อาการแพ้นั้นสามารถเกิดขึ้นได้จากหลายสาเหตุด้วยกัน ไม่ว่าจะเป็น อาหาร สารเคมี เกสรดอกไม้ ถั่ว แมลง รวมถึงมด เป็นต้น โดยส่วนใหญ่อาการแพ้ที่แสดงออกมาก็จะขึ้นอยู่กับแต่ละบุคคล และขึ้นอยู่กับสิ่งที่แพ้ด้วย โดยเฉพาะกับมดคันไฟ ซึ่งสำหรับบางคนแล้วการโดน มดคันไฟกัด ถือเป็นเรื่องที่อันตราย เพราะอาจก่อให้เกิดอาการ แพ้มดคันไฟ ขึ้นได้ ดังนั้น จึงควรรู้จักสังเกตอาการและวิธีการดูแลตัวเองเมื่อโดนมดคันไฟกัด
[embed-health-tool-bmi]
เรื่องน่ารู้เกี่ยวกับ มดคันไฟ
เมื่อพูดถึง มดคันไฟ หลายคนคงนึกถึงมดตัวใหญ่สีแดง เมื่อถูกกัดนอกจากจะรู้สึกเจ็บ และคันแล้ว บางคนอาจมีอาการ แพ้มดคันไฟ เกิดขึ้นได้อีกด้วย แต่ความจริงแล้วมดคันไฟนั้นมีอยู่ 2 สายพันธุ์ด้วยกันที่ทำให้เกิดปัญหาในสหรัฐอเมริกา โดยมดคันไฟ 2 สายพันธุ์นั้น ได้แก่
1. มดคันไฟอินวิกต้า (Solenopsis Invicta)
มดคันไฟอินวิกต้า พบได้ทางอเมริกาใต้ นอกจากนั้นมันยังตั้งรกรากอยู่ในสหรัฐอเมริการถึง 13 รัฐด้วยกัน ซึ่งส่วนใหญ่แล้วจะอยู่ทางตะวันออกเฉียงใต้นั่นเอง ขนาดของมดคันไฟอินวิกต้ามีความยาวไม่ถึงครึ่งนิ้ว มีสีแดงไปจนถึงสีน้ำตาล มดคันไฟสายพันธุ์นี้มักจะถูกเรียกกันทั่วไปว่า “มดคันไฟแดง (Red Imported Fire Ant)”
มดคันไฟอินวิกต้านี้จะสร้างกองดินกว้าง 18 นิ้ว ซึ่งมักจะถูกพบในหญ้า สนามหญ้า สวน ตามถนนที่รถแล่น และในที่อื่น ๆ ที่มีอาหารพร้อมสำหรับพวกมัน ซึ่งพวกมันสามารถกินได้ทั้งสัตว์ ผักและผลไม้มากมาย
มดเหล่านี้จะใช้พิษของมันในการทำให้เหยื่อมึนงง นี่จึงเป็นเหตุผลว่าทำไมมดคันไฟกลุ่มใหญ่ถึงสามารถเอาชนะสัตว์ที่มีขนาดใหญ่กว่าตัวพวกมันได้อย่างรวดเร็ว
2. มดคันไฟริกเตริ (Solenopsis Richteri)
มดคันไฟริกเตริมีถิ่นกำเนิดในอเมริกาใต้ มักเป็นที่รู้จักกันในชื่อ “มดคันไฟดำ (Black Imported Fire Ant)” มดคันไฟสายพันธุ์นี้มีอยู่เพียงไม่กี่รัฐในคราบสมุทรกัลฟ์โคสต์ (Gulf Coast) และทางตะวันออกเฉียงใต้ เช่น รัฐเท็กซัส รัฐมิสซิสซิปปี และรัฐอลาบามา
มดคันไฟริกเตริมักจะสร้างสร้างรังบนเนินดิน รังของพวกมันมักจะมีขนาดใหญ่กว่ารังของพวกมดแดง ซึ่งมักจะมีความสูงหลายฟุต มดสายพันธุ์นี้ขนาดและรูปร่างเกือบจะเท่ากันมดคันไฟอินวิกต้า แต่มันจะมีสีดำหรือน้ำตาลเข้มมากกว่าสีแดง แต่มดคันไฟทั้ง 2 สายพันธุ์นี้ จะปกป้องรังของพวกมันด้วยการกัดเมื่อมีผู้มาบุกรุกพวกมัน
