backup og meta

รองช้ำ สาเหตุ อาการ และการรักษา

คำจำกัดความอาการสาเหตุปัจจัยเสี่ยงการวินิจฉัยและการรักษาการปรับเปลี่ยนไลฟ์สไตล์และการดูแลตัวเอง

รองช้ำ หมายถึงอาการเอ็นฝ่าเท้าอักเสบ ทำให้เกิดอาการเจ็บบริเวณฝ่าเท้าและส้นเท้า โดยเฉพาะเวลาลุกขึ้น หรือเวลาเดิน อาจเกิดขึ้นจากน้ำหนักตัว การยืนหรือเดินนาน ๆ การเล่นกีฬา หรือปัญหาจากโครงสร้างของฝ่าเท้า สามารถรักษาได้ด้วยการใช้ยาแก้ปวดและทำกายภาพบำบัด

รองช้ำ สาเหตุ อาการ และการรักษา

คำจำกัดความ

รองช้ำ คืออะไร?

โรครองช้ำ (Plantar fasciitis) หรือ โรคเอ็นฝ่าเท้าอักเสบ ผู้ที่ป่วยจะมีอาการเจ็บส้นเท้า หรือบางรายอาจเจ็บทั่วทั้งฝ่าเท้า โดยเฉพาะช่วงที่ตื่นนอนตอนเช้า หากลุกเดินในก้าวแรกจะมีอาการเจ็บ หรือก้าวแรกหลังจากที่นั่งพักเป็นเวลานาน

โรครองช้ำเป็นโรคที่พบได้บ่อย สาเหตุส่วนใหญ่ของโรค เกิดจากการใช้งานเท้าหนักเกินไปทำให้เกิดการสึกหรอ โดยปกติแล้ว เอ็นฝ่าเท้าจะช่วยรองรับอุ้งเท้า และทำหน้าที่ดูดซับแรงกระแทกขณะเดิน เมื่อเอ็นฝ่าเท้าเกิดการอักเสบ จึงทำให้รู้สึกปวด และเดินไม่สะดวก ส่วนใหญ่แล้ว โรคนี้มักจะเกิดกับคนในช่วงวัย  40-70 ปี และมักเกิดในผู้หญิงมากกว่าผู้ชาย

อาการ

อาการของรองช้ำ

อาการหลัก ๆ ของรองช้ำ หรืออาการปวดที่บริเวณส้นเท้า หรือฝ่าเท้า โดยเฉพาะเวลาที่ลุกขึ้นยืนจากท่านั่งหรือท่านอนเป็นเวลานาน ๆ และอาการปวดจะค่อย ๆ เบาลงเมื่อได้เคลื่อนไหวเท้า ก่อนที่จะกลับมาปวดอีกครั้ง วนไปมา

สาเหตุ

สาเหตุของโรครองช้ำ

  • น้ำหนัก หากมีน้ำหนักเกินมาตรฐาน หรือเป็นโรคอ้วน มักจะมีความเสี่ยงที่จะเกิดโรครองช้ำ เพราะน้ำหนักตัวจะกดลงที่เอ็นเท้า โดยเฉพาะช่วงที่น้ำหนักขึ้นอย่างฉับพลัน เช่น ในหญิงตั้งครรภ์ ที่อาจเกิดโรครองช้ำได้ โดยมักจะพบในช่วงสัปดาห์ท้ายๆ ของการตั้งครรภ์ที่น้ำหนักตัวเพิ่มสูงสุด
  • การยืนหรือเดินนาน ๆ การทำงานบางอย่างที่ต้องยืนหรือเดินวันละหลายชั่วโมง เช่น ครู พนักงานขายในห้างสรรพสินค้า พนักงานในโรงงาน รวมถึงการยืนหรือเดินบนพื้นผิวแข็ งๆ เป็นระยะเวลานาน สามารถทำให้เอ็นฝ่าเท้าเกิดความเสียหายได้
  • การเล่นกีฬาหรือกิจกรรมบางอย่าง กีฬาที่มีแรงกระแทกสูง หรือกิจกรรมทางร่างกายที่ต้องมีการกระโดดซ้ำๆ เช่น นักวิ่งระยะไกล นักบัลเลต์ การเต้นแอโรบิก สามารถทำให้เกิดความเสียหายที่เอ็นฝ่าเท้า และนำไปสู่โรครองช้ำได้
  • โครงสร้างเท้า ปัญหาโครงสร้างเท้าก็มีส่วนให้เกิดโรครองช้ำได้ เช่น การมีอุ้งเท้าสูง เท้าแบน อาจทำให้เกิดโรครองช้ำได้ เนื่องจากทำให้เอ็นร้อยหวายซึ่งเชื่อมกล้ามเนื้อน่องกับส้นเท้าเกิดอาการตึง และส่งผลให้เอ็นฝ่าเท้าบาดเจ็บ การใส่รองเท้าพื้นเรียบแบนที่มีพื้นนิ่มเกินไปและปราศจากการรองรับเท้าที่ดี ก็สามารถทำให้เกิดโรครองช้ำได้เช่นกัน

