ต่อมลูกหมาก (The prostate gland) เป็นอวัยวะในระบบสืบพันธุ์เพศชาย ที่อยู่ลึกลงไปในกระดูกเชิงกราน ระหว่างองคชาตและกระเพาะปัสสาวะ โดยจะล้อมรอบท่อปัสสาวะอยู่ ต่อมลูกหมากหน้าที่ สำคัญ คือ ผลิตของเหลวที่หล่อเลี้ยงและปกป้องอสุจิ และในขณะที่ผู้ชายหลั่ง ต่อมลูกหมากจะบีบของเหลวเข้าไปในท่อปัสสาวะ และของเหลวนั้นจะถูกขับออกมานอกร่างกายในรูปแบบของน้ำอสุจิพร้อมกับตัวอสุจิ
[embed-health-tool-bmi]
ต่อมลูกหมากคืออะไร
ต่อมลูกหมากเป็นอวัยวะหนึ่งในระบบสืบพันธุ์เพศชาย เช่นเดียวกับองคชาต ถุงน้ำเชื้อ และลูกอัณฑะ มีรูปร่างคล้ายลูกเกาลัดหรือลูกหมาก กว้าง 4 เซนติเมตร ยาว 3 เซนติเมตร หนา 2 เซนติเมตร และหนัก 30 กรัมโดยประมาณ ต่อมลูกหมากมีตำแหน่งอยู่ที่บริเวณปากทางกระเพาะปัสสาวะ ซึ่งอยู่ด้านหน้าของลำไส้ใหญ่ส่วนปลาย (ไส้ตรง) โดยจะหุ้มรอบท่อปัสสาวะซึ่งเป็นท่อที่ไหลผ่านศูนย์กลางของต่อมลูกหมาก จากกระเพาะปัสสาวะไปยังองคชาต และลำเลียงปัสสาวะไหลออกจากร่างกาย ทำให้เมื่อต่อมลูกหมากมีปัญหา อาจส่งผลต่อการไหลเวียนปัสสาวะได้เช่นกัน
ต่อมลูกหมากหน้าที่ คืออะไร
หน้าที่หลักของต่อมลูกหมาก คือ การผลิตของเหลวหล่อเลี้ยงตัวอสุจิ โดยของเหลวที่ต่อมลูกหมากหลั่งออกมาจะประกอบไปด้วยสารประกอบต่าง ๆ เช่น แอนติเจนเฉพาะของต่อมลูกหมาก (PSA) เอนไซม์ สังกะสี กรดซิตริก ที่ช่วยให้ตัวอสุจิแข็งแรง สามารถเดินทางผ่านท่อปัสสาวะได้สะดวก มีชีวิตรอดเมื่อผ่านเข้าไปในช่องคลอด และสามารถเดินทางเข้าไปผสมกับไข่ที่ปลายท่อนำไข่ได้ ซึ่งจำเป็นอย่างมากในการสืบพันธุ์ โดยปริมาณน้ำอสุจิกว่าครึ่งหนึ่งหรือ 50-65% จะผลิตมาจากถุงน้ำเชื้อ อีกประมาณ 20-30% จะผลิตจากต่อมลูกหมาก และอีกประมาณ 5% จะผลิตจากอัณฑะ
ต่อมลูกหมากหน้าที่ อื่น ๆ อาจมีดังนี้
- ช่วยปิดท่อปัสสาวะขณะหลั่ง ต่อมลูกหมากจะหดตัวขณะมีการหลั่ง ซึ่งจะช่วยปิดช่องเปิดระหว่างกระเพาะปัสสาวะและท่อปัสสาวะ ทำให้น้ำอสุจิไหลผ่านไปได้อย่างรวดเร็ว
- ช่วยเผาผลาญฮอร์โมน ต่อมลูกหมากมีเอนไซม์ที่ช่วยเผาผลาญและแปลงฮอร์โมนเพศชายหรือฮอร์โมนเทสโทสเตอโรน (Testosterone) ไปเป็นฮอร์โมนอีกรูปแบบหนึ่งที่ชื่อว่า ไดไฮโดรเทสโทสเตอโรน (DHT) ซึ่งมีบทบาทในพัฒนาการทางเพศชาย เช่น หนวดเคราบนใบหน้า เสียงทุ้มต่ำ
ความเปลี่ยนแปลงของต่อมลูกหมากเมื่ออายุมากขึ้น
ต่อมลูกหมากเป็นอวัยวะที่มีขนาดใหญ่ขึ้นเรื่อย ๆ เมื่ออายุมากขึ้น จึงทำให้ความเสี่ยงในการเกิดปัญหาเกี่ยวกับต่อมลูกหมากเพิ่มขึ้นตามไปด้วย หากต่อมลูกหมากที่ใหญ่ขึ้นไปบีบท่อปัสสาวะก็อาจทำให้มีปัญหาในการปัสสาวะ
ทั้งนี้ ต่อมลูกหมากที่ขยายใหญ่มากขึ้นก็อาจเกิดจากปัญหาสุขภาพอย่างเนื้องอก การติดเชื้อ จนทำให้เกิดอาการผิดปกติ เช่น
- ถ่ายปัสสาวะบ่อยขึ้น โดยเฉพาะในตอนกลางคืน
- ไม่สามารถอั้นปัสสาวะได้ และต้องไปเข้าห้องทันทีที่ปวดปัสสาวะ
- ปัสสาวะไหลน้อยลง รู้สึกแสบร้อนเมื่อถ่ายปัสสาวะ
- เจ็บขณะหลั่งเมื่อมีเพศสัมพันธ์หรือช่วยตัวเอง
- มีเลือดปนในปัสสาวะหรือน้ำอสุจิ
ปัญหาเหล่านี้อาจเกิดขึ้นในผู้ชายอายุ 30-40 ปีขึ้นไป หากพบว่ามีปัญหาดังที่กล่าวมา ควรไปพบคุณหมอเพื่อวินิจฉัยและรับการรักษาอย่างเหมาะสม
ปัญหาสุขภาพที่เกี่ยวข้องกับต่อมลูกหมาก
ปัญหาสุขภาพที่เกี่ยวข้องกับต่อมลูกหมาก อาจมีดังนี้
- โรคต่อมลูกหมากอักเสบ (Prostatitis) เป็นการอักเสบของต่อมลูกหมาก บางครั้งอาจเกิดจากการติดเชื้อแบคทีเรีย โดยทั่วไปจะรักษาด้วยการให้ยาปฏิชีวนะและยาบรรเทาปวด
- โรคต่อมลูกหมากโต (Benign Prostate Hyperplasia หรือ BPH) มักพบในผู้ชายอายุ 50 ปีขึ้นไป ความเสี่ยงของโรคและอาการของโรคจะเพิ่มขึ้นตามอายุที่มากขึ้น โดยทั่วไปจะรักษาด้วยการติดตามอาการ การใช้ยา และการผ่าตัด
- โรคมะเร็งต่อมลูกหมาก (Prostate Cancer) เป็นโรคมะเร็งชนิดที่พบได้บ่อยที่สุดในผู้ชาย เกิดขึ้นเมื่อเซลล์ในต่อมลูกหมากพัฒนาไปเป็นเซลล์มะเร็ง รักษาได้ด้วยการติดตามอาการอย่างใกล้ชิด การผ่าตัด การฉายแสง การบำบัดด้วยฮอร์โมน และการทำเคมีบำบัด
