที่มีอาการไข่ดัน อาจมีอาการดังนี้

• ต่อมน้ำเหลืองบริเวณขาหนีบบวมกว่าปกติ
• รู้สึกเจ็บบริเวณขาหนีบ
• ระคายเคืองหรือมีผื่นคัน บริเวณอวัยวะเพศ
• อวัยวะเพศอักเสบหรือบวมแดง
• มีไข้

ควรไปพบคุณหมอเมื่อใด

โดยทั่วไป ต่อมน้ำเหลืองจะหายบวมได้เอง อย่างไรก็ตาม หากผู้เป็นไข่ดันพบว่าตัวเองมีอาการดังนี้ ควรไปพบคุณหมอ

• ต่อมน้ำเหลืองบริเวณขาหนีบบวมเป็นเวลานาน ซึ่งอาจเกิน 5 วันในเด็ก หรือเกิน 2 สัปดาห์ในผู้ใหญ่
• บริเวณรอบ ๆ จุดที่บวมกลายเป็นสีแดงหรือม่วง
• ต่อมน้ำเหลืองสัมผัสแล้วแข็ง เมื่อลองกดเบา ๆ แล้วไม่ขยับไปตามแรงกด
• มีไข้ไม่ลดเป็นเวลาหลายวัน
• มีเหงื่อออกตอนกลางคืน
• น้ำหนักลด

สาเหตุของไข่ดัน

ไข่ดันอาจเกิดได้จากสาเหตุหลายประการ โดยสาเหตุหลัก คือ การบาดเจ็บหรือการติดเชื้อบริเวณเท้า ผิวหนังของอวัยวะด้านล่าง ขาหนีบ และอวัยวะเพศ นอกจากนั้นยังอาจเกิดจากสาเหตุอื่น ๆ เช่น เซลล์เนื้อเยื่ออักเสบ (Cellulitis) น้ำกัดเท้า สังคัง นอกจากนี้ โรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ อย่าง ซิฟิลิส หนองใน โรคเริม หรือโรคเอดส์ ก็เป็นสาเหตุหลักของไข่ดันเช่นกัน

ส่วนสาเหตุอื่น ๆ ที่อาจทำให้ต่อมน้ำเหลืองบวมบริเวณขาหนีบ คือ

• โรคมะเร็ง เช่น มะเร็งเม็ดเลือดขาว มะเร็งองคชาต มะเร็งปากช่องคลอด มะเร็งปากมดลูก
• ยาบางประเภท เช่น อัลโลพูรินอล (Allopurinol) อะทีโนลอล (Atenolol) ไฮดราลาซีน (Hydralazine)
• โรคภูมิต้านทานเนื้อเยื่อของตนเอง หรือโรคพุ่มพวง (SLE)

ข้อมูลในที่นี้ไม่มีเจตนาให้ใช้ทดแทนคำแนะนำทางการแพทย์ ควรปรึกษาแพทย์ทุกครั้งเพื่อสอบถามข้อมูลเพิ่มเติม

การวินิจฉัยไข่ดัน

สำหรับการวินิจฉัยผู้เป็นไข่ดัน คุณหมอจะซักถามเกี่ยวกับอาการป่วยและตรวจร่างกาย โดยคุณหมอจะตรวจสอบบริเวณขาหนีบและต่อมน้ำเหลืองเพื่อดูขนาด อาการกดเจ็บ หรือผิวสัมผัส

ในบางกรณี คุณหมออาจตรวจด้วยวิธีอื่น ๆ เพิ่มเติม เช่น

• ตรวจเลือด เพื่อให้แน่ใจเกี่ยวกับสาเหตุของอาการป่วย อาจรวมถึงการตรวจความสมบูรณ์ของเม็ดเลือดเพื่อหาความผิดปกติต่าง ๆ เช่นการติดเชื้อ และมะเร็งเม็ดเลือดขาว
• ตรวจเอกซเรย์ ซีทีสแกน หรืออัลตร้าซาวด์ เพื่อหาสาเหตุของการติดเชื้อ รวมถึงหาเนื้องอก
• ตรวจชิ้นเนื้อ หากคุณหมอสงสัยว่าการบวมของต่อมน้ำเหลืองเกี่ยวข้องกับโรคมะเร็ง คุณหมออาจจะนำชิ้นเนื้อบางส่วนของต่อมน้ำเหลืองที่บวมไปตรวจ

การรักษาไข่ดัน

ในการรักษาต่อมน้ำเหลืองที่บวมบริเวณขาหนีบ คุณหมอจะรักษาตามสาเหตุของการป่วย ดังนี้

• หากเป็นการติดเชื้อบริเวณเท้า ขาหนีบ และอวัยวะเพศ คุณหมอจะจ่ายยาต้านไวรัสหรือยาปฏิชีวนะให้
• หากเป็นเพราะยา เช่น อัลโลพูรินอล (Allopurinol) อะทีโนลอล (Atenolol) ไฮดราลาซีน (Hydralazine) คุณหมอจะเปลี่ยนตัวยาหรือปรับปริมาณของยาดังกล่าวให้
• หากเป็นมะเร็ง คุณหมอจะรักษาด้วยการผ่าตัด ฉายรังสี หรือการบำบัดด้วยรังสี
• หากเป็นโรคภูมิต้านทานเนื้อเยื่อของตนเอง คุณหมอจะรักษาด้วยยากดภูมิคุ้มกัน โดยการใช้ยาเพื่อปรับระบบภูมิคุ้มกัน

การเปลี่ยนไลฟ์สไตล์และการเยียวยาตนเองที่ช่วยรับมือโรคไข่ดัน

ผู้ป่วยไข่ดันสามารถดูแลตัวเองได้ ดังนี้

• อาจบรรเทาอาการเบื้องต้นด้วยการประคบร้อน โดยใช้ผ้าชุบน้ำร้อนบิดจนหมาดประคบบริเวณขาหนีบ
• รับประทานยาแก้ปวด เช่น แอสไพริน ไอบรูโพเฟน พาราเซตามอล
• ดื่มน้ำมาก ๆ เพื่อป้องกันการขาดน้ำ
• พักผ่อนให้เพียงพอ
• หากมีเพศสัมพันธ์ ควรสวมถุงยางอนามัยทุกครั้ง เพื่อหลีกเลี่ยงโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์