ไขข้อสงสัย วัคซีนคืออะไร? อันตรายจริงไหม?

วัคซีน คือ สารที่กระตุ้นระบบภูมิคุ้มกันให้สร้างภูมิคุ้มกันต่อโรค โดยเลียนแบบการติดเชื้อ ทำให้ร่างกายสามารถจดจำและป้องกันโรคนั้นได้ในอนาคต โดยไม่ต้องป่วยก่อน วัคซีนถือเป็นหนึ่งในความก้าวหน้าทางการแพทย์ที่สำคัญที่สุด ช่วยลดอัตราการตายและโรคภัยไข้เจ็บทั่วโลก แต่หลายคนยังคงมีข้อสงสัยเกี่ยวกับความปลอดภัยของวัคซีน บทความนี้จะช่วยไขข้อสงสัยว่าวัคซีนอันตรายจริงหรือไม่ พร้อมอธิบายความเข้าใจผิด ๆ ที่พบได้บ่อยเกี่ยวกับวัคซีน

[embed-health-tool-vaccination-tool]

วัคซีนคืออะไร และทำงานอย่างไร

วัคซีน คือสารที่นำเข้าสู่ร่างกายเพื่อกระตุ้นให้ระบบภูมิคุ้มกันเกิดการตอบสนอง โดยเลียนแบบการติดเชื้อ ทำให้ร่างกายสามารถจดจำเชื้อโรคและสร้างแอนติบอดีขึ้นมาป้องกันตนเองในอนาคต โดยไม่จำเป็นต้องป่วยเป็นโรคนั้นมาก่อน เพื่อช่วยป้องกันหรือลดความรุนแรงของโรคเมื่อมีการติดเชื้อจริง

วัคซีน แบ่งออกได้เป็น 3 ชนิด ดังนี้

• วัคซีนชนิดเชื้อตาย ใช้เชื้อโรคที่ตายแล้วเป็นตัวกระตุ้นภูมิคุ้มกัน
• วัคซีนชนิดเชื้อเป็น ใช้เชื้อโรคที่ถูกทำให้อ่อนแรงหรือหมดฤทธิ์จนไม่สามารถก่อโรคได้ แต่ยังสามารถกระตุ้นภูมิคุ้มกันได้
• วัคซีนที่ผลิตจากพิษของเชื้อโรค ใช้พิษของเชื้อโรคที่ถูกทำให้หมดฤทธิ์เพื่อกระตุ้นภูมิคุ้มกัน

วัคซีนอันตรายจริงไหม

แม้ว่าการฉีดวัคซีนเพื่อป้องกันโรคจะเป็นวิธีที่ได้รับการยอมรับอย่างแพร่หลายใจปัจจุบัน แต่หลายคนก็อาจจะมีความกังวลเกี่ยวกับความปลอดภัยของการฉีดวัคซีน คิดว่าวัคซีนอาจเป็นอันตรายต่อร่างกาย

จริง ๆ แล้ว วัคซีนไม่อันตรายหากใช้อย่างถูกต้องและเหมาะสม วัคซีนที่ใช้ในปัจจุบันล้วนผ่านการทดสอบและการตรวจสอบความปลอดภัยอย่างเข้มงวดก่อนนำมาใช้งานจริง แม้ว่าอาจมีความเสี่ยงต่อการเกิดผลข้างเคียงจากวัคซีน แต่โดยส่วนใหญ่แล้วผลข้างเคียงนั้นจะไม่รุนแรง และมักหายไปภายในไม่กี่วัน ในขณะที่ผลข้างเคียงรุนแรงนั้นมีโอกาสเกิดขึ้นได้น้อยมาก และมักเกี่ยวข้องกับการแพ้ส่วนประกอบในวัคซีน

ผลข้างเคียงจากการฉีดวัคซีน

ผลข้างเคียงทั่วไปที่อาจเกิดขึ้นจากการฉีดวัคซีน มีดังนี้

• ปวด แดง คัน บวม หรือแสบบริเวณที่ฉีด
• มีไข้ต่ำ

อาการเหล่านี้มักจะไม่รุนแรง และหายไปได้เองภายใน 1-2 วัน

อย่างไรก็ตาม บางคนอาจมีอาการแพ้ที่รุนแรงหลังจากรับวัคซีนได้ ดังนี้

• หายใจลำบาก
• หน้าหรือคอบวม
• ใจสั่น
• ผื่นรุนแรงทั่วร่างกาย
• เวียนศีรษะหรืออ่อนแรง

หากมีอาการเหล่านี้ ควรเข้ารับการรักษาในทันที

ความเชื่อผิด ๆ เกี่ยวกับวัคซีน

• วัคซีนก่อให้เกิดออทิสติก – ไม่จริง

ความเชื่อที่ว่า วัคซีนอาจทำให้เกิดโรคออทิสติก ซึ่งส่งผลกระทบต่อพัฒนาการของเด็กและทารกนั้นไม่เป็นความจริง ส่วนงานวิจัยที่อ้างถึงประเด็นนี้ในปัจจุบันได้ถูกหักล้างและถอนออกเนื่องจากข้อมูลที่บิดเบือน และไม่มีหลักฐานทางวิทยาศาสตร์สนับสนุน

• วัคซีนไม่จำเป็นหากสุขภาพแข็งแรง – ไม่จริง

บางคนคิดว่าหากตัวเองมีสุขภาพร่างกายที่แข็งแรงดีพอแล้ว ก็ไม่จำเป็นต้องรับวัคซีนเพื่อเสริมสร้างภูมิคุ้มกัน แต่จริง ๆ แล้ว การฉีดวัคซีนนอกจากจะช่วยปกป้องตัวผู้ที่ฉีดแล้ว ยังสามารถช่วยสร้างภูมิคุ้มกันเพื่อ ช่วยปกป้องผู้ที่ไม่สามารถฉีดวัคซีนได้ เช่น เด็กเล็ก หรือผู้ป่วยที่มีภูมิคุ้มกันอ่อนแอ ดังนั้น จึงควรฉีดวัคซีนเพื่อช่วยปกป้องตัวเองและคนในชุมชน

• ส่วนประกอบในวัคซีนเป็นพิษ – ไม่จริง

หลายคนเชื่อว่าวัคซีนอาจเป็นพิษต่อร่างกายและอาจทำให้เกิดโรคร้ายแรง เช่น ออทิสติก หรือผลข้างเคียงที่เป็นอันตราย แต่จริง ๆ แล้ว วัคซีนได้รับการออกแบบให้ปลอดภัยและมีประสิทธิภาพ และสารทุกชนิดที่ใช้ในวัคซีนล้วนอยู่ในปริมาณที่ร่างกายสามารถจัดการได้อย่างปลอดภัย

สุดท้ายนี้ การฉีดวัคซีนแม้ว่าอาจจะมีความเสี่ยงต่อการเกิดผลข้างเคียงอยู่บ้าง แต่โดยรวมแล้วประโยชน์ของการฉีดวัคซีนก็ยังมีมากกว่าการไม่ฉีดวัคซีน ดังนั้น จึงควรเข้ารับวัคซีนให้ครบตามที่กำหนด และหากมีข้อสงสัยใด ๆ ควรปรึกษาคุณหมอก่อนการตัดสินใจ