เมื่อพูดถึง ยาต้านฮิสตามีน หลายคนก็อาจจะงง ไม่รู้จัก แต่ก็อาจจะร้องอ๋อในทันที หากเราบอกว่า มันคือ ยาแก้แพ้ ที่แพทย์หรือเภสัชกรมักจะสั่งจ่ายให้ เวลาที่เรามีอาการแพ้ วันนี้ Hello คุณหมอ เลยอยากนำข้อมูลดี ๆ เกี่ยวกับยาต้านฮิสตามีน ว่ามีการทำงานอย่างไร และมีข้อควรระวังอะไรบ้าง มาฝากทุกคนกันค่ะ

สารฮิสตามีนคืออะไร เกี่ยวข้องอย่างไรกับภูมิแพ้

สารฮิสตามีน (Histamine) คือสารเคมีชนิดหนึ่งที่ระบบภูมิคุ้มกันสร้างขึ้น มีส่วนสำคัญในการทำงานของส่วนต่าง ๆ ในร่างกาย ไม่ว่าจะเป็น ช่วยกระตุ้นการหลั่งน้ำย่อย ขยายหลอดเลือด อีกทั้งทำให้ร่างกายเกิดปฏิกิริยาตอบสนองต่อสารก่อภูมิแพ้ และกลายมาเป็น อาการแพ้ อย่างที่เราพบเห็นกันทั่วไป

เมื่อมีสิ่งแปลกปลอมเข้าสู่ร่างกาย เช่น ฝุ่นควัน ขนสัตว์ หรือเกสรดอกไม้ ระบบภูมิคุ้มกันของเราก็จะตอบสนองโดยการหลั่งสารฮิสตามีนออกมา เพื่อจัดการกับสารก่อภูมิแพ้และสิ่งแปลกปลอมเหล่านั้น สารฮิสตามีนนี้จะทำให้หลอดเลือดขยายบวมขึ้น จนนำไปสู่อาการแพ้ต่าง ๆ เช่น คัดจมูก จาม หรือลมพิษ

• คันที่ผิวหนัง
• ผื่นภูมิแพ้ ลมพิษ
• น้ำมูกไหล
• เหนื่อยล้า

หากสารต้านฮิสตามีนมีมากเกินไป ก็อาจทำให้เกิดอาการแพ้ที่รุนแรงได้

ยาต้านฮิสตามีน ทำงานยังไง

จุดประสงค์หลักของยาต้านฮิสตามีน (Antihistamines) คือการยับยั้งหรือลดการทำงานของสารฮิสตามีน โดยแบ่งออกได้เป็น 2 ประเภทหลัก ได้แก่

ยาต้านฮิสตามีน รุ่นที่ 1

มีฤทธิ์ระงับประสาท ทำงานโดยการผูกเข้ากับตัวรับสารฮิสตามีน (histamine receptor) ทำให้ร่างกายไม่สามารถรับสารฮิสตามีนได้ จึงไม่เกิดอาการแพ้ ยาต้านฮิสตามีนรุ่นที่ 1 นี้อาจส่งผลกระทบต่อการทำงานของหน่วยรับความรู้สึก และทำให้เกิดอาการง่วงซึมได้

นอกเหนือจากรักษาอาการแพ้แล้ว ยาต้านฮิสตามีนรุ่นที่ 1 ยังอาจใช้เพื่อบรรเทาอาการ ดังต่อไปนี้

• ไข้ละอองฟาง
• ลมพิษ ผื่นผิวหนัง
• น้ำมูกไหล
• โรคหวัด
• แมลงสัตว์กัดต่อย
• เมารถเมาเรือ
• วิตกกังวล
• นอนไม่หลับ

ยาต้านฮิสตามีนรุ่นที่ 2

ยาต้านฮิสตามีนรุ่นที่ 2 ไม่มีฤทธิ์ระงับประสาท และไม่ส่งผลต่อการทำงานของหน่วยรับความรู้สึก ทำให้ไม่เกิดอาการง่วงซึม ทั้งยังไม่ค่อยเกิดปฏิกิริยากับยาชนิดอื่น จึงถูกจัดว่าเป็น ยาแก้แพ้ ที่ปลอดภัยกว่ายาต้านฮิสตามีนรุ่นที่ 1

นอกเหนือจากรักษาอาการแพ้แล้ว ยาต้านฮิสตามีนรุ่นที่ 2 ยังอาจใช้เพื่อบรรเทาอาการ ดังต่อไปนี้

• แสบร้อนกลางอก
• กรดไหลย้อน
• แผลในกระเพาะอาหาร
• ปวดศีรษะ
• อาการแพ้อย่างรุนแรง
• อาการปวดกระดูกบางประเภท

ผลข้างเคียงจากการใช้ยาต้านฮิสตามีน

แม้ยาต้านฮิสตามีนจะจัดว่าเป็น ยาแก้แพ้ ที่ค่อนข้างปลอดภัย และใช้กันอย่างแพร่หลาย แต่การใช้ยาต้านฮิสตามีนก็อาจทำให้เกิดผลข้างเคียงดังต่อไปนี้

• ง่วงซึม
• ปากแห้ง
• วิงเวียน
• คลื่นไส้ อาเจียน
• อยู่ไม่สุข
• มองเห็นไม่ชัด
• สับสน

คุณไม่ควรกินยาต้านฮิสตามีนที่ทำให้เกิดอาการง่วงซึมก่อนการขับรถ หรือการทำงานที่ต้องใช้สติสัมปชัญญะ นอกจากนี้ หากคุณมีสภาวะบางอย่าง เช่น โรคหัวใจ ความดันโลหิตสูง ปัญหาเกี่ยวกับต่อมไทรอยด์ ไต หรือตับ โปรดปรึกษาแพทย์ก่อนใช้ยาต้านฮิสตามีน