Gut Obstruction คือ โรคลำไส้อุดตันในเด็กแรกเกิด เป็นโรคร้ายแรงที่ทำให้ลำไส้เกิดการอุดตันจนอาหารไม่สามารถไหลผ่านไปได้ อาจทำให้เด็กมีอาการปวดท้อง เบื่ออาหาร อาเจียน ท้องผูก ท้องอืด และหากไม่ทำการรักษาอาจทำให้เนื้อเยื่อผนังลำไส้ตายและติดเชื้อ หรืออาจเป็นอันตรายร้ายแรงถึงขั้นเสียชีวิตได้

คำจำกัดความ

Gut Obstruction คือ อะไร

Gut Obstruction คือ โรคลำไส้อุดตันซึ่งเป็นภาวะฉุกเฉินที่อาจพบได้บ่อยในทารกแรกเกิด โดยสาเหตุของลำไส้อุดตันในเด็กแรกเกิดอาจเกิดจากลำไส้ตีบตัน (Intestinal Atresia) การอุดตันของขี้เทา (Meconium Ileus) โรคลำไส้โป่งพองแต่กำเนิด (Hirschsprung’s Disease) ความผิดปกติของการบิดตัวของลำไส้ (Malrotation) ซึ่งสาเหตุเหล่านี้ทำให้เกิดการอุดตันของสำไส้หรือกระเพาะอาหาร ส่งผลให้อาหารและของเหลวต่าง ๆ ไม่สามารถไหลผ่านไปได้ หากไม่ได้รับการรักษาอาจนำไปสู่ปัญหาร้ายแรง เช่น เนื้อเยื่อในผนังลำไส้ตาย การติดเชื้อ หรืออาจเป็นอันตรายร้ายแรงถึงชีวิตได้

อาการ

อาการของ Gut Obstruction

อาการของโรคลำไส้อุดตันในเด็กแรกเกิดที่อาจพบบ่อย มีดังนี้

• เบื่ออาหาร อาเจียน
• ปวดท้อง ท้องบวม ท้องแข็ง
• ท้องอืด ท้องผูก
• มีเสียงดังในท้อง รู้สึกมีแก๊สในท้อง

คุณพ่อคุณแม่ควรสังเกตอาการของเด็กอยู่เสมอ หากพบว่ามีอาการเหล่านี้เกิดขึ้นเป็นเวลานาน หรืออาการรุนแรงขึ้น เช่น ปวดท้องรุนแรง ท้องผูก ควรเข้าพบคุณหมอเพื่อทำการรักษา

สาเหตุ

สาเหตุของ Gut Obstruction

โรคลำไส้อุดตันในเด็กแรกเกิดอาจเกิดขึ้นได้จากหลายสาเหตุ ดังนี้

• โรคลำไส้กลืนกัน (Intussusception) เป็นภาวะความผิดปกติของลำไส้อย่างรุนแรง โดยลำไส้ส่วนต้นพับและเลื่อนเข้าไปในอีกส่วนหนึ่งของลำไส้ ส่งผลให้เกิดการกีดขวางไม่ให้อาหารถูกย่อยในลำไส้ได้
• ภาวะลำไส้อืด (Paralytic Ileus) เกิดจากความผิดปกติของกล้ามเนื้อและเส้นประสาทขัดขวางการหดตัวของกล้ามเนื้อที่ทำงานประสานกันของลำไส้ ทำให้อาหารเคลื่อนตัวช้าลงหรือไม่สามารถเคลื่อนตัวผ่านไปได้
• โรคลำไส้อักเสบ เช่น โรคโครห์น (Crohn’s Disease) เป็นโรคที่ทำให้เยื่อบุผนังลำไส้เกิดการอักเสบ และลำไส้อาจมีขนาดที่แคบลง
• ภาวะลำไส้ใหญ่บิดตัวอย่างรุนแรง ทำให้มีการเคลื่อนไหวของลำไส้ที่ผิดปกติจนอาจทำให้เกิดการอุดตันได้
• โรคกระเปาะที่ลำไส้ใหญ่ (Diverticular Disease) เป็นโรคที่ทำให้เกิดถุงโป่งออกมาด้านนอกผนังลำไส้ที่อาจส่งผลทำให้ลำไส้เกิดการอุดตัน
• โรคลำไส้โป่งพองแต่กำเนิด เกิดขึ้นเมื่อลำไส้ส่วนปลายไม่มีเซลล์ประสาทช่วยควบคุมการเคลื่อนไหว ส่งผลให้อุจจาระไม่สามารถเคลื่อนตัวผ่านไปได้ ส่งผลให้อุจจาระค้างและอุดตันในลำไส้ใหญ่จนโป่งพอง
• ลำไส้ตีบตัน เป็นการตีบตันของลำไส้ ซึ่งมีสาเหตุมาจากความพิการแต่กำเนิด
• การอุดตันของขี้เทา เป็นการอุดตันของอุจจาระครั้งแรกสุดของเด็กทารก โดยขี้เทาจะประกอบไปด้วยสสารที่ถูกย่อยระหว่างอยู่ในมดลูก เช่น ขนอ่อน เมือก น้ำคร่ำ น้ำดี น้ำ ทำให้อุจจาระมีความหนาและเหนียวมาก ซึ่งอาจส่งผลให้เกิดการอุดตันบริเวณลำไส้เล็กได้

