โหระพา ประโยชน์ และข้อควรระวังในการบริโภค

โหระพา เป็นพืชสมุนไพรที่สามารถรับประทานได้ทั้งแบบสดหรือนำมาประกอบอาหาร โหระพามีกลิ่นหอมฉุนเฉพาะตัว และอาจให้รสชาติที่แตกต่างกันตามแต่ละสายพันธุ์ อีกทั้งยังมีสารอาหารที่เป็นประโยชน์ต่อร่างกายซึ่งอาจช่วยปรับปรุงบำรุงสุขภาพ ป้องกันโรคต่าง ๆ แต่ขณะเดียวกันหากรับประทานในปริมาณมากเกินไปก็อาจก่อให้เกิดผลข้างเคียงได้เช่นกัน

สารอาหารในโหระพา

โหระพาปริมาณ 100 กรัม อาจให้คุณค่าทางโภชนาการ ดังนี้

• โปรตีน 14.8 กรัม
• คาร์โบไฮเดรต 63.8 กรัม
• ไฟเบอร์ 22.6 กรัม
• ไขมัน 13.8 กรัม

นอกจากนี้โหระพายังอาจให้สารอาหารที่จำเป็นต่อร่างกาย ได้แก่

• วิตามินเอ เป็นสารอาหารสำคัญที่อาจช่วยเพิ่มประสิทธิภาพด้านการมองเห็น เสริมสร้างระบบภูมิคุ้มกัน และส่งเสริมการเจริญเติบโตของเซลล์ โหระพา 100 กรัม มีวิตามินเอ 60 ไมโครกรัม ซึ่งปริมาณของวิตามินเอที่ควรได้รับตามช่วงอายุ มีดังต่อไปนี้
  • เด็กอายุ 1-3 ปี ควรได้รับวิตามินเอ 300 ไมโครกรัม/วัน
  • เด็กอายุ 4-8 ปี ควรได้รับวิตามินเอ 400 ไมโครกรัม/วัน
  • เด็กอายุ 9-13 ปี ควรได้รับวิตามินเอ 600 ไมโครกรัม/วัน
  • เด็กผู้หญิงอายุ 14 ปีขึ้นไป ควรได้รับวิตามินเอ 700 ไมโครกรัม/วัน
  • เด็กผู้ชายอายุ 14 ปีขึ้นไป ควรได้รับวิตามินเอ 900 ไมโครกรัม/วัน

ประโยชน์ของโหระพา

ประโยชน์ของโหระพา มีดังนี้

• ควบคุมระดับน้ำตาลในเลือด

จากการศึกษาที่ตีพิมพ์ในสถาบันสุขภาพแห่งชาติ สหรัฐอเมริกา พบว่า ใบโหระพามีเอทานอล (Ethanol) ที่อาจช่วยลดระดับน้ำตาลในเลือด และลดปฏิกิริยาไกลเคชั่น (Glycation) ซึ่งเป็นกระบวนการที่ส่งผลให้โปรตีนผิดรูป นำไปสู่การเกิดสาร AGEs ซึ่งย่อมากจาก Advanceed Glycation End Products เป็นสารที่เกิดจากร่างกายได้รับโปรตีนและน้ำตาลมากเกินไป จนส่งผลให้การทำงานของหลอดเลือดเสื่อมลงจนเสี่ยงระดับน้ำตาลในเลือดสูง และอาจเกิดภาวะแทรกซ้อนรุนแรง โดยเฉพาะกับผู้ป่วยโรคเบาหวาน

• ป้องกันโรคหัวใจ

โหระพามีสารยูจีนอล (Eugenol) ที่เป็นสารประกอบอยู่ในพืช ที่ซึ่งอาจช่วยลดความดันโลหิต ลดคอเลสเตอรอลและไตรกลีเซอไรด์ จากการทดสอบของสถาบันสุขภาพแห่งชาติ ประเทศสหรัฐอเมริกา เผยว่า สารยูจีนอล อาจช่วยต้านอนุมูลอิสระ ป้องกันโรคกล้ามเนื้อหัวใจหนา นอกจากนี้ โหระพายังมีแมกนีเซียมที่อาจช่วยให้เลือดไหลเวียนดีขึ้น สามารถนำออกซิเจนไปหล่อเลี้ยงหัวใจ และช่วยควบคุมอัตราการเต้นของหัวใจให้เป็นไปตามปกติอีกด้วย

