ฉี่มีเลือดปน สาเหตุและการรักษา

ฉี่มีเลือดปน คือ การพบปัสสาวะเป็นสีแดง ชมพู หรือน้ำตาลแดง เนื่องจากมีเม็ดเลือดแดงปนอยู่ การฉี่มีเลือดปนอาจไม่เป็นอันตรายเสมอไป แต่ก็เป็นเรื่องไม่ควรมองข้าม เนื่องจากการฉี่มีเลือดปนอาจเป็นสัญญาณของโรคมากมาย เช่น การติดเชื้อในระบบทางเดินปัสสาวะ ต่อมลูกหมากโต โรคไต มะเร็ง นิ่วในกระเพาะปัสสาวะ นิ่วในไต 

คำจำกัดความ

ฉี่มีเลือดปน คืออะไร

ฉี่มีเลือดปน เป็นอาการที่ปัสสาวะเปลี่ยนเป็นชมพู แดง หรือน้ำตาลแดง เนื่องจากมีเม็ดเลือดแดงปนอยู่ บางครั้งเลือดในปัสสาวะอาจมองไม่เห็นด้วยตาเปล่า แต่จำเป็นต้องใช้กล้องจุลทรรศน์ในการตรวจดู

การปัสสาวะมีเลือดปนมักไม่สร้างความเจ็บปวดหรือมีอาการอื่น ๆ ร่วมด้วย แต่ในบางกรณี การมีลิ่มเลือดปนออกมากับปัสสาวะอาจทำให้เกิดความเจ็บปวดบริเวณท้องน้อยหรือหลังได้ 

อาการ

อาการของการฉี่มีเลือดปน

การพบเลือดในปัสสาวะอาจไม่ใช่อาการของโรคเสมอไป แต่ก็เป็นความผิดปกติอันไม่ควรมองข้าม โดยเฉพาะเมื่อมีอาการอื่นร่วมด้วย ดังนี้

• ปัสสาวะแล้วแสบ
• ปวดปัสสาวะกะทันหันและอั้นไม่อยู่
• คลื่นไส้
• อาเจียน
• มีไข้
• เจ็บปวดบริเวณหน้าท้อง

ควรไปพบคุณหมอเมื่อใด

เมื่อมีอาการดังต่อไปนี้ ควรไปพบคุณหมอ

อย่างไรก็ตาม หากไม่ทราบสาเหตุของฉี่ที่เปลี่ยนสี หรือมีความกังวล ควรรีบไปพบคุณหมอเพื่อตรวจหาสาเหตุ

สาเหตุ

สาเหตุของการฉี่มีเลือดปน

สาเหตุของการฉี่มีเลือดปนมีหลายประการ ดังต่อไปนี้

• การติดเชื้อในทางเดินปัสสาวะ เกิดจากเชื้อแบคทีเรียที่เพิ่มจำนวนในกระเพาะปัสสาวะ โดยเฉพาะของผู้สูงอายุ เลือดที่ปะปนในปัสสาวะอาจเป็นสัญญาณของการติดเชื้อ
• กรวยไตอักเสบ การฉี่มีเลือดปนเป็นสัญญาณหนึ่งของโรคนี้ เกิดจากการมีเชื้อแบคทีเรียเข้าไปที่ไตโดย ผ่านกระแสเลือดหรือท่อไต 
• นิ่วในไตหรือกระเพาะปัสสาวะ เกิดจากการสะสมของแร่ธาตุที่ไตหรือกระเพาะปัสสาวะเลือดที่พบปนอยู่ในปัสสาวะจากโรคนี้ มีทั้งแบบที่มองเห็นด้วยตาเปล่าและที่ต้องส่องด้วยกล้องจุลทรรศน์
• ต่อมลูกหมากโต มักเกิดเมื่อผู้ชายเข้าสู่วัยกลางคน โดยเลือดที่ปนในปัสสาวะทั้งแบบที่มองเห็นด้วยตาเปล่าและจำเป็นต้องส่องด้วยกล้องจุลทรรศน์เป็นสัญญาณหนึ่งของโรคนี้

• โรคไต เลือดที่ปนในปัสสาวะแบบที่ต้องส่องด้วยกล้องจุลทรรศน์ เป็นอาการที่พบได้ทั่วไปของโรคไต
• มะเร็ง การฉี่มีเลือดปนเป็นสัญญาณหนึ่งของโรคมะเร็งไต มะเร็งกระเพาะปัสสาวะ หรือมะเร็งต่อมลูกหมาก อย่างไรก็ตาม อาการนี้อาจไม่พบในช่วงแรก ๆ ของโรค 
• การบาดเจ็บบริเวณไต เช่น อุบัติเหตุ การเล่นกีฬา
• ยาบางชนิด เช่น แอสไพริน เพนิซิลลิน ยาระบาย
• การออกกำลังกายอย่างหนัก สามารถทำให้ปัสสาวะมีเลือดปนได้ แต่มีความเป็นไปได้น้อยมาก

