“หัวใจ” เป็นอวัยวะที่สำคัญมากของร่างกาย เพราะหัวใจทำหน้าที่สูบฉีดเลือดไปเลี้ยงทั่วทุกส่วนในร่างกาย หากหัวใจทำงานผิดปกติ หรือถึงขั้นหยุดเต้น ย่อมส่งผลเสียต่อการทำงานของระบบต่าง ๆ ในร่างกายไปด้วย การดูแลสุขภาพหัวใจให้แข็งแรงอยู่เสมอ จึงถือเป็นเรื่องที่คุณไม่ควรละเลยเป็นอย่างยิ่ง และวันนี้ Hello คุณหมอ ก็มีอีกหนึ่งวิธีเช็กสุขภาพหัวใจเบื้องต้นด้วยตัวคุณเองมาฝาก นั่นก็คือ การขึ้นบันได ว่าแต่การขึ้นบันไดจะบ่งบอกถึงความแข็งแรงของสุขภาพหัวใจได้ยังไง เราไปหาคำตอบกันเลย

การขึ้นบันได 2 ชั้น กับสุขภาพหัวใจ

นายแพทย์ Jesús Peteiro แพทย์โรคหัวใจประจำโรงพยาบาลมหาวิทยาลัยโกรูญา (Coruña University Hospital) เปิดเผยว่า การขึ้นบันไดถือเป็นวิธีทดสอบสุขภาพหัวใจด้วยตัวคุณเองในเบื้องต้นอย่างง่าย ๆ หากคุณใช้เวลาขึ้นบันได 2 ชั้น หรือ 4 ช่วง (เช่น จากชั้น 1 ไปถึงชั้น 3) นานกว่าหนึ่งนาทีครึ่ง นั่นแปลว่า สุขภาพหัวใจของคุณอาจมีปัญหา และคุณควรเข้าพบคุณหมอเพื่อตรวจสุขภาพทั่วไปและสุขภาพหัวใจได้แล้ว

ข้อสรุปนี้เป็นผลจากการศึกษาวิจัยความเชื่อมโยงของกิจวัตรประจำวัน เช่น การขึ้นบันได กับผลที่ได้จากการทดสอบออกกำลังกายในห้องทดลอง ซึ่งจุดประสงค์ของงานวิจัยชิ้นนี้ก็คือ การหาวิธีประเมินสุขภาพหัวใจที่ง่ายและราคาถูก เพื่อให้แพทย์สามารถคัดแยกผู้ป่วยในเบื้องต้น และทำการตรวจวินิจฉัยวิธีอื่นต่อไปได้

กลุ่มตัวอย่างในงานวิจัยนี้คือ ผู้ป่วยจำนวน 165 คน ที่มีอาการซึ่งเป็นสัญญาณของโรคหลอดเลือดหัวใจ เช่น เจ็บหน้าอก หายใจไม่อิ่มขณะออกกำลังกาย โดยทีมวิจัยให้กลุ่มตัวอย่างวิ่งหรือเดินบนลู่วิ่งไฟฟ้า แล้วค่อย ๆ เพิ่มระดับความเร็วและความชันขึ้นเรื่อย ๆ จนกว่าจะรู้สึกเหนื่อย โดยที่ค่า METs (Metabolic Equivalents Tasks) อยู่ที่ 2 จากนั้นจึงให้กลุ่มตัวอย่างพัก 15-20 นาที ก่อนจะให้ก้าวขึ้นบันได 2 ชั้น (ขั้นบันได 60 ขั้น) แบบเร็ว ๆ แต่ไม่ถึงกับวิ่ง และห้ามหยุดพัก แล้วบันทึกเวลาที่แต่ละคนทำได้เอาไว้

ผลการศึกษาวิจัยในครั้งนี้

เมื่อทีมวิจัยวิเคราะห์ความเชื่อมโยงระหว่างค่า METs ซึ่งค่า METs หมายถึง หน่วยของการใช้พลังงานหรือออกซิเจนในการทำกิจกรรมนั้น ๆ ที่ได้จากการทดสอบออกกำลังกาย กับเวลาที่ใช้ในการขึ้นบันได 2 ชั้น ผลปรากฏว่า

ผู้ป่วยที่ใช้เวลาขึ้นบันได 2 ชั้นน้อยกว่า 40-45 วินาที มีค่า METs มากกว่า 9-10 และหากอ้างอิงจากผลงานวิจัยที่ผ่านมา พบว่า ผู้ที่มีค่า METs ระหว่างออกกำลังกายเท่ากับ 10 จะมีอัตราการเสียชีวิตต่ำกว่า 1% ต่อปี ส่วนผู้ที่ใช้เวลาขึ้นบันได 2 ชั้น นานเกิน 1.5 นาที มีค่า METs น้อยกว่า 8 และมีอัตราการเสียชีวิต 2-4% ต่อปี นอกจากนี้ ทีมวิจัยยังได้บันทึกภาพการทำงานของหัวใจขณะที่ผู้ป่วยวิ่งบนลู่ไฟฟ้า หากหัวใจทำงานปกติ แปลว่าผู้ป่วยมีความเสี่ยงในการเกิดโรคหลอดเลือดหัวใจต่ำ จากนั้นทีมวิจัยได้นำภาพการทำงานของหัวใจที่ได้มาเปรียบเทียบกับผลจากการขึ้นบันได

ผลปรากฏว่า 58% ของผู้ป่วยที่ใช้เวลาขึ้นบันได 2 ชั้น เกิน 1.5 นาที จะมีปัญหาหัวใจทำงานผิดปกติในระหว่างวิ่งบนลู่ไฟฟ้า ส่วนผู้ที่ใช้เวลาขึ้นบันได 2 ชั้นน้อยกว่า 1 นาที พบว่ามีปัญหาหัวใจทำงานผิดปกติขณะวิ่งบนลู่ไฟฟ้า 32%

สิ่งที่ต้องรู้ ก่อนทดสอบสุขภาพหัวใจด้วยการขึ้นบันได 2 ชั้น

แม้การขึ้นบันได 2 ชั้นจะเป็นวิธีทดสอบสุขภาพหัวใจเบื้องต้นที่ผู้เชี่ยวชาญยืนยันว่ามีประสิทธิภาพ แต่วิธีนี้ก็อาจไม่ได้เหมาะกับทุกคน เพราะคนบางกลุ่ม เช่น ผู้ที่เคลื่อนไหวร่างกายได้ยาก ผู้สูงอายุ อาจขึ้นบันไดลำบาก หรือทำไม่ได้เลย และเนื่องจากบันไดแต่ละที่อาจแตกต่างกัน ไม่ว่าจะเป็นประเภทของบันได ความสูงของขั้นบันได จำนวนขั้นบันไดแต่ละชั้น ความเร็วในการขึ้นบันได เป็นต้น

นั่นจึงทำให้ผลการทดลองที่ได้อาจไม่ใช่มาตรฐานเดียวกัน แต่หากคุณอยากทดสอบสุขภาพหัวใจด้วยวิธีนี้ แนะนำให้ขึ้นบันไดเดิมทุกครั้ง เพื่อให้การทดสอบในแต่ละครั้งของคุณออกมาได้มาตรฐานใกล้เคียงกันที่สุด