อะเซทิลซิสเทอีน (Acetylcysteine) หรือ เอ็น-อะเซทิลซิสเทอีน (N-acetylcysteine) หรือที่เรียกโดยย่อว่า NAC คือ ตัวยาสำคัญที่มักนำมาเป็นส่วนประกอบของกลุ่มยาละลายเสมหะ โดยมีคุณสมบัติเด่นในการช่วยคลายความข้นเหนียวของ เสมหะในคอ ช่วยให้ร่างกายสามารถกำจัดเสมหะออกมาได้ง่ายขึ้น เพราะฉะนั้น เป็นโอกาสดีที่เราจะมาทำความรู้จักกับสารตัวนี้ให้มากขึ้น ซึ่งน่าจะเป็นประโยชน์สำหรับผู้ที่กำลังกังวลหรืออึดอัดกับอาการไอมีเสมหะอยู่ในขณะนี้
[embed-health-tool-bmi]
รู้จัก…รู้จริงเกี่ยวกับ อะเซทิลซิสเทอีน
อะเซทิลซิสเทอีน (Acetylcysteine) หรือ เอ็น-อะเซทิลซิสเทอีน (N-Acetylcysteine) จัดเป็นอนุพันธ์หนึ่งของกรดอะมิโนชนิด แอล-ซิสเทอีน (L-cysteine) ลักษณะเป็นผลึกสีขาวละลายน้ำและแอลกอฮอล์ได้ดี ถูกนำมาใช้เป็นยาละลายเสมหะเป็นครั้งแรกในปี ค.ศ. 1960 ในผู้ป่วยโรคซิสติกไฟโบรซิส (Cystic Fibrosis) ซึ่งเป็นโรคถ่ายทอดทางพันธุกรรมที่ทำให้มีการสร้างเสมหะอุดกั้นปอด และเกิดเมือกในตับอ่อนและอวัยวะอื่น ๆ ในร่างกาย
อะเซทิลซิสเทอีน (เอ็น-อะเซทิลซิสเทอีน) จัดการกับ เสมหะในคอ อย่างไร
คุณสมบัติที่โดดเด่นของ อะเซทิลซิสเทอีน (เอ็น-อะเซทิลซิสเทอีน) คือ ความสามารถในการทำลายการยึดเกาะของโมเลกุลเสมหะ ทำให้เสมหะแตกตัวและมีความข้นเหนียวลดลง ส่งผลให้ร่างกายสามารถขับเสมหะออกมาได้ง่ายขึ้น ตัวยานี้จึงมักนำไปใช้ในการรักษากับผู้ที่มีอาการไอแบบมีเสมหะทั่วไป รวมทั้งผู้ป่วยโรคระบบทางเดินหายใจ ได้แก่ โรคปอดอุดกั้นเรื้อรัง โรคหลอดลมอักเสบ โรคถุงลมโป่งพอง โรคหลอดลมโป่งพองหรือโรคมองคร่อ (Bronchiectasis) เพื่อช่วยเพิ่มประสิทธิภาพในการขับเสมหะ ลดการสะสมของเสมหะ และขับเชื้อโรคในระบบทางเดินหายใจ
ใช้ยาอะเซทิลซิสเทอีน (เอ็น-อะเซทิลซิสเทอีน) อย่างไรให้เหมาะสม
การใช้ยาอะเซทิลซิสเทอีน (เอ็น-อะเซทิลซิสเทอีน) สำหรับการละลายเสมหะ สามารถใช้ได้ในหลากหลายรูปแบบ ได้แก่ ยาฉีด แบบผงละลายน้ำ ยารับประทาน ยาอม ยาแกรนูล และยาเม็ดฟู่ สำหรับยาฉีดนั้นเป็นการฉีดยาเข้าทางเส้นเลือดดำ สำหรับผู้ป่วยโรคซิสติกไฟโบรซิส หรือในผู้ป่วยปอดอุดกั้นเรื้อรัง ซึ่งจำเป็นต้องกระทำตามคำสั่งแพทย์เท่านั้น
ขนาดการใช้ยาอะเซทิลซิสเทอีนในผู้ใหญ่นั้น มีมาตรฐานอยู่ที่ 600-1,500 มิลลิกรัมต่อวัน โดยแบ่งรับประทาน 3 ครั้งต่อวัน ส่วนในเด็ก ใช้ครั้งละ 100 มิลลิกรัม วันละ 2-4 ครั้ง
สำหรับยาชนิดเม็ดฟู่นั้นควรใช้กับผู้ใหญ่และเด็กอายุ 14 ปีขึ้นไป
ผลข้างเคียงและข้อควรระวังสำหรับการใช้ยาอะเซทิลซิสเทอีน (เอ็น-อะเซทิลซิสเทอีน)
ทางการแพทย์ อะเซทิลซิสเทอีน (เอ็น-อะเซทิลซิสเทอีน) ถือว่ามีความปลอดภัยค่อนข้างสูง แต่สำหรับสตรีมีครรภ์หรือกำลังให้นมบุตร ควรปรึกษาแพทย์ก่อนใช้ยา อย่างไรก็ตาม อาการข้างเคียงอาจพบได้ในบางกรณี โดยมักเกิดขึ้นได้ในระบบทางเดินอาหาร ได้แก่
- คลื่นไส้
- อาเจียน
- ระคายเคืองกระเพาะอาหาร
- ไม่สบายท้อง
- มีอาการง่วงซึม
- ปวดศีรษะ
ข้อควรระวังของการใช้ยานี้ คือ ไม่ควรใช้กับอาการไอที่เกิดจากภาวะหอบหืดเฉียบพลันในผู้ป่วยโรคหอบหืด