ปัจจัยเสี่ยง

ปัจจัยเสี่ยงของการฉี่มีเลือดปน

ทุกเพศทุกวัยสามารถพบเลือดปนในปัสสาวะได้ ปัจจัยเสี่ยงการฉี่มีเลือดปน มีดังนี้

• วัย 
• การบริโภคยาบางชนิด เช่น แอสไพริน เพนนิซิลิน ยาระบาย มากเกินไป
• การสูบบุหรี่
• การเล่นกีฬา
• การมีคนในครอบครัวที่เคยเป็นโรคไตหรือพบนิ่วในไตมาก่อน

การวินิจฉัยและการรักษาโรค

ข้อมูลในที่นี้ไม่มีเจตนาให้ใช้ทดแทนคำแนะนำทางการแพทย์ ควรปรึกษาคุณหมอทุกครั้งเพื่อสอบถามข้อมูลเพิ่มเติม

การวินิจฉัยอาการฉี่มีเลือดปน

ในการวินิจฉัย คุณหมอจะตรวจคนไข้ด้วยวิธีการต่อไปนี้ เพื่อให้ทราบสาเหตุของการฉี่มีเลือดปน

• การตรวจปัสสาวะ ทำให้คุณหมอทราบว่าผู้ป่วยเชื้อในระบบทางเดินปัสสาวะหรือเป็นนิ่วหรือไม่
• การตรวจเลือด ทำให้คุณหมอถึงระดับครีอะตินีน หรือของเสียที่เกิดจากการสลายกล้ามเนื้อได้ โดยระดับครีอะตินีนที่สูงเป็นสัญญาณของโรคไต
• การส่องกล้องตรวจกระเพาะปัสสาวะ เพื่อมองหาสัญญาณของโรค อันเป็นสาเหตุของการฉี่มีเลือดปน
• การตรวจหาเซลล์มะเร็งในน้ำปัสสาวะ ในกรณีที่คุณหมอสงสัยว่าเลือดที่ปนในปัสสาวะเกี่ยวข้องกับมะเร็ง
• การดูภาพอวัยวะภายใน เช่น อัลตร้าซาวด์ การตรวจซีทีสแกน (CT Scan) เอ็มอาร์ไอ (MRI)

บางครั้ง คุณหมออาจตรวจไม่พบสาเหตุของการฉี่มีเลือดปนจากวิธีการข้างต้น และจะนัดตรวจซ้ำ กรณีแบบนี้มักเกิดกับผู้มีปัจจัยเสี่ยงเป็นมะเร็งกระเพาะปัสสาวะอย่างคนที่สูบบุหรี่ อยู่ในสภาพแวดล้อมที่ต้องสัมผัสกับสารพิษ หรือมีประวัติเคยผ่านการการฉายรังสีมาก่อน

การรักษาอาการฉี่มีเลือดปน

คุณหมอจะรักษาอาการฉี่มีเลือดปนตามสาเหตุ ตัวอย่างเช่น

• ใช้ยาปฏิชีวนะ ในกรณีที่ผู้ป่วยมีการติดเชื้อทางเดินปัสสาวะ หรือต่อมลูกหมากโต
• รักษาด้วยเครื่องช็อคเวฟ ในกรณีที่พบว่าผู้ป่วยมีนิ่วในกระเพาะปัสสาวะหรือไต
• ผ่าตัดหรือใช้เคมีบำบัด ในกรณีที่พบเนื้องอกในกระเพาะปัสสาวะหรือไตของผู้ป่วย

การปรับไลฟ์สไตล์และการดูแลตัวเอง

การเปลี่ยนไลฟ์สไตล์และการเยียวยาตนเองที่ช่วยรับมือกับอาการฉี่มีเลือดปน

เพื่อหลีกเลี่ยงความผิดปกติ ซึ่งอาจทำให้เกิดการพบอาการฉี่มีเลือดปน อาจสามารถดูแลตัวเองได้ดังนี้

• ดื่มน้ำมาก ๆ เพื่อช่วยให้ปัสสาวะสม่ำเสมอและน้ำปัสสาวะไม่ข้น ป้องกันการติดเชื้อในระบบทางเดินปัสสาวะ จากการสะสมของแบคทีเรียในร่างกาย
• เช็ดก้นจากหน้าไปหลัง เพื่อป้องกันไม่ให้แบคทีเรียจากทวารหนักเข้าไปในท่อปัสสาวะ
• หลีกเลี่ยงอาหารเค็ม เพื่อลดความเสี่ยงเป็นนิ่ว ซึ่งเป็นปัจจัยเสี่ยงหนึ่งของการฉี่มีเลือดปน
• ปัสสาวะหลังจากมีเพศสัมพันธ์ เพื่อขับแบคทีเรียซึ่งอาจเข้ามาในกระเพาะปัสสาวะระหว่างมีเพศสัมพันธ์ออกจากร่างกาย