ปัจจัยเสี่ยง

ปัจจัยเสี่ยงของรองช้ำ

ปัจจัยที่อาจเพิ่มความเสี่ยงของรองช้ำ มีดังต่อไปนี้

  • เพศ ผู้หญิงมักมีโอกาศเป็นรองช้ำมากกว่าผู้ชาย
  • อายุ ผู้ที่มีอายุ 40-60 ปีมักจะเกิดรองช้ำได้
  • น้ำหนักตัว การมีน้ำหนักตัวอาจทำให้กล้ามเนื้อเอ็นฝ่าเท้าต้องรับน้ำหนักมาก และทำให้อักเสบได้ง่าย
  • อาชีพ อาชีพที่ต้องยืนหรือเดินนาน ๆ อาจจะมีโอกาสเป็นรองช้ำได้ง่าย
  • การใส่รองเท้าส้นสูงเป็นประจำ
  • การมีเท้าแบน

การวินิจฉัยและการรักษา

ข้อมูลในที่นี้ไม่มีเจตนาให้ใช้ทดแทนคำแนะนำทางการแพทย์ควรปรึกษาแพทย์ทุกครั้งเพื่อสอบถามข้อมูลเพิ่มเติม

การวินิจฉัยรองช้ำ

คุณหมอสามารถวินิจฉัยรองช้ำได้ด้วยการตรวจร่างกายและดูอาการที่เป็น โดยอาจทำการตรวจดูบริเวณที่มีอาการปวด นอกจากนี้ คุณหมอก็อาจให้ทำการตรวจเอกซเรย์หรือ MRI หากสงสัยว่าอาจจะมีอาการอื่น ๆ เช่น กระดูกหัก ร่วมด้วย

การรักษารองช้ำ

  • ใช้ยาแก้ปวด

หากอาการไม่มากนัก ในเบื้องต้นการใช้ยาในกลุ่มยาลดการอักเสบที่ไม่มีสเตียรอยด์ (NSAID) เช่น ไอบูโพรเฟน (ibuprofen) นาพรอกเซน (naproxen) สามารถช่วยลดอาการอักเสบและปวดได้

  • ทำกายภาพบำบัด

นักกายภาพบำบัดสามารถแนะนำท่ายืดกล้ามเนื้อ เพื่อช่วยยืดกล้ามเนื้อบริเวณฝ่าเท้าและเอ็นร้อยหวาย และทำให้กล้ามเนื้อขาส่วนล่างแข็งแรงขึ้น ซึ่งจะช่วยให้ข้อเท้าและส้นเท้ามีความมั่นคงมากขึ้นในยามใช้งาน นักกายภาพบำบัดยังสามารถช่วยสอนวิธีพันแถบผ้าเพื่อช่วยพยุงฝ่าเท้าได้อีกด้วย

  • ใส่เฝือกอ่อนตอนกลางคืน

นักกายภาพบำบัดหรือหมออาจจะแนะนำให้ใส่เฝือกอ่อน ซึ่งช่วยยืดเหยียดกล้ามเนื้อน่อง และอุ้งเท้าในขณะนอนหลับ ทั้งยังช่วยยืดฝ่าเท้าและเอ็นร้อยหวายในตอนกลางคืนได้ด้วย

  • ฉีดยา

เมื่อลองรักษาด้วยวิธีอื่นๆ แล้วอาการปวดยังไม่ลดลง คุณหมออาจต้องรักษาด้วยการฉีดสเตียรอยด์เข้าไปบริเวณที่มีอาการปวด เพื่อให้อาการปวดบรรเทาลง แต่วิธีนี้ไม่สามารถทำได้บ่อยๆ เนื่องจากอาจทำให้กล้ามเนื้อถูกทำลายได้ ปัจจุบันนี้ มีการเปลี่ยนมาฉีดเกล็ดเลือดเข้มข้นที่ใช้ในการรักษา (Platelet-Rich Plasma – PRP) โดยใช้อัลตร้าซาวด์เป็นคลื่นนำทางเข้าสู่จุดที่เหมาะสมในการฉีด การฉีดด้วย PRP สามารถช่วยลดความเจ็บปวดได้ และข้อดีก็คือมีความเสี่ยงในการที่กล้ามเนื้อจะถูกทำลายน้อยกว่า