• ป้องกันการติดเชื้อ

จากการศึกษาที่ตีพิมพ์ในสถาบันสุขภาพแห่งชาติ ประเทศสหรัฐอเมริการะบุว่า น้ำมันหอมระเหยที่สกัดจากโหระพา อาจมีส่วนช่วยต้านเชื้อแบคทีเรีย อีโคไล (E.coli) ที่พบได้ในลำไส้และ ระบบทางเดินอาหาร ซึ่งสามารถนำไปสู่การติดเชื้อในช่องท้อง และแพร่กระจายไปยังทางเดินปัสสาวะได้ 

• ลดปฏิกิริยาออกซิเดชั่น

โหระพาอุดมไปด้วยสารต้านอนุมูลอิสระ เช่น ยูจีนอล (Eugenol) เบตาแคโรทีน ช่วยในการต้านอนุมูลอิสระที่อาจนำไปสู่การทำลายเซลล์ในร่างกาย ซึ่งเสี่ยงต่อการเกิดโรคเรื้อรัง เช่น มะเร็ง โรคเบาหวาน โรคหัวใจ ข้ออักเสบ

• ลดความเสี่ยงการเกิดโรคมะเร็ง

โหระพามีสารพฤกษเคมี เช่น ยูจีนอล (Eugenol) โรสมารินิค (Rosmarinic Acid) กรดคาร์โนซิค (Carnosic Acid) อะพิจีนีน (Apigenin) กลุ่มสเตอรอยด์ (β-sitosterol) ลูทอีโอลิน (Luteolin) จากการศึกษาที่ตีพิมพ์ในสุขภาพแห่งชาติพบว่า สารเหล่านี้อาจช่วยชะลอการเจริญเติบโต และยับยั้งการแบ่งตัวของเซลล์มะเร็งบางชนิดได้ เช่น มะเร็งเต้านม มะเร็งปอด มะเร็งตับ มะเร็งผิวหนัง มะเร็งในช่องปาก

ข้อควรระวังการรับประทานโหระพา

การรับประทานโหระพาส่วนใหญ่มักจะปลอดภัยต่อสุขภาพ แต่ก็อาจไม่เหมาะสำหรับผู้ที่อยู่ในสภาวะต่าง ๆ ดังนี้

• เด็ก สตรีตั้งครรภ์และอยู่ในช่วงให้นมบุตร โหระพาทั้งแบบสดและแบบที่พบได้ในอาหาร มักจะปลอดภัยสำหรับสตรีตั้งครรภ์และสตรีที่อยู่ในช่วงให้นมบุตร แต่โหระพาในรูปแบบผลิตภัณฑ์เสริมอาหารอาจมีสารเคมี Estragole ที่เป็นสารประกอบอินทรีย์พบได้ตามธรรมชาติ และเป็นสารก่อมะเร็งที่อาจส่งผลให้เกิดมะเร็งตับได้
• ภาวะเลือดออกผิดปกติ และการผ่าตัด น้ำมันโหระพาอาจทำให้เลือดไหลออกได้มากกว่าเดิม ทำให้เลือดแข็งตัวช้าในระหว่างการผ่าตัด เพื่อป้องกันการเสียเลือดมาก ควรหยุดรับประทานสารสกัดจากโหระพาอย่างน้อย 2 สัปดาห์ก่อนถึงวันผ่าตัด
• ความดันโลหิตต่ำ โหระพามีสรรพคุณช่วยลดความดันโลหิต ดังนั้น ผู้ที่มีระดับความดันโลหิตต่ำอาจจำเป็นต้องหลีกเลี่ยงการรับประทานโหระพาในปริมาณมาก เพื่อป้องกันไม่ให้ความดันโลหิตต่ำลงจนเกินไป

นอกจากนี้โหระพาที่สกัดเป็นผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร อาจทำปฏิกิริยากับยาที่ใช้อยู่ หรือลดประสิทธิภาพของยาลง โดยเฉพาะยาลดความดันโลหิต ยารักษาโรคเบาหวาน ยาต้านการแข็งตัวของเลือด เช่น แอสไพริน (Aspirin) โคลพิโดเกรล (Clopidogrel) ทิโคลพิดีน (Ticlopidine) ลอซาร์แทน (Losartan) แคปโตพริล (Captopril) แอมโลดิปีน (Amlodipine) เพื่อความปลอดภัย ก่อนการรับประทานผลิตภัณฑ์เสริมอาหารที่มีสารสกัดจากโหระพา ควรขอคำปรึกษาจากคุณหมอ