ไตติดเชื้อ (การติดเชื้อระบบทางเดินปัสสาวะ) หรือกรวยไตอักเสบ เป็นภาวะทางเดินปัสสาวะติดเชื้อประเภทหนึ่ง โดยเริ่มเกิดขึ้นบริเวณท่อปัสสาวะหรือกระเพาะปัสสาวะ ซึ่งเป็นระบบทางเดินปัสสาวะส่วนล่าง แล้วเคลื่อนที่ไปยังท่อไตและไตข้างใดข้างหนึ่งหรือทั้ง 2 ข้าง ไตติดเชื้อจำเป็นต้องได้รับการรักษาอย่างทันท่วงที และหากไม่ได้รับการรักษาอย่างถูกต้อง อาจส่งผลทำให้ไตเสียหายอย่างถาวร ทั้งยังอาจเกิดการติดเชื้อในกระแสเลือด ซึ่งเป็นอันตรายถึงแก่ชีวิตได้
คำจำกัดความ
ไตติดเชื้อ คืออะไร
ไตติดเชื้อ (การติดเชื้อระบบทางเดินปัสสาวะ) หรืออีกอย่างหนึ่งว่า กรวยไตอักเสบ (Pyelonephritis) เป็นภาวะทางเดินปัสสาวะติดเชื้อประเภทหนึ่ง โดยเริ่มเกิดขึ้นบริเวณท่อปัสสาวะหรือกระเพาะปัสสาวะ ซึ่งเป็นระบบทางเดินปัสสาวะส่วนล่าง แล้วเคลื่อนที่ไปยังท่อไตและไตข้างใดข้างหนึ่ง หรือทั้ง 2 ข้าง ไตติดเชื้อจำเป็นต้องได้รับการรักษาอย่างทันท่วงที และหากไม่ได้รับการรักษาอย่างถูกต้อง อาจส่งผลทำให้ไตเสียหายอย่างถาวร ทั้งยังอาจเกิดการติดเชื้อในกระแสเลือด ซึ่งเป็นอันตรายถึงแก่ชีวิตได้
ไตติดเชื้อพบบ่อยเพียงใด
ไตติดเชื้ออาจเกิดขึ้นได้กับทุกเพศทุกวัย แต่อาจเกิดขึ้นได้บ่อยในผู้หญิงมากกว่าผู้ชาย เนื่องจากท่อปัสสาวะของผู้หญิงสั้นกว่าของผู้ชาย โดยท่อปัสสาวะของผู้หญิงนั้นอยู่ใกล้กับช่องคลอดและทวารหนักจึงอาจทำให้แบคทีเรียเข้าสู่ร่างกายและเข้าสู่ทางเดินปัสสาวะได้ง่ายขึ้น
อาการ
อาการไตติดเชื้อ
ภาวะไตติดเชื้ออาจเริ่มต้นด้วยการติดเชื้อทั่วไป แต่อาการรุนแรงขึ้นได้อย่างรวดเร็วและรุนแรงมาก เมื่อแบคทีเรียไปถึงทางเดินปัสสาวะส่วนบน โดยสัญญาณบ่งชี้และอาการของภาวะไตติดเชื้อ ได้แก่
- มีไข้
- คลื่นไส้และอาเจียน
- มีอาการปวดบริเวณหลัง สีข้าง ขาหนีบ หรือช่องท้อง
- ปัสสาวะบ่อย และต้องเบ่งปัสสาวะอย่างแรงและนาน
- รู้สึกแสบหรือปวดเวลาปัสสาวะ
- มีหนองหรือเลือดในปัสสาวะ
- ปัสสาวะมีกลิ่นเหม็น
อาจมีสิ่งบ่งชี้หรืออาการที่ไม่ได้ระบุไว้ข้างต้น หากมีข้อสงสัยเกี่ยวกับอาการต่าง ๆ โปรดปรึกษาคุณหมอ
ควรไปพบหมอเมื่อใด
หากเกิดอาการต่าง ๆ เหล่านี้ ควรไปพบคุณหมอ
- กำลังได้รับการรักษาอาการติดเชื้อทางเดินปัสสาวะใด ๆ แต่อาการไม่ดีขึ้น
- มีอาการของไตติดเชื้อหนึ่งประการหรือมากกว่า
สาเหตุ
สาเหตุของไตติดเชื้อ
ภาวะไตติดเชื้อมักเกิดจากเชื้อแบคทีเรียเข้าสู่ทางเดินปัสสาวะผ่านทางท่อไตที่ทำหน้าที่ลำเลียงปัสสาวะจากร่างกาย แล้วเริ่มเพิ่มจำนวนขึ้น เชื้อแบคทีเรียที่พบได้มากที่สุดมักพบในอุจจาระ ได้แก่ เชื้ออีโคไล (E. coli) หรือเชื้อเคลบเซลลา (Klebsiella) ในขณะที่แบคทีเรียบนผิวหนังหรือในสิ่งแวดล้อมอื่น ๆ อาจทำให้เกิดกรวยไตอักเสบได้น้อยกว่า
