โรคภัยไข้เจ็บเป็นสิ่งที่ไม่สามารถหลีกเลี่ยงได้ร้อยเปอร์เซ็นต์ บางคนอาจเจ็บป่วยเล็ก ๆ น้อย ๆ ที่ไม่จำเป็นต้องรักษา แค่ดูแลสุขภาพให้ดี อาการเจ็บป่วยเหล่านั้นก็หายไปเองได้ แต่บางครั้ง หากมีปัญหาสุขภาพที่รุนแรง หรือเฉียบพลัน ก็อาจต้องเข้ารับการรักษาพยาบาลอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ และเมื่อพูดถึงการรักษาพยาบาล วิธีหนึ่งที่เราเชื่อว่าหลาย ๆ คนหวาดกลัว ไม่อยากให้เกิดขึ้นกับตัวเองก็คือ การผ่าตัด วันนี้ Hello คุณหมอ เลยอยากชวนคุณมาทำความรู้จักกับหัตถการทางการแพทย์อย่างการผ่าตัดให้มากขึ้น คุณจะได้รู้ว่าการผ่าตัดไม่ได้น่ากลัวอย่างที่คิด

การผ่าตัด คืออะไร

ศัลยกรรม หรือการผ่าตัด (Surgery) คือ วิธีหนึ่งในการรักษาอาการบาดเจ็บ โรค หรือความผิดปกติทางร่างกายบางอย่างที่ไม่สามารถรักษาให้ทุเลาหรือหายขาดได้ด้วยวิธีการอื่น ส่วนใหญ่แล้วการ ผ่าตัด จะเกิดขึ้นในกรณีที่ต้องจัดการกับโรคหรืออาการบาดเจ็บเฉียบพลัน มักไม่ค่อยเกิดขึ้นในกรณีที่ผู้ป่วยเป็นโรคเรื้อรัง หรือโรคที่ดำเนินไปอย่างช้า ๆ เว้นแต่ผู้ป่วยจำเป็นต้องเข้ารับการผ่าตัดจริง ๆ เท่านั้น

นอกจากเครื่องมือเฉพาะที่แพทย์ต้องใช้ในการผ่าตัดแต่ละประเภทแล้ว ก็ยังมีอุปกรณ์อีกหลายชิ้นที่คอยช่วยตรวจสอบและติดตามผลระหว่างผ่าตัดและหลังผ่าตัด เช่น เครื่องวัดอัตราการเต้นของหัวใจ เครื่องวัดความดันโลหิต และไม่ว่าจะเป็นการผ่าตัดชนิดไหน ก็อาจเกิดอาการแทรกซ้อนได้ทั้งในระหว่างผ่าตัดและหลังผ่าตัด อาการแทรกซ้อนจากการผ่าตัดที่พบได้บ่อย เช่น การติดเชื้อ ภาวะเลือดออกมากผิดปกติ ปฏิกิริยาตอบสนองต่อยาระงับความรู้สึก การบาดเจ็บที่เกิดขึ้นจากอุบัติเหตุ

ประเภทของการผ่าตัด

การผ่าตัด แบ่งออกเป็น 2 ประเภทหลัก ได้แก่

1. การผ่าตัดใหญ่

การผ่าตัดใหญ่ (Major surgery) คือ การผ่าตัดแบบรุกล้ำหรือรุกรานร่างกาย ที่ทีมแพทย์ต้องทำหัตถการหลายอย่างในการผ่าตัดแต่ละครั้ง เช่น การเปิดโพรงหรือช่องบนร่างกาย การตัดอวัยวะส่วนใดส่วนหนึ่งออก การปรับเปลี่ยนกายวิภาคหรือโครงสร้างปกติของร่างกาย โดยปกติแล้ว ผู้ป่วยที่ต้องเข้ารับการผ่าตัดใหญ่จำเป็นต้องรับยาระงับความรู้สึก หรือต้องใช้เครื่องช่วยหายใจระหว่างผ่าตัด หรือในบางกรณีก็อาจต้องใช้ทั้งสองอย่าง และหลังจากผ่าตัดใหญ่แล้ว ผู้ป่วยมักต้องนอนพักฟื้นที่โรงพยาบาลอย่างน้อย 1 คืน

ตัวอย่างการผ่าตัดใหญ่ เช่น

• การผ่าตัดหัวใจ
• การผ่าตัดลำไส้
• การศัลยกรรมตกแต่ง
• การผ่าตัดเนื้อเยื่อส่วนลึก
• การปลูกถ่ายอวัยวะ
• การผ่าตัดช่องท้อง
• การผ่าตัดเปิดกะโหลกศีรษะ

การผ่าตัดใหญ่มักเป็นการผ่าตัดอวัยวะที่สำคัญ จึงทำให้ผู้ป่วยเสี่ยงเกิดภาวะสุขภาพ และเกิดภาวะแทรกซ้อนได้มากกว่า