ปัจจัยเสี่ยง

ปัจจัยเสี่ยง Gut Obstruction

เด็กแรกเกิดอาจเสี่ยงเป็นโรคลำไส้อุดตันในเด็กแรกเกิดได้ง่าย หากมีปัญหาสุขภาพเหล่านี้

• เด็กกลืนวัตถุแปลกปลอมเข้าไป จนอาจทำให้เกิดการอักเสบและอุดตันในลำไส้
• โรคลำไส้อักเสบ เช่น โรคโครห์น โรคลำไส้ใหญ่อักเสบ
• ภาวะท้องผูกเรื้อรัง หรือโรคขี้เต็มท้อง อาจทำให้เกิดการอักเสบและอุดตันในลำไส้ใหญ่
• การผ่าตัดช่องท้อง เด็กทารกที่เคยผ่าตัดช่องท้องอาจเสี่ยงที่จะเกิดแผลเป็นบริเวณที่ผ่าตัด และแผลเป็นอาจเจริญเติบโตจนอุดตันลำไส้ได้

ภาวะแทรกซ้อนของ Gut Obstruction

โรคลำไส้อุดตันในเด็กแรกเกิดที่ไม่ได้รับการรักษาอาจทำให้เกิดภาวะแทรกซ้อนตามมาได้ ดังนี้

• เนื้อเยื่อตาย ลำไส้ที่อุดตันเป็นเวลานานอาจทำให้เลือดไม่สามารถไปเลี้ยงบางส่วนของลำไส้ได้ ซึ่งการขาดเลือดอาจทำให้เนื้อเยื่อในผนังลำไส้ตายและฉีกขาด
• การติดเชื้อ การฉีกขาดของผนังลำไส้หรือเยื่อบุช่องท้องอักเสบ อาจทำให้เกิดการติดเชื้อ ซึ่งอาจอันตรายถึงชีวิตได้เช่นกัน

การวินิจฉัยและการรักษา

ข้อมูลในที่นี้ไม่มีเจตนาทดแทนคำแนะนำทางการแพทย์ใด ๆ ควรปรึกษาคุณหมอทุกครั้งเพื่อรับทราบข้อมูลเพื่อเติม

การวินิจฉัย Gut Obstruction

ขั้นตอนการวินิจฉัยเพื่อตรวจหาโรคลำไส้อุดตันในเด็กแรกเกิดอาจทำได้ ดังนี้

• การตรวจร่างกาย คุณหมอจะซักถามประวัติการรักษา อาการของเด็ก และตรวจร่างกายเพื่อหาอาการท้องบวม ก้อนเนื้อในช่องท้อง หรืออาจฟังเสียงในลำไส้ เพื่อประเมินอาการเบื้องต้น
• การเอกซเรย์ช่องท้อง หรือซีที แสกน (CT Scan) เพื่อยืนยันการวินิจฉัยลำไส้อุดตัน
• การอัลตราซาวด์ เพื่อตรวจหาความผิดปกติของลำไส้อื่น ๆ ที่การเอกซเรย์ไม่สามารถตรวจพบได้ เช่น ภาวะลำไส้กลืนกัน
• การสวนอากาศหรือการสวนแป้งแบเรียม (Air or Barium Enema) เป็นวิธีการสอดอากาศหรือแป้งแบเรียมเข้าไปในลำไส้ใหญ่ผ่านทางทวารหนัก เพื่อตรวจหาความผิดปกติของลำไส้ใหญ่

การรักษา Gut Obstruction

การรักษาโรคลำไส้อุดตันในเด็กแรกเกิดอาจขึ้นอยู่กับสาเหตุ ความรุนแรงของโรค และอายุของเด็ก โดยเฉพาะหากตรวจพบว่าเด็กแรกเกิดมีความผิดปกติของลำไส้อุดตัน คุณหมออาจทำการรักษาทันทีตั้งแต่วันแรกที่เด็กคลอดออกมา ทั้งนี้ จำเป็นต้องประเมินความพร้อมของร่างกายเด็กด้วยเช่นกัน

การรักษาเพื่อควบคุมอาการ

การรักษาในโรงพยาบาลเบื้องต้นเพื่อบรรเทาและควบคุมอาการอาจทำได้ ดังนี้

• เจาะแขน เพื่อต่อสายเข้าไปทางหลอดเลือดดำสำหรับการให้ยาต่าง ๆ
• ใส่สายสวนเข้าไปในกระเพาะปัสสาวะ เพื่อช่วยระบายปัสสาวะ
• ใส่ท่อทางจมูกเข้าไปในกระเพาะอาหาร เพื่อดูดอากาศและของเหลว ช่วยบรรเทาอาการท้องบวม

