แผลถลอก เป็นแผลที่เกิดจากเสียดสีของผิวหนังกับของแข็งหรือพื้นผิวที่ขรุขระ จนผิวหนังชั้นนอกถูกทำลายและเกิดเป็นรอยถลอก โดยแผลถลอกสามารถเกิดขึ้นได้กับทุกส่วนของร่างกาย เช่น เข่า หน้าแข้ง ข้อศอก ขา ซึ่งอาจทำให้มีเลือดออก เจ็บปวด แสบ ผิวแดง ส่วนใหญ่แผลถลอกไม่ทำให้เกิดแผลเป็นและสามารถรักษาได้เอง เว้นแต่แผลที่มีขนาดใหญ่ ลึก หรือติดเชื้อ อาจต้องเข้าพบคุณหมอเพื่อทำการรักษา
[embed-health-tool-heart-rate]
แผลถลอกเกิดจากสาเหตุอะไร
แผลถลอก เกิดจากชั้นผิวที่ถูกทำลายจากการเสียดสี แรงกด แรงดันหรือการกระแทกอย่างรุนแรงกับของแข็งหรือพื้นผิวที่ขรุขระ ทำให้ผิวหนังหลุดออกหรือถูกทำลายไป มักพบบ่อยบริเวณข้อศอก เข่า หน้าแข้ง ข้อเท้า แขน ขา ซึ่งแผลถลอกส่วนใหญ่ไม่ก่อให้เกิดแผลเป็น ทั้งนี้อาจขึ้นอยู่กับขนาดและความลึกของแผลด้วย โดยแผลถลอกแบ่งออกเป็น 3 ชนิด ดังนี้
- แผลถลอกจากการขูดหรือขีดข่วน (Scrape หรือ Brush Abrasion) เกิดจากผิวหนังถูกของแข็งหรือพื้นผิวที่มีลักษณะขรุขระขูดเป็นแนวยาว แผลถลอกชนิดนี้มักพบในกรณีที่เกิดอุบัติเหตุ เช่น หกล้มบริเวณทางลาด รถมอเตอร์ไซค์หรือจักรยานล้ม
- รอยถลอกที่เกิดจากการกระแทก (Impact Abrasion) เกิดจากแรงกระแทกในลักษณะตั้งฉากระหว่างผิวหนังกับวัตถุ แผลถลอกชนิดนี้มักพบบริเวณผิวหนังที่เป็นส่วนนูน เช่น ข้อศอก หัวเข่า ส่วนใหญ่เกิดจากการหกล้ม หรือร่างกายกระแทกพื้นในแนวตรง
- รอยถลอกที่เกิดจากการกดทับของวัตถุ (Patterned Abrasion) เกิดจากแรงกดทับของวัตถุกับผิวหนังอย่างรุนแรงจนทำให้เกิดรอบตามลักษณะของวัตถุนั้น ๆ เช่น การถูกเชือกมัดผิวหนังจะมีแผลถลอกที่มีลักษณะเหมือนเชือก
นอกจากนี้ ยังมีลักษณะของแผลถลอกที่เกิดจากเล็บอีก 3 แบบ ดังนี้
- แผลถลอกจากการถูกเล็บกดหรือจิก (Impression Masks) แผลจะมีลักษณะเป็นเส้นโค้งตามรอยเล็บขนาดยาวประมาณ 10-15 มิลลิเมตร กว้าง 2-3 มิลลิเมตร
- แผลถลอกจากกรงเล็บสัตว์ (Claw Masks) เกิดจากการที่สัตว์จิกกรงเล็บลงบนผิวหนัง โดยแผลที่เกิดขึ้นจะมีลักษณะเป็นรูปร่างตัวยู อาจมีความลึกมาก ขนาดยาวประมาณ 3-4 มิลลิเมตร หรือ 2-3 เซนติเมตร
- แผลถลอกจากเล็บข่วน (Scratch Masks) เกิดจากเล็บข่วนบนผิวหนังจนเกิดรอยถลอก อาจมีขนาดกว้างประมาณ 1 เซนติเมตร
ภาวะแทรกซ้อนของแผลถลอก
หากปล่อยแผลถลอกไว้นานโดยไม่รักษาจนอักเสบหรือติดเชื้อ อาจทำให้เกิดภาวะแทรกซ้อนได้ ดังนี้
- การติดเชื้อรุนแรงจนแผลรักษาหายยากขึ้น
- การเจ็บและระคายเคืองผิวบริเวณที่มีแผลถลอก
- แผลมีกลิ่นเหม็น มีหนองสีเหลือง สีเขียว หรือสีน้ำตาล
- มีไข้และหนาวสั่น
- ปวดเมื่อย
- คลื่นไส้ อาเจียน
- อาจเกิดเป็นก้อนเนื้อแข็งและเจ็บปวด
แผลถลอก ทายาอะไร
การรักษาแผลถลอกอาจทำได้หลายวิธี ดังนี้
วิธีรักษาแผลถลอกเบื้องต้นด้วยตัวเอง