2. การผ่าตัดเล็ก

การผ่าตัดเล็ก (Minor surgery) คือ การผ่าตัดแบบไม่ได้รุกล้ำหรือรุกรานร่างกาย หรือไม่จำเป็นต้องเปิดโพรงหรือช่องบนร่างกาย แพทย์คนเดียวก็สามารถผ่าตัดเล็กได้ การผ่าตัดเล็กส่วนใหญ่ ผู้ป่วยไม่จำเป็นต้องรับยาระงับความรู้สึก หรือใช้เครื่องช่วยหายใจระหว่างผ่าตัด หรือหากจำเป็น ก็อาจใช้แค่ยาระงับความรู้สึกระยะสั้นเท่านั้น และผู้ป่วยมักไม่จำเป็นต้องนอนพักฟื้นที่โรงพยาบาลหลังผ่าตัด

ตัวอย่างการผ่าตัดเล็ก เช่น

• การผ่าตัดต้อกระจก
• การอุดฟัน
• การขลิบหนังหุ้มปลายอวัยวะเพศชาย
• การเจาะชิ้นเนื้อทรวงอกเพื่อตรวจหามะเร็งเต้านม
• การส่องกล้องตรวจภายในข้อ
• การผ่าตัดผ่านกล้อง
• การผ่าตัดเอาหูดออก
• การผ่าตัดริดสีดวงทวารหนัก

การผ่าตัดเล็กส่วนใหญ่มักก่อให้เกิดปัญหาสุขภาพ หรืออาการแทรกซ้อนน้อยกว่าการผ่าตัดใหญ่

ข้อควรรู้ก่อนเข้ารับ การผ่าตัด

รู้จุดประสงค์ของการผ่าตัด เช่น การผ่าตัดในครั้งนี้จะช่วยเสริมสร้างการทำงานของร่างกายได้หรือไม่ ผ่าตัด แล้วจะทำให้อาการที่มีดีขึ้นหรือเปล่า การผ่าตัดจะช่วยให้ปัญหาสุขภาพที่เป็นอยู่หายขาดหรือไม่ เพื่อที่จะได้เปรียบเทียบได้ว่า ระหว่างรักษาด้วยการผ่าตัดกับไม่ผ่าตัด อันไหนเป็นวิธีรักษาที่เหมาะสมที่สุด

เข้าใจความเสี่ยงของการ ผ่าตัด

การผ่าตัดไม่ว่าจะเล็กหรือใหญ่ ล้วนสามารถก่อให้เกิดปัญหาสุขภาพหรืออาการแทรกซ้อนตามมาได้ทั้งสิ้น แต่จะมากหรือน้อยก็ขึ้นอยู่กับภาวะทางสุขภาพ ประเภทของการผ่าตัด อวัยวะส่วนที่รับการผ่าตัด เป็นต้น ไม่มีการผ่าตัดใดที่ไร้ความเสี่ยงร้อยเปอร์เซ็นต์ คุณจึงควรทำความเข้าใจเกี่ยวกับอาการแทรกซ้อนที่มักพบได้บ่อย และอาการแทรกซ้อนที่รุนแรงที่สุดที่สามารถเกิดขึ้นได้จากการผ่าตัดชนิดนั้น และหากมีข้อสงสัยใด ๆ ก็ควรปรึกษาแพทย์ให้กระจ่าง

เตรียมตัวก่อนผ่าตัดให้ดี

การผ่าตัดแต่ละชนิด อาจต้องมีระยะเวลาและขั้นตอนการเตรียมตัวก่อนเข้ารับการผ่าตัดที่แตกต่างกันไป โดยคุณสามารถสอบถามวิธีการเตรียมตัวก่อนเข้ารับการผ่าตัดได้จากแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ และควรปฏิบัติตามคำแนะนำของแพทย์อย่างเคร่งครัด เพราะการเตรียมตัวก่อนเข้ารับการผ่าตัดที่ถูกต้องเหมาะสม อาจช่วยลดความเสี่ยงในการเกิดอาการแทรกซ้อน และช่วยให้ผลของการผ่าตัดเป็นตามที่คาดหวังไว้มากที่สุด

อย่าลืมสอบถามเรื่องระยะเวลาพักฟื้น

ระยะเวลาในการพักฟื้น รวมถึงวิธีปฏิบัติตัวหลังผ่าตัด ก็เป็นเรื่องสำคัญที่คุณควรรู้ก่อนเข้ารับการผ่าตัด หากเป็นคนที่อยู่ในวัยเรียน หรือวัยทำงาน จะได้รู้ว่าควรลาหยุดกี่วัน และหากมีอุปกรณ์ใด ๆ ที่จำเป็นต้องใช้ในขณะพักฟื้น คุณหรือคนใกล้ตัวจะได้เตรียมสิ่งของเหล่านั้นล่วงหน้าได้อย่างครบครัน