สิวขึ้นคาง เป็นภาวะทางผิวหนังที่สามารถสังเกตได้จากการเกิดตุ่ม เช่น ตุ่มนูนแดง ตุ่มหนองสีขาว บริเวณคางและขากรรไกร ที่อาจส่งผลให้รู้สึกเจ็บปวด หรือระคายเคือง สามารถเกิดขึ้นได้กับทุกเพศทุกวัย แต่อาจพบบ่อยที่สุดในช่วงวัยรุ่น

สิวขึ้นคาง เกิดจากอะไร

สิวขึ้นคาง อาจเกิดขึ้นเมื่อน้ำมันส่วนเกินบนใบหน้า เซลล์ผิวที่ตายแล้ว รวมถึงสิ่งสกปรกอื่น ๆ เช่น แบคทีเรีย เข้าไปอุดตันรูขุมขน ก่อให้เกิดการอักเสบ ทั้งยังอาจเกิดจากร่างกายหลั่งฮอร์โมนเพศชาย อย่างแอนโดรเจน (Androgen) ที่กระตุ้นการเจริญเติบโตในช่วงวัยแรกรุ่นเพิ่มขึ้น ส่งผลให้ต่อมไขมันผลิตซีบัมหรือน้ำมันออกมาเยอะเกินจนนำไปสู่การอุดตัน และปรากฏเป็นสิวประเภทต่าง ๆ ดังนี้

1. สิวไม่อักเสบ

• สิวหัวขาว หรือสิวอุดตันหัวปิด มีลักษณะเป็นตุ่มนูนเล็กสีขาว ไม่มีหัวเปิด อาจรักษาได้ด้วยการกดออก
• สิวหัวดำ หรือสิวอุดตันหัวเปิด เป็นสิวที่ไม่ได้เกิดจากสิ่งสกปรก แต่เกิดจากไขมัน แบคทีเรีย และเซลล์ผิวหนังที่ตายแล้วอุดตันรูขุมขน และทำปฏิกิริยาออกซิเดชันกับออกซิเจน จนมีสีเข้มขึ้นหรือเป็นสีดำ

2. สิวอักเสบ

• สิวตุ่มนูนแดง เป็นสิวเม็ดเล็ก ๆ สีแดง ที่อาจทำให้รู้สึกเจ็บ
• สิวตุ่มหนอง อาจสังเกตได้จากกลางหัวสิวเป็นสีขาวจากการสะสมของหนอง
• สิวอักเสบแบบก้อนลึก หรือสิวหัวช้าง ลักษณะคล้ายสิวตุ่มนูนแดง แต่มีขนาดใหญ่กว่า และมีก้อนแข็งเป็นไตใต้ผิวหนัง ที่อาจทำให้เจ็บปวด
• สิวขนาดใหญ่ที่เป็นถุงใต้ผิวหนัง หรือซีสต์ เป็นสิวที่มีลักษณะคล้ายฝี ภายในมีการสะสมของหนองจำนวนมาก และอาจเสี่ยงก่อให้เกิดแผลเป็นเมื่อบีบออก

ปัจจัยเสี่ยงที่ทำให้สิวที่คางแย่ลง

ปัจจัยที่อาจกระตุ้นให้สิวที่คางอักเสบ หรือมีอาการที่แย่ลง ได้แก่

• ช่วงมีประจำเดือน เนื่องจากฮอร์โมนโปรเจสเตอโรน (Progesterone) ที่เพิ่มขึ้นอาจกระตุ้นให้ต่อมไขมันผลิตซีบัม หรือน้ำมันมากจนเกินไป
• การดูแลผิวอย่างผิดวิธี เช่น การขัดผิวหน้าแรง การเลือกผลิตภัณฑ์ล้างหน้าที่ไม่เหมาะสม การล้างเครื่องสำอางออกไม่หมด
• ความเครียด
• การใช้ยาบางชนิด เช่น ยากลุ่มคอร์ติโคสเตียรอยด์ (Corticosteroids) เทสโทสเตอโรน (Testosterone) ลิเธียม (Lithium)
• การรับประทานอาหารที่มีแป้ง ไขมัน หรือน้ำตาลสูง เช่น ขนมปัง มันฝรั่งทอด ขนมหวาน
• แรงเสียดสี หรือแรงกดทับบนผิวหนังบริเวณสิว เช่น สวมใส่หมวกนิรภัยแน่นจนเกินไป คุยโทรศัพท์มือถือเป็นเวลานาน

การรักษาสิวที่คาง

เมื่อสิวขึ้นคาง ควรเข้าพบคุณหมอผิวหนัง คุณหมอจะได้วินิจฉัยว่าสิวที่ขึ้นคางเป็นสิวประเภทใด เนื่องจากสิวแต่ละชนิดอาจต้องใช้วิธีการรักษาที่แตกต่างกัน ส่วนใหญ่ยารักษาสิวที่อาจใช้ได้อย่างปลอดภัย มีดังนี้