วิธีรักษาแผลที่ไม่รุนแรงมากอาจทำได้ด้วยตัวเอง ดังนี้
- ล้างมือให้สะอาดด้วยสบู่และน้ำเปล่าก่อนทำแผล รวมถึงทำความสะอาดอุปกรณ์ที่ใช้ทำแผล เช่น แหนบ ด้วยการใช้แอลกอฮอล์เช็ดให้สะอาด เพื่อป้องกันการติดเชื้อที่แผล
- ค่อย ๆ ล้างทำความสะอาดบริเวณแผลถลอกด้วยน้ำอุณหภูมิปกติและใช้สบู่อ่อน ๆ ทำความสะอาด เพื่อฆ่าเชื้อและสิ่งสกปรกออกจากแผล จากนั้นเช็ดบริเวณแผลถลอกให้แห้งด้วยสำลีสะอาด
- หากแผลถลอกมีขนาดเล็ก ไม่มีเลือดออก ให้เปิดแผลไว้ แต่หากแผลใหญ่มีเลือดออกให้ใช้ผ้าสะอาดพันแผลและกดเบา ๆ จากนั้นยกแผลให้สูงขึ้นเล็กน้อยเพื่อห้ามเลือด
- หลังจากทำความสะอาดแผล ให้ใส่ยาปฏิชีวนะชนิดครีมหรือขี้ผึ้ง เช่น แบคซิทราซิน (Bacitracin) อะควาฟอร์ (Aquaphor) จากนั้นปิดแผลด้วยผ้าพันแผลหรือผ้าก๊อซที่สะอาด เพื่อป้องกันเชื้อโรค และทาปิโตรเลียมเจลเพื่อป้องกันไม่ให้แผลแห้ง กลายเป็นสะเก็ด ไม่ให้รอยแผลเป็นมีขนาดใหญ่ ลึกเกินไปหรือคัน
- หลีกเลี่ยงการใช้ไฮโดรเจนเปอร์ออกไซด์ (Hydrogen Peroxide) หรือไอโอดีนกับบาดแผล เพราะอาจทำให้ผิวหนังระคายเคืองในบางคน หยุดใช้ขี้ผึ้งฆ่าเชื้ออื่น ๆ หากทำให้เกิดการระคายเคืองผิวหนัง
- ทำตามวิธีข้างต้นเป็นประจำอย่างน้อยวันละ 1 ครั้ง หากแผลสกปรกอาจเปลี่ยนผ้าพันแผลหรือผ้าก๊อซใหม่ทันที อาจช่วยให้แผลแห้งและหายเร็วขึ้น
- อย่าจับที่ผิวหนังหรือสะเก็ดแผล เพราะอาจทำให้เกิดแผลเป็น หายช้า และเพิ่มความเสี่ยงในการติดเชื้อ
- หากอาการไม่ดีขึ้นภายใน 1-2 วันและสังเกตเห็นอาการผิดปกติ เช่น ปวด บวม แดง เป็นหนอง ควรรีบพบคุณหมอเพื่อรับการรักษาเพิ่มเติม
- ควรปิดแผลด้วยผ้าพันแผลหรือผ้าก๊อซทุกครั้ง เพื่อป้องกันการติดเชื้อเพิ่มและป้องกันการกระทบกระเทือนบาดแผล
- หลังจากแผลหายดีควรทาครีมกันแดด SPF 30 ขึ้นไปบริเวณรอยแผล เพื่อป้องกันแสงแดดทำร้ายผิวจนรอยแผลอาจเปลี่ยนเป็นสีแดงหรือสีน้ำตาล และยังช่วยให้รอยแผลจางลงเร็วขึ้น
วิธีรักษาแผลถลอกโดยคุณหมอ
แผลถลอกที่มีอาการรุนแรง เช่น แผลมีขนาดใหญ่ มีเลือดไหลมากไม่ยอมหยุด เกิดแผลเนื่องจากอุบัติเหตุรุนแรง ควรรีบพบคุณหมอเพื่อตรวจอาการและรักษาแผล ดังนี้
- คุณหมออาจต้องประเมินอาการและทำความสะอาดแผล หากแผลมีขนาดใหญ่หรือลึกคุณหมออาจต้องทำการเย็บแผลเพื่อปิดปากแผล
- หากแผลถลอกติดเชื้อรุนแรง คุณหมออาจรักษาด้วยยาปฏิชีวนะเพื่อฆ่าเชื้อแบคทีเรีย เช่น เพนิซิลลิน (Penicillin) อะม็อกซีซิลลิน (Amoxicillin) แอมพิซิลลิน (Ampicillin)
- หากแผลติดเชื้อมากและมีเนื้อเยื่อที่ตายแล้ว คุณหมออาจจำเป็นต้องตัดเนื้อเยื่อบางส่วนออก เพื่อกำจัดสิ่งสกปรก ป้องกันการติดเชื้อและการแพร่กระจายเชื้อ
- หากแผลถลอกเกิดขึ้นจากการถูกสัตว์กัดหรือถูกวัตถุขึ้นสนิมบาด คุณหมออาจแนะนำให้ฉีดยากันบาดทะยัก
