ปัญหาสมองในทารกคลอดก่อนกำหนด ประเภท และการป้องกัน

ปัญหาสมองในทารกคลอดก่อนกำหนด เป็นภาวะแทรกซ้อนอีกประเภทหนึ่งที่อาจเกิดขึ้นได้ในทารกคลอดก่อนกำหนดบางคน ซึ่งอาจส่งผลต่อพัฒนาการของลูกน้อยในระยะยาวได้ มาทำความรู้จักกับปัญหาสมองในทารกคลอดก่อนกำหนดเพื่อที่คุณได้รู้เกี่ยวกับโรคอื่น ๆ ที่อาจตามมาและจะได้รับมือได้อย่างทันท่วงที

การคลอดก่อนกำหนดคือการคลอดที่เกิดขึ้นก่อนเวลาที่กำหนดโดยประมาณของทารก หรือการคลอดที่เกิดก่อนสัปดาห์ที่ 37 ของการตั้งครรภ์ ซึ่งร่างกายและสมองอาจยังพัฒนาไม่เต็มที่เมื่ออยู่ในครรภ์ จนทำให้ทารกบางคนมีภาวะแทรกซ้อนอื่น ๆ ตามมาได้ ยิ่งทารกคลอดก่อนกำหนดมากเท่าไรยิ่งเพิ่มความเสี่ยงของภาวะแทรกซ้อนมากขึ้นเท่านั้นด้วยเช่นกัน

[embed-health-tool-vaccination-tool]

ปัญหาสมองในทารกคลอดก่อนกำหนด คืออะไร

ปัญหาสมองในทารกคลอดก่อนกำหนดอาจมีปัญหาทางระบบประสาทซึ่งส่งผลต่อสมอง ไขสันหลัง เส้นประสาทส่วนปลาย และกล้ามเนื้อ ยิ่งทารกเกิดเร็วเท่าไร ความเสี่ยงที่จะมีเลือดออกในสมองก็มากขึ้นเท่านั้น เรียกว่า ภาวะตกเลือดในสมอง ในทารกบางคนภาวะตกเลือดในสมองอาจหายได้เอง แต่ในบางคนอาจส่งผลทำให้สมองได้รับบาดเจ็บอย่างถาวร อีกทั้งอาจทำให้เกิดปัญหาสมองอื่น ๆ ตามมาได้

ประเภทของปัญหาสมองในทารกคลอดก่อนกำหนด

ประเภทของปัญหาสมองในทารกคลอดก่อนกำหนดที่อาจเกิดขึ้นได้ มีดังนี้

ภาวะเลือดออกในโพรงสมอง (Intraventricular hemorrhage : IVH)

เป็นภาวะที่มีเลือดออกในบริเวณรอบ ๆ โพรงช่องว่างในสมอง ซึ่งเป็นบริเวณที่มีน้ำไขสันหลัง เกิดจากเส้นเลือดบอบบางเกิดการแตกออก ทำให้เลือดเข้าไปสะสมในสมองซึ่งสามารถทำลายเซลล์ประสาทได้ ภาวะเลือดออกในโพรงสมองมักพบได้บ่อยในทารกที่คลอดก่อนกำหนด โดยเฉพาะทารกที่มีน้ำหนักตัวน้อยกว่า 1,500 กรัม อาจแสดงอาการ ดังนี้

• โรคโลหิตจาง
• ทารกร้องไห้บ่อย
• อัตราการเต้นของหัวใจต่ำ
• ภาวะหยุดหายใจขณะหลับ
• อาการซึม ชัก
• ทารกไม่อยากอาหาร

ภาวะเนื้อเยื้อรอบโพรงสมองได้รับความเสียหาย (Periventricular leukomalacia : PVL)

เป็นภาวะที่เกี่ยวของกับระบบประสาทในทารกคลอดก่อนกำหนด และมักเกิดขึ้นบ่อยในทารกที่คลอดก่อนกำหนด ซึ่งเป็นภาวะที่ทำให้เกิดความเสียหายต่อเส้นประสาทในสมองที่มีหน้าที่ควบคุมการเคลื่อนไหว โดยอาจแสดงอาการ ดังนี้

• กล้ามเนื้อกระตุก เกร็ง
• กล้ามเนื้อไม่ค่อยตอบสนองต่อการเคลื่อนไหว
• กล้ามเนื้ออ่อนแรง

ทารกที่เกิดมาพร้อมกับภาวะนี้มีความเสี่ยงที่จะเป็นอัมพาตสมองและอาจมีพัฒนาการที่ล่าช้า

สมองพิการ

ทารกที่คลอดก่อนกำหนดหรือมีน้ำหนักแรกเกิดน้อยอาจมีความเสี่ยงที่จะเป็นโรคอัมพาตสมองมากขึ้น ซึ่งส่งผลต่อการเคลื่อนไหวที่ผิดปกติ กล้ามเนื้อ รวมถึงท่าทาง ทารกที่มีภาวะสมองพิการอาจมีอาการเหล่านี้

• ท่าทางผิดปกติ
• การเคลื่อนไหวผิดปกติ
• กลืนลำบาก
• กล้ามเนื้ออ่อนแอ
• กล้ามเนื้อกระตุก
• กล้ามเนื้อไม่สมดุล
• มีอาการสั่น

สาเหตุการเกิดภาวะสมองพิการยังไม่แน่ชัด แต่ยิ่งทารกคลอดก่อนกำหนดเร็วเท่าไรยิ่งเพิ่มความเสี่ยงของภาวะนี้มากขึ้นเท่านั้น

ภาวะโพรงสมองคั่งน้ำ (Hydrocephalus)

เป็นภาวะที่ของเหลวส่วนเกินสะสมในสมอง ทำให้โพรงสมองกว้างขึ้นและเพิ่มแรงกดดันต่อเนื้อเยื่อสมอง ภาวะโพรงสมองคั่งน้ำสามารถเกิดขึ้นจากภาวะแทรกซ้อนของ ภาวะเนื้อเยื้อรอบโพรงสมองได้รับความเสียหาย (Periventricular leukomalacia : PVL) และยังสามารถเกิดขึ้นได้ในทารกที่คลอดก่อนกำหนด อาจมีอาการที่แตกต่างกันไป ดังนี้

• กระสับกระส่าย หงุดหงิดง่าย
• ขนาดหัวของทารกที่ใหญ่กว่าปกติ
• หัวโตเร็วกว่าปกติ
• อาการชัก

การป้องกัน

ยังไม่มีวิธีที่แน่นอนในการป้องกันทารกคลอดก่อนกำหนดได้ แต่คุณแม่ตั้งครรภ์สามารถดูแลสุขภาพครรภ์ให้สมบูรณ์แข็งแรง เพื่อลดความเสี่ยงการคลอดก่อนกำหนดได้ โดยวิธีเหล่านี้

• ตรวจสุขภาพครรภ์ตามที่แพทย์นัดเป็นประจำ
• หลีกเลี่ยงการสูบบุหรี่ ดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ และสารเสพติด
• รับวัคซีนไข้หวัดใหญ่ สามารถลดความเสี่ยงการติดเชื้อได้
• พยายามรักษาความเครียดให้ต่ำที่สุด
• ป้องกันตัวเองจากการติดเชื้อเมื่อตั้งครรภ์ เช่น ล้างมือบ่อยครั้ง หลีกเลี่ยงการจับสิ่งที่สามารถแพร่เชื้อสู่ตัวเองได้