นอกจากนี้ ภาวะไตติดเชื้อยังอาจเกิดได้จากกระแสเลือดที่เข้าสู่ไตแล้วนำพาแบคทีเรียจากการติดเชื้อในบริเวณอื่นในร่างกายมาแพร่กระจายไปยังบริเวณไต แต่กรณีนี้อาจพบได้น้อยมาก
ปัจจัยเสี่ยง
ปัจจัยเสี่ยงของการเกิดไตติดเชื้อ
ปัจจัยที่อาจเพิ่มความเสี่ยงสำหรับภาวะไตติดเชื้อมีหลายประการ เช่น
- ลักษณะทางกายภาพของผู้หญิง เนื่องจากท่อปัสสาวะของผู้หญิงสั้นกว่าของผู้ชาย แบคทีเรียจึงเดินทางไปยังกระเพาะปัสสาวะในระยะทางที่สั้นกว่า ดังนั้น ผู้หญิงจึงมีความเสี่ยงของโรคนี้ได้มากกว่าผู้ชาย
- การอุดตันในทางเดินปัสสาวะ เมื่อปัสสาวะช้าลงหรือความสามารถในการขับปัสสาวะลดลง แบคทีเรียสามารถเข้าไปสู่ท่อไตได้ง่ายขึ้น ซึ่งอาจเพิ่มความเสี่ยงในการเกิดไตติดเชื้อ
- นิ่วในไต
- ระบบภูมิคุ้มกันที่อ่อนแอ เช่น โรคเบาหวาน โรคเอชไอวี
- ความเสียหายต่อเส้นประสาทโดยรอบกระเพาะปัสสาวะ
- การใช้สายสวนปัสสาวะเป็นเวลานาน
- ภาวะที่ทำให้ปัสสาวะไหลผิดวิธี
การวินิจฉัยและการรักษา
ข้อมูลที่นำเสนอในที่นี้ ไม่สามารถใช้แทนข้อแนะนำทางการแพทย์ ให้ปรึกษาคุณหมอสำหรับข้อมูลเพิ่มเติม
การวินิจฉัยไตติดเชื้อ
คุณหมออาจวินิจฉัยตามลักษณะภายนอก สัญญาณชีพ และอาการโดยทั่วไป เช่น อาการไข้และปวดหลัง ซึ่งเป็นเพียงการวินิจฉัยในเบื้องต้นเท่านั้น ผู้ป่วยอาจจำเป็นต้องระบุรายละเอียดหรือให้ตัวอย่างปัสสาวะสำหรับทดสอบหาแบคทีเรีย ตรวจเลือด หรือตรวจหาหนองในปัสสาวะ การทดสอบในห้องปฏิบัติการที่ตรวจหาแบคทีเรียหรือจุลชีพอื่น ๆ ในเลือดก็เป็นสิ่งจำเป็นในผู้ป่วยบางรายด้วยเช่นกัน
การทดสอบอาจใช้เทคนิคภาพถ่ายร่วมด้วย ได้แก่ การอัลตราซาวด์ การตรวจซีทีสแกนหรือการเอ็กซเรย์เพื่อให้เห็นภาพไตและอวัยวะที่เกี่ยวข้องโดยละเอียด
การรักษาไตติดเชื้อ
การรักษาประการแรกสำหรับไตติดเชื้อคือการใช้ยาปฏิชีวนะ ประเภทของยาที่จำเป็นต้องใช้และเวลาที่ต้องใช้ยาขึ้นอยู่กับระดับการติดเชื้อ สุขภาพโดยรวม และชนิดแบคทีเรียที่พบในการทดสอบปัสสาวะ สัญญาณบ่งชี้และอาการของไตติดเชื้ออาจหายไปทีละน้อยภายใน 2-3 วันระหว่างการรักษา แต่อาจจำเป็นต้องใช้ยาปฏิชีวนะต่อไปอีก 1 สัปดาห์หรือมากกว่า ที่สำคัญควรใช้ยาปฏิชีวนะให้ครบตามที่คุณหมอสั่ง
หากมีภาวะไตอักเสบรุนแรง อาจต้องพักในโรงพยาบาลเพื่อรับยาปฏิชีวนะผ่านทางเส้นเลือด นอกจากนี้ หากภาวะไตติดเชื้อเกิดขึ้นใหม่ อาจจำเป็นต้องเข้าพบผู้เชี่ยวชาญเกี่ยวกับไตเพื่อตรวจหาโรคประจำตัว
การปรับไลฟ์สไตล์และการดูแลตัวเอง
การปรับไลฟ์สไตล์และการดูแลพื่อรับมือกับภาวะไตติดเชื้อ
การปรับไลฟ์สไตล์และการปฏิบัติตนขั้นพื้นฐานดังต่อไปนี้ อาจช่วยให้รับมือกับภาวะไตติดเชื้อได้
- ใช้ความร้อน วางแผ่นร้อนลงบนหน้าท้อง หลัง หรือสีข้าง เพื่อบรรเทาความรู้สึกกดทับหรือเจ็บปวด
- ใช้ยาแก้ปวด
- ดื่มน้ำมาก ๆ การดื่มน้ำให้เพียงพออาจช่วยกำจัดแบคทีเรียจากทางเดินปัสสาวะ แต่ควรหลีกเลี่ยงการดื่มกาแฟ