โดยทั่วไปแล้วมดจะโจมตีผู้บุกรุกไปเรื่อย ๆ จนกว่าเหยื่อจะออกจากบริเวณที่พวกมันอยู่ คนส่วนใหญ่จึงมักถูกมดกัดที่ขาและเท้า เนื่องจากไปเหยียบรังของพวกมัน ซึ่งมดจะสามารถกัดได้หลาย ๆ ครั้ง ไม่เหมือนกับแมลงที่บางครั้งจะกัดหรือต่อยได้เพียงแค่ครั้งเดียวเท่านั้น
อาการที่เกิดขึ้นเมื่อโดน มดคันไฟกัด
พิษของมดคันไฟนั้นมีอย่างน้อย 46 ชนิดด้วยกัน สำหรับคนส่วนใหญ่เมื่อโดนมดคันไฟกัดแล้วจะก่อให้เกิดอาการระคายเคืองต่อผิวหนังเพียงเล็กน้อยเท่านั้น อย่างไรก็ตาม เมื่อไม่นานมานี้ได้มีการทดสอบพิษของมดคันไฟ บ่งชี้ให้เห็นว่า พิษของมดคันไฟนั้นมีผลต่อระบบประสาท ด้วยการค้นพบนี้จึงสามารถอธิบายได้ว่า เมื่อโดนมดคันไฟกัดแล้วทำไมบางรายถึงเกิดภาพหลอนและอาการอื่น ๆ ที่คล้ายคลึงกัน โดยเฉพาะอย่างยิ่งหลังจากได้รับพิษของมดคันไฟในจำนวนที่มาก
อาการเมื่อโดนมดคันไฟกัดนั้น มักจะเริ่มต้นด้วยอาการปวดแสบปวดร้อนทันทีหลังจากถูกกัด ความเจ็บปวดนี้จะเกิดขึ้นเพียงระยะสั้น ๆ เท่านั้น และคงอยู่ได้ตั้งแต่ไม่กี่วินาทีไปจนถึงไม่กี่นาที อาการต่อมาคือ อาการคันหรือแสบร้อนที่อาจไม่รุนแรง หรืออาจจะรุนแรงในบางราย โดยอาการคันนั้นมักจะมีแนวโน้มที่จะรุนแรงขึ้นในอีกไม่กี่วันข้างหน้า แต่อาการส่วนใหญ่ที่เกิดจากเหล็กในนั้น มักจะหายได้เองโดยไม่ต้องได้รับการรักษา
เมื่อโดน มดคันไฟกัด มักจะทำให้เกิดบาดแผล เป็นตุ่มหนอง ที่มีลักษณะกลมและอาจมีลักษณะคล้ายสิว เนื่องจากมดคันไฟจะโจมตีเหยื่อของพวกมันเป็นกลุ่ม ดังนั้น เหล็กในของมันก็จะรวมกันเป็นกลุ่มเช่นกัน แผลพุพองจึงปรากฏขึ้นอย่างรวดเร็ว โดยปกติจะปรากฏขึ้นภายใน 20 นาที หลังจากการโดยมดคันไฟกัด
อาการ แพ้มดคันไฟ
สำหรับผู้ที่แพ้มดคันไฟ การถูกมดคันไฟกัดอาจทำให้เกิดปฏิกิริยาที่อาจคุกคามถึงชีวิตได้ ซึ่งเรียกว่า “อาการแพ้รุนแรง (Anaphylaxis)” ซึ่งเป็นปฏิกิริยาภูมิแพ้แบบฉับพลัน
โดยปกติแล้วอาการของโรคภูมิแพ้นั้นมักจะเกี่ยวข้องกับอวัยวะมากกว่าหนึ่งส่วน ซึ่งอาจรวมถึงอาการคัน ลมพิษ บวมที่คอหรือลิ้น หายใจลำบาก เวียนศีรษะ ปวดท้อง คลื่นไส้ หรือท้องร่วง และในกรณีที่มีอาการแพ้รุนแรงอาจทำให้ความดันโลหิตลดลงอย่างรวดเร็ว เสี่ยงต่อการช็อคและหมดสติได้ ดังนั้น อาการของโรคภูมิแพ้จึงต้องได้รับการรักษาพยาบาลอย่างฉุกเฉิน
นอกจากนั้นแล้วแผลที่เกิดขึ้นหลังจากการถูกมดคันไฟกัดอาจทำให้เกิดอาการแพ้ได้ แต่บางคนอาจเกิดปฏิกิริยาที่รุนแรงขึ้นในบริเวณที่ถูกต่อยทันที เช่น มีอาการบวม ไหม้ หรือคัน ขณะที่ภาวะภูมิแพ้จะเกิดขึ้นได้น้อยกว่า แต่อาจเป็นอันตรายถึงชีวิตได้ โดยเฉพาะผู้ที่มีอาการแพ้อย่างรุนแรงต่อพิษของมดคันไฟ มักจะมีอาการภายในไม่กี่นาทีหลังจากถูกกัด ซึ่งถ้ามีอาการดังต่อไปนี้ ก็จำเป็นจะต้องได้รับความช่วยเหลือทางการแพทย์อย่างฉุกเฉิน