การรักษาภาวะลำไส้กลืนกัน

การสวนอากาศหรือการสวนแป้งแบเรียม เป็นขั้นตอนการวินิจฉัยและการรักษาเด็กที่มีภาวะลำไส้กลืนกัน โดยการสวนอากาศหรือการสวนแป้งแบเรียมจะช่วยให้ลำไส้ขยายตัวออก และช่วยให้มองเห็นการอุดตันของอุจจาระได้ชัดเจน จากนั้น คุณหมอจะจ่ายยาระบายเพื่อช่วยให้อุจจาระสามารถเคลื่อนตัวออกมาได้

การรักษาภาวะลำไส้อุดตันบางส่วน

หากภาวะลำไส้อุดตันบางส่วนไม่ได้รุนแรงมากและอาหารหรือของเหลวยังคงไหลผ่านไปได้ คุณหมออาจแนะนำให้รับประทานอาหารที่มีเส้นใยต่ำและย่อยง่าย เพื่อช่วยให้อาหารเคลื่อนตัวในลำไส้ได้ง่ายขึ้น แต่หากการอุดตันรุนแรงมาก คุณหมออาจแนะนำการรักษาด้วยการผ่าตัดเพื่อกำจัดสิ่งกีดขวางออก

การรักษาเพื่อกำจัดสิ่งกีดขวางรุนแรง

หากลำไส้มีสิ่งกีดขวางรุนแรงมากจนอาหารหรือของเหลวไม่สามารถไหลผ่านไปได้ จำเป็นต้องรักษาด้วยการผ่าตัดเพื่อกำจัดสิ่งกีดขวางออก ซึ่งขั้นตอนการรักษานี้คุณหมออาจจำเป็นต้องประเมินสภาพร่างกายของเด็กก่อน เพื่อป้องกันอาการหลังผ่าตัดที่อาจจะแย่ลง

การรักษาภาวะอุดกั้นเทียม (Pseudo-Obstruction)

หากคุณหมอประเมินว่าโรคลำไส้อุดตันในเด็กแรกเกิดเกิดจากภาวะอุดกั้นเทียม ซึ่งเป็นภาวะที่ทำให้ลำไส้ส่วนต้นเป็นอัมพาต คุณหมออาจทำการรักษาด้วยวิธีให้อาหารทางจมูกหรือทางหลอดเลือดดำ และจ่ายยาที่ช่วยให้กล้ามเนื้อหดตัว ซึ่งอาจช่วยให้ลำไส้สามารถเคลื่อนย้ายอาหารและของเหลวได้

การปรับไลฟ์สไตล์และการดูแลตัวเอง

การปรับไลฟ์สไตล์และการดูแลตัวเองเพื่อจัดการกับ Gut Obstruction

หลังจากการรักษาเด็กอาจต้องนอนที่โรงพยาบาลเพื่อดูแลอาการอย่างใกล้ชิด รวมถึงช่วยให้เด็กมีสุขภาพที่แข็งแรงพอที่จะออกจากโรงพยาบาลได้ และเมื่อกลับบ้านคุณพ่อคุณแม่ก็สามารถดูแลเด็กได้ด้วยวิธีต่อไปนี้

• การดูแลเรื่องอาหาร เด็กที่เป็นโรคลำไส้อุดตันในเด็กแรกเกิดอาจมีความเสี่ยงในการเกิดภาวะขาดสารอาหาร เนื่องจากร่างกายไม่สามารถรับสารอาหารได้อย่างเหมาะสม จึงควรดูแลเรื่องอาหาร หากเด็กมีอายุต่ำกว่า 6 เดือน ควรให้เด็กกินนมแม่หรือนมผงประมาณ 2.5-5 ออนซ์ ประมาณ 8-12 มื้อ/วัน ทุก ๆ 3 ชั่วโมง และเด็กที่อายุ 6 เดือน ถึง 2 ปีขึ้นไป สามารถให้นมแม่หรือนมผงควบคู่ไปกับอาหารเสริมอื่น ๆ เพื่อเพิ่มสารอาหารให้กับร่างกายของเด็กมากขึ้น เช่น ข้าวโอ๊ต ฟักทองบด กล้วยน้ำว้าบด ตับบด ซุปเนื้อปลา แครอทบด
• พาเด็กเข้าพบคุณหมอตามนัดหมาย เพื่อตรวจสุขภาพร่างกาย โดยเฉพาะหากเด็กรักษาด้วยการผ่าตัด เพื่อป้องกันความผิดปกติหรืออาการแทรกซ้อนที่อาจเกิดขึ้น