  • รักษาด้วยคลื่นกระแทก

กระบวนการนี้ จะเป็นการใช้คลื่นเสียงตรงบริเวณที่เจ็บปวดเพื่อกระตุ้นให้เกิดการเยียวยาตัวเอง ปกติมักจะใช้กับโรครองช้ำเรื้อรังที่ไม่ตอบสนองต่อการรักษาตามปกติ การรักษาด้วยคลื่นกระแทกอาจทำให้เกิดอาการช้ำ บวม ปวด หรือชาได้ โดยการศึกษาบางชิ้นพบว่า การรักษาด้วยคลื่นกระแทก (Shockwave) แสดงให้เห็นถึงผลลัพธ์ที่ดี แต่ประสิทธิภาพที่ได้ยังไม่ค่อยสม่ำเสมอเท่าใดนัก

  • ผ่าตัด

การรักษาอาการปวดด้วยการผ่าตัดจะใช้ในกรณีที่มีอาการปวดรุนแรงเท่านั้น โดยศัลยแพทย์จะผ่าตัดเพื่อแยกเอาเอ็นที่ฝ่าเท้าบางส่วนออกจากกระดูกส้นเท้า ซึ่งผลข้างเคียงก็คือกล้ามเนื้อที่อุ้งฝ่าเท้าอ่อนแอลง และอาจทำงานได้ไม่เหมือนเดิม การผ่าตัดอีกแบบหนึ่งเรียกว่า การผ่าตัดยืดเอ็นกล้ามเนื้อน่อง (Gastrocnemius recession) ที่ทำให้เอ็นกล้ามเนื้อน่องยาวขึ้น และไม่เกิดแรงดึงอยู่ตลอดเวลาที่เอ็นร้อยหวาย ก็ช่วยบรรเทาอาการของโรครองช้ำได้

การปรับเปลี่ยนไลฟ์สไตล์และการดูแลตัวเอง

การปรับเปลี่ยนไลฟ์สไตล์และการดูแลตัวเองเพื่อป้องกันรองช้ำ

การดูแลตัวเองก็มีส่วนช่วยให้ไม่เกิดโรครองช้ำได้ โดยเริ่มจากการ

  • รักษาน้ำหนักให้อยู่เกณฑ์ในมาตรฐาน
  • เลือกออกกำลังกายที่มีผลกระทบต่อเท้าต่ำ เช่น การว่ายน้ำ ปั่นจักรยาน
  • สำรวจรองเท้ากีฬาที่ใช้ ดูว่าชำรุดแล้วหรือยัง หากเก่าหรือพื้นสึกหมดแล้วก็ควรเปลี่ยน
  • ไม่ควรใส่รองเท้าส้นสูง ควรเลือกรองเท้าส้นเตี้ยหรือสูงปานกลางที่มีพื้นซึ่งสามารถรองรับเท้าและดูดซับแรงกระแทกได้ดี
  • หลีกเลี่ยงการเดินเท้าเปล่าบนพื้นแข็ง ๆ เพราะจะทำให้เกิดแรงกระแทกที่ทำลายกล้ามเนื้อที่ฝ่าเท้าได้
  • หากปวดเท้า ให้บรรเทาอาการปวดด้วยการประคบเย็นเป็นเวลา 15-20 นาที สามหรือสี่ครั้งต่อวัน

หมายเหตุ

Hello Health Group ไม่ได้ให้คำแนะนำด้านการแพทย์ การวินิจฉัยโรค หรือการรักษาโรคแต่อย่างใด

Plantar Fasciitis. https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/plantar-fasciitis/symptoms-causes/syc-20354846. Accessed October 24, 2018

Plantar Fasciitis. https://www.nhs.uk/conditions/plantar-fasciitis/. Accessed October 24, 2018

Plantar fasciitis. https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/plantar-fasciitis/diagnosis-treatment/drc-20354851. October 30, 2021.

Plantar Fasciitis and Bone Spurs. https://orthoinfo.aaos.org/en/diseases–conditions/plantar-fasciitis-and-bone-spurs. Accessed October 30, 2021.

What Is Plantar Fasciitis?. https://www.webmd.com/fitness-exercise/understanding-plantar-fasciitis-basics. Accessed October 30, 2021.

เวอร์ชันปัจจุบัน

31/10/2021

เขียนโดย ชลธิชา จันทร์วิบูลย์

ตรวจสอบความถูกต้องของข้อมูลโดย พลอย วงษ์วิไล

อัปเดตโดย: พลอย วงษ์วิไล


บทความที่เกี่ยวข้อง

วัณโรคกระดูก โรคที่พบบ่อยในคนไทย วิธีป้องกันทำได้อย่างไร

ส้นเท้าแตก เท้าแห้ง สาเหตุและการดูแล


ตรวจสอบข้อมูลความถูกต้อง โดย ทีม Hello คุณหมอ · เขียน โดย ชลธิชา จันทร์วิบูลย์ · แก้ไข 31/10/2021

ad iconโฆษณา

คุณได้รับประโยชน์จากบทความนี้หรือไม่?

ad iconโฆษณา
ad iconโฆษณา