- ปัญหาเกี่ยวกับการหายใจ
- เวียนหัว
- อาการบวมที่ลิ้นหรือลำคอ
- เกิดอาการมึนงง สับสน
- หมดสติ
หากปล่อยทิ้งไว้โดยไม่ได้รับการรักษาอาการแพ้เหล่านี้อาจทำให้ร่างกายเกิดภาวะช็อคได้
การดูแลตัวเองที่บ้านเมื่อโดน มดคันไฟกัด
คนส่วนใหญ่ไม่จำเป็นต้องได้รับการรักษาทางการแพทย์เมื่อถูกมดคันไฟกัด หากการหายใจยังปกติและไม่ได้มีอาการแพ้ที่รุนแรง คุณสามารถดูแลตัวเองที่บ้านได้ ดังนี้้
- ประคบเย็นเพื่อลดอาการบวม โดยประคบเอาไว้ 20 นาที หลังจากนั้นนำถุงประคบออกแล้วรออีกประมาณ 20 นาที
- ใช้ครีมไฮโดรคอร์ติโซน (Hydrocortisone) ทาบนผิวหนังเพื่อบรรเทาอาการคัน
- ใช้ยาต้านฮีสตามีน เพื่อจัดการกับอาการแพ้และอาการคันเล็กน้อยที่เกิดขึ้น
- ใช้ครีมยาปฏิชีวนะ 3 ประเภทสำหรับเหล็กใน เพื่อป้องกันการติดเชื้อที่อาจเกิดจากการเกาแล้วทำให้บริเวณที่มีเหล็กในฝังอยู่เปิด
- อาบน้ำผสมข้าวโอ๊ตเพื่อลดอาการคัน
สิ่งสำคัญที่สุดคือพยายามต่อต้านสิ่งกระตุ้นที่จะทำให้เกิดการเกาเหล็กใน เพราะการเกาสามารถทำให้แผลเปิดและเกิดการติดเชื้อได้
วิธีป้องกันตัวเองจากการโดน มดคันไฟกัด
สำหรับการดูแลตัวเองเมื่อถูก มดคันไฟกัด อันดับแรกควรจะหลีกเลี่ยง อยู่ให้ห่าง ๆ จากมดคันไฟเช่นเดียวกับแมลงชนิดอื่น ๆ มดมักจะกัดคุณ หากคุณไปรบกวนบ้านของพวกมันทั้งที่แบบรู้ตัวหรือไม่ตั้งใจ เพราะถ้าคุณไปเดินเหยียบรังของพวกมันเข้าล่ะก็ อาจส่งผลให้มดหลายร้อยตัวออกมารวมตัวกัน เพื่อป้องกันบ้านของมัน
การกำจัดบ้านของ มดคันไฟ ก็คือฆ่ามดราชินี ซึ่งอาจต้องใช้เวลาหลายสัปดาห์ในการทำให้เนินดินหายไป แต่ถ้าหากคุณพบหรือบังเอิญไปรบกวนบ้านของพวกมันให้เดินย้ายออกไปจากบริเวณนั้นโดยเร็วที่สุด ยิ่งคุณอยู่ใกล้บ้านของพวกมันมากเท่าไหร่คุณอาจเสี่ยงจะได้รับพิษจากมดคันไฟมากขึ้นเท่านั้น
สิ่งสำคัญที่สุด คุณควรพยายามสวมรองเท้าที่ปิดนิ้วและถุงเท้าเมื่อต้องเดินออกไปกลางแจ้ง หลีกเลี่ยงการเดินเท้าเปล่าออกไปข้างนอก เมื่อต้องทำงานในสวนหรือสนามหญ้า ควรสวมถุงมือในการทำงาน เนื่องจากรองเท้าและถุงมือจะช่วยทำให้คุณออกห่างจากบ้านของมดคันไฟได้ นอกจากนั้นรองเท้า ถุงเท้า และถุงมือจะช่วยป้องกันมดคันไฟที่มันเกาะติดอยู่บนสิ่งเหล่านี้ ก่อนที่มันจะมาถึงผิวหนังของคุณ