• ยากลุ่มเรตินอยด์

เป็นยากลุ่มอนุพันธ์วิตามินเอ มีส่วนประกอบของกรดเรติโนอิก (Retinoic acid) ซึ่งอาจนำมาใช้รักษาสิวในระดับปานกลาง โดยคุณหมออาจแนะนำให้ใช้สัปดาห์ละ 3 ครั้ง เพื่อให้ผิวหนังปรับสภาพคุ้นชินกับยา และป้องกันการอุดตันรูขุมขน อย่างไรก็ตาม ยาเรตินอยด์อาจส่งผลให้ผิวไวต่อแสงแดด ผิวแห้งและแดง จึงควรแจ้งให้คุณหมอทราบหากมีความจำเป็นต้องออกแดดบ่อย คุณหมอจะได้ปรับให้ไปใช้ยาเม็ดสำหรับรับประทาน เช่น ไอโสเตรติโนอิน (Isotretinoin) หรืออาจแนะนำให้ใช้ยากลุ่มอื่นแทน

• แดพโซน (Dapsone)

เป็นยารักษาสิวอักเสบที่คุณหมออาจแนะนำให้ใช้เพียงวันละ 2 ครั้ง เนื่องจากอาจส่งผลให้ผิวแห้งกร้านและแดง

• ยาปฏิชีวนะ

เป็นยาที่อาจช่วยฆ่าเชื้อแบคทีเรียบนผิวหนัง ช่วยลดรอยแดงและการอักเสบ ในช่วง 2-3 เดือนแรก คุณหมออาจแนะนำให้ใช้ยาปฏิชีวนะร่วมกับยากลุ่มเรตินอยด์ โดยอาจใช้ยาปฏิชีวนะในช่วงเช้า และใช้เรตินอยด์ในช่วงเย็น หรือก่อนนอน สำหรับผู้ที่ไม่มีเวลาทายา คุณหมออาจแนะนำยาปฏิชีวนะในรูปแบบรับประทาน เช่น เตตราไซคลีน (Tetracyclines) แมคโครไลด์ (Macrolide)

• กรดซาลิไซลิก (Salicylic acid)

เป็นกรดที่เกิดขึ้นตามธรรมชาติที่ผลิตโดยยีสต์ ซึ่งอาจช่วยต้านเชื้อแบคทีเรีย ยาที่มีส่วนประกอบของกรดซาลิไซลิกอาจนำมาใช้รักษาสิวในกลุ่มสตรีตั้งครรภ์หรือสตรีให้นมบุตรได้ แต่ควรให้คุณหมออนุญาตก่อน

วิธีป้องกันสิวขึ้นคาง

การป้องกันสิวขึ้นคาง สามารถเริ่มจากการปรับพฤติกรรมในชีวิตประจำวัน ดังนี้

• ปกป้องผิวจากแสงแดด รังสีอัลตราไวโลเลตจากแสงแดด โดยเฉพาะช่วงเวลา 10 โมงเช้า ถึง 4 โมงเย็น อาจกระตุ้นให้สิวขึ้นคาง หรือสิวที่คางอักเสบ และก่อให้เกิดรอยดำ ควรทาครีมกันแดดทุกวัน แม้จะอยู่ในที่ร่ม และหากออกนอกบ้าน ควรทาครีมกันแดดที่มีค่า SPF 30 ขึ้นไป ก่อนออกจากบ้าน 20 นาที หรือสวมใส่อุปกรณ์ป้องกัน เช่น หมวก และทาครีมกันแดดซ้ำทุก ๆ 2 ชั่วโมง
• หลีกเลี่ยงการสัมผัสใบหน้า แบคทีเรียที่อยู่บนมืออาจทำให้ผิวหนังระคายเคือง ก่อให้เกิดสิว หรืออาจทำให้สิวที่เป็นอยู่ติดเชื้อและอักเสบเพิ่มขึ้น
• ล้างหน้าให้สะอาด การล้างหน้าวันละ 2 ครั้ง อาจช่วยขจัดสิ่งสกปรก เซลล์ผิวที่ตายแล้ว และน้ำมันส่วนเกินออกจากผิวได้ ควรเลือกใช้สบู่ที่อ่อนโยนและเหมาะกับสภาพผิว เพื่อป้องกันสิวขึ้นคางซ้ำ ๆ
• หลีกเลี่ยงการขัดผิวรุนแรง ควรเลือกใช้ฟองน้ำ หรือผ้านุ่ม ๆ ขัดผิวหน้าอย่างเบามือ
• เพิ่มความชุ่มชื้นให้แก่ผิว เลือกมอยเจอร์ไรเซอร์ให้เหมาะกับสภาพผิว เช่น ผิวแห้ง ผิวมัน ผิวผสม โดยสามารถตรวจสอบได้จากฉลากข้างผลิตภัณฑ์ หรือขอคำปรึกษาจากหมอผิวหนัง
• เลือกรับประทานอาหารที่มีประโยชน์ หลีกเลี่ยงอาหารมัน อาหารแปรรูป และรับประทานผลไม้ ผัก และธัญพืชให้มากขึ้น
• ล้างเครื่องสำอางให้สะอาด เพราะเครื่องสำอาง เช่น แป้ง รองพื้น บลัชออน หรือแม้กระทั่งครีมกันแดดอาจส่งผลให้เกิดการอุดตันในรูขุมขน จึงควรล้างเครื่องสำอางและครีมกันแดดให้สะอาด โดยเลือกผลิตภัณฑ์ล้างเครื่องสำอางให้เหมาะสมกับผิวหน้า และไม่ควรเข้านอนทั้ง ๆ ที่ยังมีเครื่องสำอางอยู่บนหน้า